Η σωματική γέννηση είναι σύμβολο της πνευματικής. Λέει ο Κύριος στον Νικόδημο: εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού (Ιωάν. 3,3), δηλαδή το βασίλειο της πνευματικής πραγματικότητας.
Ο τοκετός της εγκυμοσύνης γυναικός είναι εικόνα της γέννησης του πνευματικού ανθρώπου μέσα στον φυσικό άνθρωπο, στον σωματικό: η γυνή όταν τίκτη, λύπην έχει…· όταν δε γεννήση το παιδίον, ουκέτι μνημονεύει της θλίψεως δια την χαράν ότι εγενήθη άνθρωπος εις τον κόσμον (Ιωαν. 16,21).
Η μετατροπή του ύδατος σε οίνο (Ιωαν. κεφ. 2) συμβολίζει τη θαυματουργική μετατροπή του χοϊκού ανθρώπου σε επουράνιο. Αυτουργός αυτής της μεταβολής είναι ο Χριστός εν Αγίω Πνεύματι. Κανένας άλλος δεν είναι σε θέση να επιτελέσει τέτοιο θαύμα, να θεώσει δηλαδή την ψυχή και να πνευματοποιήσει το σώμα.
Σύμβολα της επουρανίου βασιλείας είναι τα εξής: ο σπορέας που σπέρνει το σπόρο στο χωράφι του, ο κόκκος του σιναπιού που από το ελάχιστο σποράκι βλαστάνει και γίνεται ο μεγαλύτερος καρπός, η ζύμη που παίρνει η γυναίκα και ζυμώνει σε τρία σκαφίδια ώσπου να ζυμωθεί ολόκληρο το ζυμάρι, ο θησαυρός ο κρυμμένος στο χωράφι τον οποίον σαν βγει ο άνθρωπος πηγαίνει και πουλάει τα πάντα για να αγοράσει το χωράφι εκείνο, ο πολύτιμος μαργαρίτης τον οποίον ο έξυπνος έμπορος αγοράζει για όλη του την περιουσία, το δίχτυ μέσα στο οποίο πιάνονται τα ψάρια –ωφέλιμα και βλαβερά- και στη συνέχεια διαχωρίζονται, οι γάμοι του υιού του βασιλέως, το δείπνο κ.τ.ο.
Ο γεωργός, ο σπορέας, ο αλωνιστής, ο οικοδόμος, ο σιδηρουργός, ο ξυλουργός, ο κεραμεύς και ο κάθε τεχνίτης, ο οποίος επεξεργάζεται την άμορφη πρώτη ύλη και από αυτήν κάνει κάτι ωραίο και χρήσιμο, συμβολίζουν τον Κύριο Ιησού Χριστό. Γι’ αυτό, όταν αντικρίζεις τον οποιονδήποτε τεχνίτη κάποιας καλής τέχνης, πως μεταβάλει το άχρηστο σε χρήσιμο, το άμορφο σε μορφή, το βρώμικο σε καθαρό, το αγενές σε ευγενές, το άσχημο σε ωραίο, θυμήσου τον Χριστό και τον κόπο Εκείνου για την ψυχή σου.
Το ίδιο συμβολίζουν τον Χριστό, ο βασιλιάς και ο δικαστής, ο ιατρός και ο ιερέας, ο διδάσκαλος και ο στρατηγός, ο τιμονιέρης και ο οδηγός, ο έμπορος και ο οικοδεσπότης, ο πατέρας και ο νυμφίος.
Οι γυμνόσωμοι αθλητές συμβολίζουν τους αγωνιστές του πνεύματος , απαλλαγμένοι από τον πλούτο και τις μέριμνες του κόσμου τουτου. «Πώς μπορεί να πολεμήσει τα πνεύματα της κακίας ο εραστής του πλούτου όταν μέσα από αυτόν δέχεται πανταχόθεν χτυπήματα;» λέει ο όσιος Νείλος ο Σιναΐτης.
Ο θερισμός των επιγείων σπαρτών συμβολίζει τον πνευματικό θερισμό. Οι ψυχές των ανθρώπων είναι σπαρμένες στη γη των σωμάτων και ο σπόρος αυτός μεγαλώνει και ωριμάζει. Ο θερισμός είναι πολύς μα οι εργάτες λιγοστοί, είπε ο Κύριος. (Ματθ. 9,38).
