Η γνώση της αλήθειας (Β) – Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτσ.

Όταν ο Δημιουργός του κόσμου έπλασε τους προπάτορές μας, τους είπε:… και άρχετε των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ουρανού και πάντων των κτηνών και πάσης της γης και πάντων των ερπετών των ερπόντων επί της γης (Γεν. 1,28). τουτη την εντολή του Θεού παραφράζοντας λέγει και ο Ψαλμωδός: και κατέστησας αυτόν επί τα έργα των χειρών σου· πάντα υπέταξας υποκάτω των ποδών αυτού, πρόβατα και βόας απάσας, έτι δε και τα κτήνη του πεδίου, τα πετεινά του ουρανού και τους ιχθύας της θαλάσσης, τα διαπορευόμενα τρίβους θαλασσών (Ψαλμ. 8, 7-8).
Τι σημαίνουν λοιπόν όλα αυτά; Σίγουρα, όχι το να «υποτάξει» ο άνθρωπος τη φύση με τη σύγχρονη σημασία της λέξεως, να την εκμεταλλευτεί δηλαδή και την ίδια στιγμή να τη θεοποιήσει στη θέση του Θεού και έτσι στην ουσία να γίνει δούλος της. Αντίθετα: άνθρωπε, εξουσίασε εσύ τα σύμβολα και όχι εκείνα εσένα. Ή πάλι: άνθρωπε, ας σου είναι υποτασσόμενα όλα τα κτίσματα, σαν ένα βιβλίο που το έχεις διαβάσει και κατανοήσει μα εσύ με το πνεύμα σου να είσαι ενωμένος με τον ουρανό, με τη βασιλεία της πνευματικής πραγματικότητας. Τα πάντα είναι κατώτερά σου, όλα βρίσκονται κάτω από τα πόδια σου ενώ εσύ είσαι κατώτερος μονάχα από τον Πλάστη σου, βρίσκεσαι κάτω από τα πόδια Του.
Στη Βίβλο αναφέρεται ξεκάθαρα ότι ειδωλολατρεία είναι κάθε θεοποίηση των κτισμάτων του Θεού, του ήλιου ή της σελήνης, των αστέρων ή των λιθών, των δέντρων ή των ζώων, του άλσους ή των ορέων – οποιουδήποτε δημιουργήματος του Θεού ή κατασκευάσματος ανθρωπίνου. Επειδή η προσκύνηση αυτών, είναι λατρεία προς το γράμμα και όχι προς το πνεύμα, λατρεία του συμβόλου και όχι του πραγματικού….
Ο Θεός είναι πνεύμα και όσοι προσεύχονται σε Αυτόν, πρέπει να το κάνουν εν πενύματι και αληθεία. Για τους ειδωλολάτρες και τους υλιστές φιλοσόφους –οι οποίοι μεταξύ τους δεν διαφέρουν – η φύση μοιάζει με την κινεζική γραφή: για τον ξένο και αδαή, που για πρώτη φορά αντικρίζει τέτοια γράμματα, του φαίνονται για κέντημα και στολίδια, μιά μαγική πολυχρωμία δίχως κανένα εσωτερικό νόημα και σημασία. Φανταστείτε μπροστά σε ένα τέτοιο κείμενο να στέκουν ένας αδαής και ένας μορφωμένος Κινέζος. Ο αδαής θα βλέπει μονάχα μιά μαγική πολυχρωμία έχοντας δώσει όλη του τη προσοχή στις γραμμές, στις τελείες και στα σχέδια τουτης της γραφής. Ο κινέζος όμως δεν θα καρφώσει τη προσοχή του στην ποικιλομορφία των γραμμάτων αλλά θα εισέλθει ταχύτατα στο νόημα. Ο αδαής θα καρφώσει μάτια και πνεύμα στην εξωτερική μορφή του κειμένου ενώ ο Κινέζος θα το αντικρίζει μόνο με τα μάτια ενώ με το πνεύμα θα συλλαμβάνει το πνεύμα των γραμμάτων. Αυτή είναι μία πιστή απεικόνιση των ειδωλολατρών –μορφωμένων και μη- από τη μία και των πραγματικών χριστιανών από την άλλη. Οι πρώτοι, καλύπτουν αισθήσεις και πνεύμα μπροστά στα σύμβολα ενώ οι δεύτεροι με τις αισθήσεις παρατηρούν τα σύμβολα ενώ με το πνεύμα τους διαβάζουν το πνεύμα των συμβόλων.

