Β’ Τιμ. 3,10-15
« Οίους διωγμούς υπήνεγκα!
Και εκ πάντων με ερρύσατο ο Κύριος, και πάντες δε οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται»
(Β’ Τιμ. 3,11-12)
Όλοι οι απόστολοι, αγαπητοί μου, όλοι βρίσκονταν διαρκώς σε εργασία και κόπο, σε ταλαιπωρίες και θυσίες, για την αλήθεια του Χριστού. Το ίδιο, και με το παραπάνω μάλιστα, ο Παύλος, που τον ακούσαμε στο σημερινό ανάγνωσμα. Νουθετεί και ετοιμάζει το μαθητή του Τιμόθεο για τα παθήματα που περιμένουν κι αυτόν αλλά και κάθε χριστιανό. Μη νομίζουμε, πως η ζωή των χριστιανών κυλάει αμέριμνη και στρωμένη με ροδοπέταλα. Και απόδειξι ο ίδιος ο Παύλος. Η ζωή του δεν ήταν ήρεμη και ατάραχη. Υπέφερε πολλά. Κανένας άλλος δεν υπέφερε τόσα όσα υπέφερε ο Παύλος.
Και δεν είνε μόνο οι κόποι και οι περιπέτειές του· δεν είνε μόνο οι οδοιπορίες, το κρύο, η πείνα, η δίψα, οι κίνδυνοι σε ξηρά και σε θάλασσα· αυτά, τέλος πάντων, ωφειλόνταν σε φυσικά αίτια. Το χειρότερο είνε, ότι συχνά είχε επί πλέον και διωγμούς. Οι δε διωγμοί του Παύλου υποκινούνταν από ανθρώπους· ανθρώπους κακούς, που εχθρεύονταν το ιερό έργο του, ενωχλούνταν, τον μισούσαν και αντιδρούσαν με μανία.
Σπανίως ο Παύλος έφευγε από μια πόλι με ειρηνικό τρόπο. Τις περισσότερες φορές έφευγε κυνηγημένος. Τι βλέπουμε στις Πράξεις των αποστόλων, το θεόπνευστο βιβλίο, που μπορεί να χαρακτηρισθή ως ημερολόγιο των αποστόλων; Διωκόμενος έφυγε από τη Δαμασκό, μόλις πίστεψε στο Χριστό και βαπτίσθηκε, και ήλθε εν συνεχεία στα Ιεροσόλυμα (βλ. Πράξ. 9,24-26). Διωκόμενος έφυγε από την Αντιόχεια της Πισιδίας και ήλθε στο Ικόνιο (βλ. αυτ. 13,50-52). Διωκόμενος από τα Λύστρα μετά το λιθοβολισμό ήλθε στη Δέρβη (14,19-20). Διωκόμενος επίσης αργότερα από τους Φιλίππους, αφού προηγουμένως φυλακίσθηκε, έρχεται στη Θεσσαλονίκη (16,12-40). Διωκόμενος από τη Θεσσαλονίκη έρχεται στη Βέροια (17,5-10). Διωκόμενος κι από τη Βέροια έρχεται στην Αθήνα (17,13-15)…Όλη η ζωή του ήταν ένας διαρκής διωγμός.
Εν τούτοις ουδέποτε απελπίσθηκε. Γεμάτος πίστι στο Χριστό, που σταυρώθηκε για μας αλλά νίκησε το θάνατο και ανέστη εκ νεκρών, συνέχισε μέχρι τέλους τον αγώνα. Κι όταν πλησίαζε πια ο θάνατός του, γράφει στον Τιμόθεο αυτά που ακούσαμε· «Και πάντες οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» (Β’ Τιμ. 3,12). Και όλοι, δηλαδή, όσοι πιστεύουν με συνέπεια στο Χριστό, και αυτοί τα ίδια θα συναντήσουν, κι αυτοί θα διωχθούν.