Ο οικοδεσπότης που προσφέρει τον νέο και τον παλαιό θησαυρό από το θησαυροφυλάκιό του, δηλώνει τον πνευματικό άνθρωπο, ο οποίος διδάχτηκε την Βασιλεία των ουρανών από την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη. Με την παραβολή Του αυτήν ο Κύριος θέλησε να τονίσει την σπουδαιότητα αμφοτέρων των Διαθηκών του Θεού, εξαίροντας όμως την Καινή Διαθήκη (Λουκ. 6,45).
Η αλιεία των ιχθύων δηλώνει την αλιεία των ανθρωπίνων ψυχών στην Βασιλεία του Θεού: και ποιήσω υμάς γενέσθαι αλιείς ανθρώπων (Μαρκ. 1,17), υποσχέθηκε ο Κύριος στους ψαράδες των ιχθύων.
Τα παιδιά, κατά την καθαρότητα της ψυχής και την ακακία τους, είναι σύμβολα των ουρανίων πολιτών. Εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ού μη εισέλθετε εις την βασιλείαν των ουρανών (Ματθ. 18, 3), είπε ο Κύριος. Είπε ακόμη για τα παιδιά: των γαρ τοιούτων εστίν η βασιλεία των ουρανών (Ματθ. 19,14).
Ο διακανονισμός του κυρίου με τον πονηρό οφειλέτη, που έλαβε άφεσητων χρεών μα ο ίδιος δεν θέλησε να τα χαρίσει, είναι σύμβολο της Κρίσεως του Θεού. Καθώς ο βασιλεύς έδεσε στη φυλακή, τον άσπλαχνο οφειλέτη, έτσι λέει ο Κύριος, και ο πατήρ μου ο επουράνιος ποιήσει υμίν εάν μη αφήτε έκαστος τω αδελφώ αυτού από των καρδιών υμών τα παραπτώματα αυτών (Ματθ. 18,35).
Οι κακοί γεωργοί του αμπελώνος, οι οποίοι απέκτειναν τον υιό του αμπελουργού, δηλώνουν τους πρεσβύτερους των Ιουδαίων οι οποίοι απέκτειναν τον υιό του Θεού. Όμως, κακός αμπελουργός είναι και κάθε άνθρωπος που με διαστροφή καλλιεργεί την ψυχή του, που όχι μόνο δεν δίνει στο Θεό καθόλου καρπό πνευματικό, αλλά και τον Χριστό –τον Καρποπλάστη και Καρποδότη- φονεύει μέσα στη ψυχή του και τον πετάει έξω από αυτήν (Ματθ. 21, 33-41).
Οι Γάμοι (Ματθ. 22,2) είναι σύμβολο του πνευματικού γάμου, της αγάπης μας προς τον Χριστό και του αρραβώνος μαζί Του. Νύμφες του Χριστού είναι οι μεμονωμένες ψυχές των πιστών. Νύμφη Του είναι και η Εκκλησία ως σύνολο. Κάθε ψυχή που δεν είναι εν αγάπη συνδεδεμένη με το Χριστό, είναι δεμένη εμπαθώς με τη γη ή με τους δαίμονες. Η χήρα πάλι, δηλώνει την θλιμμένη ψυχή που είναι αποκομμένη από την ουράνια αγάπη και τον ουράνιο Νυμφίο Χριστό.
Το νεκρό σώμα, που το περιτριγυρίζουν οι αετοί, είναι σύμβολο του Χριστού, ο Οποίος νεκρώθηκε δια δικαιοσύνης και γύρω από τον Οποίο συγκεντρώνονται οι ψυχές που έχουν αετίσιες πνευματικές αναβάσεις.
Η αστραπή (Ματθ. 24,27) και ο κλέφτης (Ματθ. 24,43) δηλώνουν το αιφνίδιον της Δευτέρας ελεύσεως του Χριστού. Η Δευτέρα έλευσις του Σωτήρος θα είναι ξαφνική σαν αστραπή και απροειδοποίητη καθώς ο κλέφτης. Δια τουτο και υμείς γίνεσθε έτοιμοι, ότι ή ώρα ου δοκείτε ο υιός του ανθρώπου έρχεται (Ματθ. 24,44).
Το εμπόριο είναι το σύμβολο της εξαγοράς της ουρανίας βασιλείας: το χρονικό αντί του αιωνίου, το γήινο αντί του ουρανίου. Μοιράζοντας ο κύριος της παραβολής τα τάλαντα στους δούλους, τους λέει: πραγματεύεσθε εν ώ έρχομαι (Λουκ. 19,13).