Συσκευές και κατασκευές ως σύμβολα

Αλώνι, φτυάρι και αμπάρι (Ματθ. 3,12). Το αλώνι δηλώνει τον κόσμο, το φτυάρι την Κρίση του Θεού και το αμπάρι την Βασιλεία Του. Συλλέγονται οι δίκαιοι στη Βασιλεία των ουρανών καθώς το σιτάρι στο αμπάρι ενώ οι αμαρτωλοί απορρίπτονται στα βάσανα καθώς το άχυρο πέφτει στη φωτιά.

Η πόλη (Ματθ. 5,14) επάνω στο όρος δηλώνει τους ίδιους εκείνους ανθρώπους οι οποίοι προηγουμένως έχουν ονομασθεί άλας και φως. Όπως η πόλη που βρίσκεται επάνω στο όρος είναι αδύνατο να κρυφτεί από τα βλέμματα του κόσμου, το ίδιο και οι τω πνεύματι ανυψούμενοι ακόλουθοι του Χριστού.

Ο λύχνος (Ματθ. 5,15) υπό το μόδιον και επί την λυχνίαν είναι σύμβολο του ανθρώπου που έχει φωτισμό Θεού. Ο πρώτος λύχνος δηλώνει τον φωτισμένο άνθρωπο ο οποίος μόνος του από ταπείνωση κρύπτεται είτε οι γείτονες από φθόνο τον κρύβουν εκεί. Και τα δύο είναι ανώφελα. Ο δεύτερος λύχνος δηλώνει την πραγματική τύχη του ανθρώπου αυτού: η Θεία Πρόνοια τον αποκαλύπτει και τον ανυψώνει σαν το λύχνο επάνω στη λυχνία για να φωτίζει τον κόσμο.

Το ταμείον (Ματθ. 6,6) σημαίνει τον εσώτατο και απόκρυφο χώρο του σπιτιού. Το εσώτατο ταμείο στον άνθρωπο είναι η καρδία. Εσύ όταν προσεύχεσαι, είσελθε στο ταμείο σου και προσευχή σου εκεί αντίθετα από τους υποκριτές, οι οποίοι προσεύχονται στους δρόμους για να τους βλέπουν οι άνθρωποι. Είσελθε με το νου μέσα στην καρδιά σου, οπουδήποτε και αν βρίσκεσαι και αποβάλλοντας όλες τις εξωτερικές αναμνήσεις παραδώσου ολοκληρωτικά στην προσευχή προς το Θεό.

Η θύρα συμβολίζει τον Χριστό σύμφωνα με τους λόγους Του: εγώ ειμι η θύρα, δι’ εμού εάν τις εισέλθη σωθήσεται (Ιωαν. 10,9). Εκτός Εκείνου δεν υπάρχει δεύτερη είσοδος για την Βασιλεία των Ουρανών. Και η θύρα εκείνη είναι στενή σύμφωνα πάλι με τον λόγο Του: τι στενή η πύλη και τεθλιμμένη (Ματθ. 7,13). Γιατί είναι στενή η πύλη; Επειδή, περνώντας την με κόπο αναγκαζόμαστε να αποβάλουμε το δέρμα του παλαιού φυσικού ανθρώπου, με το οποίο δέρμα είναι αδύνατον να εισέλθουμε στον Παράδεισο.

Και η οδός δηλώνει τον Χριστό. Εγώ ειμι η οδός και η αλήθεια και η ζωή (Ιωαν. 14,6), είπε Εκείνος περί του εαυτού Του.

Ο οίκος ο κτισμένος επάνω στη πέτρα (Ματθ. 7,24) δηλώνει την Εκκλησία του Χριστού, οικοδομουμένη επάνω στην πίστη στον Υιό του Θεού. Δηλώνει ακόμη, την εκπαίδευση της νεολαίας επάνω στα θεμέλια του Ευαγγελίου. Το σπίτι πάλι που είναι χτισμένο επάνω στην άμμο (Ματθ. 7,26), δηλώνει κάθε πνευματική και ηθική οικοδομή η οποία είναι στραμμένη σε κάτι αντίθετο στο Χριστό.

Τα καινούργια ασκιά και ο νέος οίνος (Ματθ. 9,17), συμβολίζουν την καινή διδαχή του Χριστού και τους καινούς ανθρώπους. Δια της μετανοίας οι άνθρωποι αλλάζουν, καθαίρονται και ανακαινίζονται και έτσι καθίστανται νέοι. Σε τέτοιους ανθρώπους μονάχα μπορεί να κατοικήσει η καινή διδαχή του Χριστού. Οι Φαρισαίοι έμοιαζαν με τα παλαιά ασκιά και γι’ αυτό μέσα τους δε μπορούσε να σταθεί η καινή και ισχυρή διδαχή του Χριστού.