*****************
Η προφητεία αυτή εκπληρώθηκε πράγματι άπειρες φορές μέσα στη ζωή κάθε χριστιανού αλλά και στην ιστορία όλης της Εκκλησίας. Δεν υπήρξε άγιος που να μη διώχθηκε. Διωγμούς υπέστησαν όλοι οι χριστιανοί των τριών πρώτων αιώνων. Τότε οι μοχθηροί Νέρωνες, Δέκιοι, Διοκλητιανοί κι άλλοι ειδωλολάτρες αυτοκράτορες έβαλαν σκοπό τους να εξοντώσουν τους χριστιανούς, να ξερριζώσουν το δένδρο που φύτεψε στη γη ο Χριστός. Στα χρόνια έπειτα των αγίων πατέρων διωγμούς υπέμεινε ο Μέγας Αθανάσιος, ο γίγας αυτός της Ορθοδοξίας, που πέντε φορές εκθρονίσθηκε και εξωρίστηκε. Διωγμούς δέχθηκαν ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, και μάλιστα ο ι. Χρυσόστομος, που εξωρίσθηκε στη μακρινή Κουκουσό, χωρίς όμως να δειλιάση και να καμφθή το φρόνημά του, όπως δείχνουν τα τελευταία του λόγια «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν». Αλλά μήπως στα μετέπειτα χρόνια; Διωγμοί επί οικονομαχίας, διωγμοί επί φραγκοκρατίας, διωγμοί επί τουρκοκρατίας. Ο Γρηγόριος ο Ε’ απαγχονίσθηκε, τον κρέμασαν στα προπύλαια του πατριαρχείου. Διωγμούς υπέστησαν και αργότερα πολλοί κληρικοί, 400 δε και πλέον ρασοφόροι της νεωτέρας Ελλάδος μαρτύρησαν μαχόμενοι εναντίον ξενοκινήτων αθέων. Αλλά διωγμούς υπέστησαν και λαϊκοί χριστιανοί, που προτίμησαν να υποστούν τα πάντα, παρά να προδώσουν την αγία πίστι του Χριστού.
Γεννάται το ερώτημα· Ποια είνε η αιτία των διωγμών των χριστιανών; Γιατί η τόση κακία των διωκτών εναντίον αθώων ανθρώπων, που όχι μόνο κανένα δεν βλάπτουν, αλλά και τόσο ευεργετικοί είνε σε όλους;
Πίσω από τη μανία των διαφόρων διωκτών, παλαιοτέρων και νεωτέρων, δεν βρίσκεται τίποτε άλλο παρά το μίσος του διαβόλου και των δαιμόνων κατά της αληθείας του Χριστού. Το κήρυγμα του ευαγγελίου καίει τον πονηρό και τα όργανά του, τους κάνει να εξεγείρωνται και σαν λύκοι να καταδιώκουν τα άκακα πρόβατα του Χριστού. Πραγματική αιτία διωγμού δεν υπάρχει. Προφάσεις μόνο και συκοφαντίες επιστρατεύονται κατά καιρούς. Άλλοτε είπαν, ότι οι χριστιανοί ασεβούν δήθεν στη θρησκεία των ειδωλολατρών, άλλοτε ότι παρανομούν απέναντι στο κράτος και δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους, άλλοτε ότι έκαναν απάνθρωπα εγκλήματα ή ακόμη και φρικτές ανηθικότητες. Και τι δεν είπαν εναντίον των χριστιανών! Κι όλα αυτά, για να δικαιολογήσουν το διωγμό τους στα μάτια της κοινωνίας.
Αλλ’ όποιος είνε αδίστακτος στις συκοφαντίες, είνε σκληρός και ωμός και στα μέσα και τους τρόπους του διωγμού. Όλα τα μέσα, που μπορούν ν’ ασκήσουν πίεσι, χρησιμοποιήθηκαν. Στους διωγμούς, που κήρυξαν δεδηλωμένοι εχθροί του Χριστού είτε στους τρεις πρώτους αιώνες είτε και μέχρι των ημερών μας, χρησιμοποιήθηκαν στην αρχή μεν η κολακεία, οι υποσχέσεις και ό, τι άλλο μπορεί να δελεάση, έπειτα δε η απειλή, οι διαταγές, η επικήρυξι, οι δίκες και καταδίκες, ο υποβιβασμός και η καθαίρεσι από αξιώματα, η στέρησι ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η σύλληψι, ο περιορισμός, η φυλάκισι, τα δεσμά, τα κτυπήματα, η πείνα και η δίψα, τα ποικίλα μαρτύρια, τέλος δε ο θάνατος με τους πιο απάνθρωπους τρόπους, από τον ακαριαίο αποκεφαλισμό μέχρι τον βραδύ βασανισμό, την παράδοσι σε πεινασμένα θηρία, σε σπαθιά, τροχούς, φωτιές και μύρια άλλα. Εκτός όμως από τους δεδηλωμένους υπάρχουν και οι ύπουλοι εχθροί του χριστιανισμού. Που ασκούν