Η πόσις και η βρώσις είναι σύμβολα της πνευματικής απόλαυσης στη βασιλεία των ουρανών: ίνα εσθίητε και πίνητε επί της τραπέζης μου εν τη βασιλεία μου και καθίσεθσε επί θρόνων κρίνοντες τας δώδεκα φυλάς του Ισραήλ (Λουκ. 22,30),
Ο προϋπολογισμός της δαπάνης, για την αναδόμηση του κτιρίου, συμβολίζει την εκτίμηση των δυνάμεών μας για μεγαλύτερη ή μικρότερη άσκηση. Τις γαρ εξ υμών, θέλων πύργον οικοδομήσαι, ουχί πρώτον καθίσας ψηφίζει την δαπάνη, ει έχει τα προς απαρτισμόν; (Λουκ. 14,26).
Η κόρη ή η παρθενία δηλώνουν την καθαρότητα της ψυχής. Ο Απόστολος εκφράζει την επιθυμία παρθένον αγνήν παραστήναι των Χριστώ (Β΄Κορ. 11,2), εννοώντας με αυτό τις ψυχές των πιστών.
Τα όνειρα ως σημεία
Μέσα στον ύπνο, στην απατηλή νύχτα, όταν ύπνος βαθύς καταλάβει τους ανθρώπους, τότε που καθεύδουν στον στρώμα, τότε ο Θεός ανοίγει τα ώτα των ανθρώπων και τους εντυπώνει τη διδαχή του. Για να αποτρέψει τον άνθρωπο από τα έργα του και να αφαιρέσει την υπερηφάνεια από πάνω του. Για να φυλάξει την ψυχή του από παγίδες και η ζωή του να μην γευτεί μάχαιρα (Ιωβ. 33,15). Αυτά είπε στον Ιώβ ο φίλος του Ελιούς και την αλήθεια των λόγων αυτών έχει επιβεβαιώσει πολλάκις η πείρα των ανθρώπων.
Ο βασιλιάς Αβιμέλεχ είχε αρπάξει την Σάρρα, την γυναίκα του Αβραάμ για να την κάνει δική του. Τη νύχτα όμως παρουσιάστηκε ο Θεός στον Αβιμέλεχ και του είπε: ιδού συ αποθνήσκεις περί της γυναικός, ης έλαβες, αύτη δε εστι συνωκηυία ανδρί (Γεν. 20,3). Τρόμαξε ο βασιλιάς από το όνειρο εκείνο και αμέσως το επόμενο πρωί παρέδωσε την Σάρρα στον άνδρα της.
Όταν ο ειδωλολάτρης Λάβαν κατεδίωκε τον γαμπρό του, δίκαιο Ιακώβ, του εμφανίστηκε ο Θεός στον ύπνο και του είπε: φύλαξε σεαυτόν, μήποτε λαλήσης μετά Ιακώβ πονηρά (Γεν. 31,24). Αυτό ήταν σήμα προς τον Λάβαν για ν απομακρυνθεί από τον Ιακώβ και να μην ενεργήσει το κακό που μελετούσε.
Οι δύο ευνούχοι του Φαραώ, ο αρχιοινοχόος και ο αρχισιτοποιός, βρισκόταν δέσμιοι στη φυλακή μαζί με τον Ιωσήφ. Είχαν ονειρευτεί και οι δυό τους. Ο Ιωσήφ ερμήνευσε τα όνειρά τους. Για τον αρχιοινοχόο τό όνειρο ήταν σήμα για την επικείμενη απελευθέρωση και την ανάληψη των καθηκόντων του στην βασιλικά αυλή. Ενώ για τον αρχισιτοποιό, το όνειρο ήταν σήμα πως σύντομα θα ελευθερωθεί από τη φυλακή, όχι όμως για να ζήσει αλλά για να πεθάνει στην αγχόνη. Έτσι ερμήνευσε ο Ιωσήφ και έτσι έγιναν τα πράγματα (Γεν. κεφ. 40).