Το νέο μπάλωμα και το παλαιό ένδυμα (Ματθ. 9, 16). Αυτά συμβολίζουν την συνήθη αντιχριαστιανική μέθοδο όπου ο παλαιός άνθρωπος κάνει κάποιες βελτιώσεις, βάζει κάποιο καινούργιο μπάλωμα ενώ στην ουσία του παραμένει ο ίδιος. Αυτό σχετίζεται και με κάθε επιδερμική προσπάθεια η οποία έχει ως σκοπό να διορθώσει με μπαλώματα την κατάσταση της ανθρώπινης κοινωνίας αντί της θεμελιώδους εν Χριστώ ανακαίνισης. Όπως ακριβώς το καινούργιο μπάλωμα σύντομα ξηλώνεται κα πέφτει από τα παλαιό ένδυμα και τα κουρέλια γίνονται ακόμα μεγαλύτερα και πιό αστεία, έτσι και από τους παλιούς αμαρτωλούς, ξηλώνεται η καινή θεία διδαχή και οι παλαιοί μώλωπες αναδεικνύονται βαθύτεροι και φοβερότεροι απ’ ό,τι ήταν πριν το μπάλωμα.

Ο ζυγός (Ματθ. 11,30) είναι το σύμβολο της δουλείας. Δυό είναι τα βαρύτερα είδη δουλείας: η δουλεία σε λαούς ειδωλολατρικούς και η δουλεία των παθών και μάλιστα το πρώτο συμβαίνει εξαιτίας αυτού του δευτέρου (Ιερ. Κεφ. 27). Στη θέση κάθε βαρέως επίγειου ζυγού, προτείνει ο Χριστός στους ανθρώπους τον δικό Του ζυγό ο οποίος δεν είναι διόλου βαρύς. Ο γαρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστιν (Ματθ. 11,30).

Ο σταυρός είναι σύμβολο της σωτηρίας δια της οικειοθελούς κακοπαθείας του έξω ανθρώπου για χάρη του εσωτερικού, όλα για την αγάπη του αγαπώντος Χριστού. Ο σταυρός είναι μωρία τοις απολλυμένοις και δύναμις Θεού τοις σωζομένοις (Α΄ Κορ. 1,18). Είπε ο Κύριος: και ός ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ούκ έστι μου άξιος (Ματθ. 10,38). Ο δικός μας σταυρός είναι ελάχιστος και ελαφρύς σε σχέση με τον δικό Του Σταυρό· ο καθένας μας φέρει τον σταυρό των αμαρτιών του ενώ Εκείνος σήκωσε τον ασήκωτο Σταυρό των αμαρτιών όλου του κόσμου. Γι’ αυτό και λέει τον σταυρόν αυτού και όχι Εμού.

Το ποτήριο των παθών του Χριστού είναι σύμβολο της σωτηρίας μας. Το ποτήριο του Αίματος του Χριστού δηλώνει την Καινή Διαθήκη του Θεού με τους ανθρώπους. Αυτό το ποτήριο είναι η Καινή Διαθήκη, λέει ο απόστολος (Α΄ Κορ. 11,25). Ενώ ο ίδιος ο Κύριος είπε: Πίετε εξ αυτού πάντες, τουτο γαρ εστί το αίμα μου, το της Καινής Διαθήκης (Ματθ. 26,27-28). Η Παλαιά Διαθήκη ήταν θεμελιωμένη στο αίμα αλόγων ζώων ενώ η Καινή Διαθήκη στο αίμα του Δικαίου, στο αίμα Εκείνου, ο Οποίος είναι η ίδια η λογικότητα, ο μόνος αληθινός Λόγος του Θεού.

Το ποτήριο και το κύπελλο δηλώνουν τον καθαρό και ακάθαρτο άνθρωπο. Το σημαντικό είναι να καθαρίσει κανείς το ποτήριο και το κύπελλο εσωτερικά παρά εξωτερικά. Το ίδιο, σημαντικό είναι να διατηρήσει κανείς καθαρή την ψυχή παρά το σώμα. Φαρισαίε τυφλέ, καθάρισον πρώτον το εντός του ποτηρίου και της παροψίδος, ίνα γένηται και το εκτός αυτών καθαρόν (Ματθ. 23,26).