ακήρυκτο διωγμό κατά των χριστιανών πολλές φορές εκ του αφανούς. Αυτός ο διωγμός, που γίνεται «με το γάντι» και «σφάζει με το βαμπάκι», συνηθίζεται περισσότερο στα νεώτερα χρόνια, στην εποχή που καυχάται για τον πολιτισμό της. Αυτό το είδος διωγμού φαίνεται πως θα χρησιμοποιηθή ιδίως στο μέλλον, στα χρόνια του αναμενομένου μεγάλου αντιχρίστου. Αυτός ο διωγμός, που είνε χειρότερος από τους διωγμούς του παρελθόντος, έχει άλλα μέσα. Μέσα του συγχρόνου και του μελλοντικού διωγμού είνε η έμμεση πίεσι, η εκμετάλλευσι της ανάγκης, ο μελετημένος δελεασμός, ο πονηρός εξαναγκασμός, η σιωπηρά περιφρόνησι, η λεπτή ειρωνεία, ο αφ’ υψηλού χλευασμός, η διακριτική απομόνωσι, ο κοινωνικός παραγκωνισμός, ο «νόμιμος» και «κανονικός» αφορισμός…
Ίσως όμως κάποιος σκανδαλισμένος απορήση· Πως ο πανάγαθος Θεός επιτρέπει τέτοιους διωγμούς;
Απαντώντας στην απορία αυτή λέμε ότι, παρ’ όλα τα ανωτέρω, ο διωγμός είνε ένας πειρασμός εξωτερικός, όχι εσωτερικός. Πλήττει απ’ έξω. Γι’ αυτό, μολονότι βαρύς και δυσάρεστος, δεν είνε τόσο επικίνδυνος, όσο θα νόμιζε κανείς. Βέβαια οι αμελείς και δειλοί σε καιρό διωγμού γίνονται αρνηταί του Χριστού και απομακρύνονται. Οι γενναίοι όμως και αληθινά πιστοί δεν βλάπτονται. Αντιθέτως μάλιστα ωφελούνται. Όπως παρατηρούμε στην ιστορία, ο διωγμός- μέσα στην παντοδύναμη αγαθότητα του Θεού-μεταβάλλεται και σε ευεργεσία. Με το διωγμό λ.χ., που έγινε στην πρώτη εκκλησία όταν μαρτύρησε ο διάκονος Στέφανος, οι απόστολοι διασκορπίστηκαν έξω από τα Ιεροσόλυμα κ’ έτσι η Εκκλησία απλώθηκε και σ’ άλλες περιοχές (βλ. Πραξ. 8,1-5). Μπορούμε να παρομοιάσουμε το διωγμό με το κλάδεμα του κλήματος. Όπως το κλάδεμα φαίνεται ότι καταστρέφει το κλήμα, αλλά στην πραγματικότητα το ζωογονεί, γιατί το απαλλάσσει από περιττούς και αρρωστημένους βλαστούς, έτσι ενεργεί και ο διωγμός επάνω στην κάθε ψυχή και σ’ όλη την Εκκλησία. Καθαρίζει το σώμα και εντείνει την πνευματική του ζωή. Ο μέγας αμπελουργός, ο Κύριος και Θεός, φροντίζοντας για την προκοπή των παιδιών του επισκέπτεται το αμπέλι του με το κλαδευτήρι και «καθαίρει αυτό, ίνα πλείονα καρπόν φέρη» (Ιωαν. 15,2). Συνεπώς ο διωγμός αποδίδει αγαθούς καρπούς και έχουμε εκ του πικρού γλυκύ.
Ο διωγμός είνε γνώρισμα της ζωής των αγνών χριστιανών. Αντιθέτως, όπως ακούσαμε σήμερα, χαρακτηριστικό της πορείας των πονηρών και διεστραμμένων ανθρώπων είνε η προκοπή τους «επί το χείρον». Γι’ αυτό ο ι. Χρυσόστομος ερμηνεύοντας το σημερινό ανάγνωσμα λέει· «Είνε αδύνατο, άνθρωπος που βαδίζει το δρόμο της αρετής να ζη χωρίς θλίψι και οδύνη πειρασμών. Πως αλήθεια δυνατόν, αυτός που βαδίζει το «στενό» «δρόμο των θλίψεων» (Ματθ. 7,14); Αυτός που άκουσε, ότι «»Στον κόσμο θα έχετε θλίψι» (Ιωαν. 16,33); Αν ο Ιώβ εκείνα τα χρόνια έλεγε «Δοκιμαστήριο είνε η ζωή του ανθρώπου πάνω στη γη» (Ιωβ 7,1), πόσο μάλλον τότε;…Δεν είνε δυνατόν άνθρωπος, που καταπολεμεί τους πονηρούς, να μη βρίσκεται σε θλίψι. Δεν είνε δυνατόν να πυγμαχή και συγχρόνως να καλοπερνά, δεν είνε δυνατόν να παλεύη και συγχρόνως ν’ απολαμβάνη. Λοιπόν από τους αθλητάς κανείς μη ζητάη ανέσεις, κανείς να περνάη με γαλήνη. Η παρούσα ζωή είνε πάλη, αγώνας, πόλεμος, θλίψι, στενοχώρια, δοκιμαστήριο, στάδιο αγώνων. Άλλος είνε ο καιρός της ανέσεως· αυτός είνε των ιδρώτων, αυτός είνε των κόπων ο καιρός» (εις την Β’ Τιμ. Ομιλ. 8,3· Ε.Π.Ε. 23, 616).