Δεύτερο όνειρο, το οποίο είδε ο βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ για ένα δέντρο πανύψηλο το οποίο κόπηκε από τη γη, ήταν σήμα της πτώσεως του ιδίου και της παραφροσύνης του για επτά ολόκληρα έτη. Όταν παρήλθαν τα επτά εκείνα έτη, απέκτησε ο βασιλιάς και πάλι τα λογικά του και μετανόησε για την υπερηφάνεια του, εξαιτίας της οποίας του συνέβη να παραφρονήσει, αναγνωρίζοντας την αιώνια εξουσία του βασιλέως των ουρανών (Δαν. κεφ. 4).
Σαν σήματα ενήργησαν και τα τέσσερα συνολικά όνειρα που περιγράφονται στην αρχή του κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον. Όταν ο Ιωσήφ θέλησε να απολύσει την παρθένο Μαρία, του εμφανίστηκε άγγελος Θεού σε όνειρο και τον προέτρεψε να απορρίψει την κακή αμφιβολία που είχε και να μην απολύσει την Μαρία επειδή αυτό που συνελήφθη μέσα της προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα.
Οι αστρολόγοι της ανατολής δεν γύρισαν πίσω στα Ιεροσόλυμα αλλά αφού έλαβαν εντολή στον ύπνο τους να μην γυρίσουν στον Ηρώδη, επέστρεψαν από άλλο δρόμο στη χώρα τους.
Όταν ο Ηρώδης διέταξε τη σφαγή των νηπίων, άγγελος πάλι Κυρίου εμφανίστηκε στο όνειρο του Ιωσήφ και του είπε να φύγει με το παιδί και τη μητέρα του στην Αίγυπτο, για να σωθεί από το ξίφος του Ηρώδη.
Τέλος, μετά τον θάνατο του Ηρώδη άγγελος Θεού εντέλλεται στον Ιωσήφ με όνειρο να επιστρέψει στη πατρίδα του.
Η Σαβίνα Πουπλία, γυναίκα του Πιλάτου, είδε ένα οδυνηρό όνειρο την ώρα που ο σύζυγός της έκρινε τον Χριστό. Το όνειρο εκείνο της δόθηκε σαν σήμα της δικαιοσύνης του Χριστού. Έτσι εκείνη μήνυσε στον Πιλάτο: μηδέν σοι και τω δικαίω εκείνω, πολλά γαρ έπαθον σήμερον κατ’ όναρ δι’ αυτόν (Ματθ. 27,19).
Όχι σπάνια, ο Θεός έδινε στους ανθρώπους μέσω των ονείρων σήμα, να μην διαπράξουν αυτό που είχαν σχεδιάσει. Είναι γνωστή η περίπτωση του αυτοκράτορα Μεγάλου Κωνσταντίνου στο όνειρο του οποίου εμφανίστηκε ο άγιος Νικόλαος και του είπε να ακυρώσει την θανατική καταδίκη κάποιου ευγενούς επειδή είναι αθώος για όσα τον έχουν κατακρίνει. Και ο αυτοκράτωρ ελευθέρωσε τον κατάδικο.
Σε ορισμένες θεοσεβείς άτεκνες γυναίκες, οι οποίες ολοκάρδια προσεύχονταν στο Θεό να τους χαρίσει καρπό, δόθηκε σήμα στο όνειρο, πως η προσευχή τους είχε εισακουστεί. Η μητέρα του αγίου Γρηγορίου, φωτιστού της Αρμενίας, η οποία επί μακρόν ήταν άτεκνη είδε, ένα παράξενο όνειρο στο οποίο από το σώμα της φύτρωσε ένα ψηλό και πολύκλωνο κλήμα που σκέπασε όλη τη χώρα των Αρμενίων. Αμέσως μετά συνέλαβε και γέννησε τον ένδοξο Γρηγόριο.
Δεν είναι σπάνια η περίπτωση κατά τη ο ποία δίδεται σε κάποιον σήμα του επικείμενου θανάτου μέσα από το όνειρο όπως π.χ. στον όσιο Δίο (19η Ιουλίου).
Τα παραδείγματα των ονείρων –σημάτων αφθονούν στις μέρες μας το ίδιο όπως και στους παλαιούς καιρούς. Ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω και όποιος έχει νου πνευματικό για να κατανοεί, ας κατανοήσει. Θα μπορούσαν να γραφούν βιβλία ολόκληρα για τα όνειρα- σήματα των ημερών μας.
Από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτσ: «ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ». Τόμος Α’
Εκδόσις Ορθόδοξος Κυψέλη: Δεκέμβριος 2014.
Η/Υ επιμέλεια Αικατερίνας Κατσούρη.