Οι ασπρισμένοι και διακοσμημένοι τάφοι συμβολίζουν τους υποκριτές ανθρώπους. Μάταια οι τάφοι είναι εξωτερικά στολισμένοι αφού στο εσωτερικό τους είναι γεμάτοι από οστά νεκρών και κάθε είδους ακαθαρσία (Ματθ. 23,27). Τα οστά των νεκρών συμβολίζουν τη πέτρινη καρδιά και την λανθασμένη διάνοια των ανθρώπων, η οποία δεν αφήνεται στην επίδραση του Πνεύματος του Θεού. Η κάθε είδους ακαθαρσία δηλώνει τα δυσώδη πάθη και τις αδυναμίες. Όλα τουτα όμως είναι στους υποκριτές εξωτερικά μασκαρεμένα με μίαν επιτηδευμένη δικαιοσύνη, όπως συμβαίνει και στους ασβεστωμένους τάφους.

Το βαλάντιον είναι σύμβολο των ουρανίων θησαυρών, το ίδιο και ο θησαυρός. Ποιήσατε εαυτοίς βαλάντια μη παλαιούμενα, θησαυρόν ανέκλειπτον… (Λουκ. 12,33).

Ο λύχνος ο καιόμενος και η οσφύς η περιεζωσμένη είναι σύμβολα διανοίας φωτισμένης από την πίστη του Χριστού και σώματος περιεζωσμένου με την εγκράτεια. (Λουκ. 12, 35).

Το σπίτι είναι σύμβολο της ουρανίου κατοικίας. Εν τη οικία του πατρός μου πολλαί μοναί εισί (Ιωαν. 14,2). Ο ναός ως κτίσμα είναι σύμβολο του σώματος του ανθρώπου: ή ουκ οίδατε ότι το σώμα υμών ναός του εν υμίν Αγίου Πνεύαμτος εστίν; (Α΄Κορ. 6,19).

Η ράβδος είναι σύμβολο εξουσίας και επιστασίας. Η ράβδος όμως υπενθυμίζει και τον άγγελο φύλακα που βρίσκεται στα δεξιά του ανθρώπου βοηθώντας τον για να μην πέσει στον βούρκο της αμαρτίας.

Η ρομφαία είναι σύμβολο του λόγου του Θεού, καθώς και ο σπόρος. Μόνο που ο σπόρος δηλώνει τον φανερωμένο λόγο του Θεού ενώ η ρομφαία τη δύναμη του λόγου αυτού. Και εκ του στόματος αυτού (τού Αρχαγγέλου) ρομφαία δίστομος οξεία εκπορευομένη, λέει ο διορατικός Ιωάννης (Απ. 1,16) ενώ ο Παύλος επιτάσσει: δέξασθε και την μάχαιραν του Πνεύματος, ο εστι ρήμα Θεού (Εφ. 6,17).

Η ασπίδα δηλώνει την πίστη: επί πάσιν αναλαβόντες τον θυρεόν της πίστεως (Εφ. 6,16). Πραγματικά, η πίστη είναι εκείνη που προφυλάσσει τον άνθρωπο περισσότερο απ’ ό,τιδήποτε άλλο σε τουτη τη ζωή.

Τα βέλη είναι σύμβολα των πειρασμών που επισυμβαίνουν στον άνθρωπο. Ειδικότερα δε, δηλώνουν τα αόρατα χτυπήματα των αοράτων πνευμάτων του σκότους κατά της ψυχής. Τα πνεύματα του σκότους ρίχνουν καρά της ψυχής μας κακούς λογισμούς και επιθυμίες, με τέτοια ταχύτητα και αιφνιδιασμό καθώς το βέλος του κυνηγού βρίσκει το ελάφι που αμέριμνο πίνει νερό στη πηγή, δίχως να υποψιάζεται το κακό. Ο Απόστολος επιτάσσει τους πιστούς όπως: εις αυτό τουτο αγρυπνούντες εν πάση προσκαρτερήσει και δεήσει…. δυνήσεσθε πάντα τα βέλη του πονηρού τα πεπυρωμένα σβέσαι (Εφεσ. 6, στιχ. 18 και 16).

Από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτσ: “ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ”. Τόμος Α’
Εκδόσις Ορθόδοξος Κυψέλη: Δεκέμβριος 2014.

Η/Υ επιμέλεια Αικατερίνας Κατσούρη.

Δημοσιεύθηκε στην Αγιολογικά - Πατερικά. Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.