Οι αγνοί και τίμιοι, και αν ακόμη κάποτε, σε καιρό αγνοίας, υπήρξαν διώκται του Χριστού, όταν γνωρίζουν την αλήθεια, αμέσως αλλάζουν, και είνε πρόθυμοι να υποστούν τα απάντα γι’ αυτόν. Στην ιστορία συχνά παρουσιάζεται το φαινόμενο, διώκται και δήμιοι χριστιανών να γίνωνται κι αυτοί οι χριστιανοί και μάρτυρες. Στην κατηγορία αυτοί ανήκει και ο Παύλος, που κάποτε υπήρξε διώκτης του Χριστού, αλλ’ από την ώρα που είδε το φως έξω απ’ τη Δαμασκό κι άκουσε τη φωνή «Σαούλ Σαούλ, τι με διώκεις;» (Πραξ. 9,5) έγινε ο ίδιος κήρυκας της αληθείας του και διωκόμενος για τον Κύριο.
***************
Και σήμερα ασφαλώς, αγαπητοί μου, ο διωγμός συνεχίζεται, υπό σύγχρονη μορφή. Όλοι οι πιστοί χριστιανοί έχουν λάβει πείρα. Μαθηταί σχολιάζονται, περιπαίζονται, χάνουν βαθμούς για τα φρονήματά τους, και μαθήτριες ονειδίζονται διότι αρνούνται να φορέσουν παντελόνι. Φοιτηταί αδικούνται, διότι δεν ωργανώθηκαν σε αντίχριστες συνδικαλιστικές παρατάξεις. Νέοι οδηγούνται στην αστυνομία, διότι διανέμουν ορθόδοξα έντυπα ή καταστρέφουν απρεπείς διαφημίσεις ή διαμαρτύρονται σε ασεβή κινηματοθέατρα. Νέες χάνουν τη δουλειά τους, διότι δεν ενδίδουν σε ανήθικες αξιώσεις προϊσταμένων τους. Στρατιώτες και αξιωματικοί απειλούνται, διότι θεωρούν απαράδεκτες τις βλασφημίες και τη διαφθορά. Εργαζόμενοι δέχονται παρατηρήσεις ή και απολύονται, επειδή δεν κλέβουν και δεν λένε ψέματα. Μάρτυρες γίνονται κατηγορούμενοι, διότι αρνούνται να ορκισθούν. Οικογενειάρχες εκδιώκονται από σπίτια, διότι είνε πολύτεκνοι. Ορθόδοξοι μηνύονται στα δικαστήρια, διότι αντιδρούν στην προπαγάνδα των αιρετικών. Θεολόγοι φιμώνονται και αφορίζονται, διότι κηρύττουν την αλήθεια. Ιερείς εισάγονται σε δίκες, επειδή κυνηγούν λύκους που απειλούν την ποίμνη τους. Επίσκοποι διώκονται και εκθρονίζονται για την ακεραιότητά τους… Όλα αυτά βεβαιώνουν την αλήθεια, ότι «πάντες οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» (ε.α.).
Ας μιμούμεθα λοιπόν κ’ εμείς, αγαπητοί μου τα παραδείγματα παλαιότερων και νεώτερων ηρώων της πίστεώς μας και ας έχουμε χαρά όσες φορές στη ζωή μας συμβαίνει διωγμός προς δόξαν Θεού. Ο Χριστός είπε· «Μακάριοι εστε όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν καθ’ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού» (Ματθ. 5,11).
Από το βιβλίο: Επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου, Μητροπολίτου Πρώην Φλωρίνης: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ: (Σύντομα κηρύγματα επί των Αποστολικών Περικοπών). Γ’ έκδοσις. 2000.
Παράβαλε και:
Κυριακή ΛΓ., του τελώνου και του φαρισαίου: Tο Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., διάλεξε, Λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Του Οσίου πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου – ομιλία Η’ εις την Β’ Τιμ., (Κεφ. Γ, 1 – 15), «Συ δε παρηκολούθηκάς μου τη διδασκαλία»….
