Εκφωνήθηκε σε μία εποχή που επιθύμησε
ένα καλύτερο παιδαγωγικό ιδεώδες
Το παιδί είναι ο πατέρας του ανθρώπου
(Wordsworth)
Ο καθένας μας θεωρεί τον εαυτό του μοναχοπαίδι
και βλέπει τους άλλους σαν ένα μηδενικό
(Πούσκιν)
Η Εκκλησία του Χριστου από τα πρώτα χρόνια ίδρυσής της ήταν επαναστατική. Όσο περισσότερο υπηρετούσε τα ιδεώδη του Χριστου τόσο περισσότερο αποκάλυψε τον επαναστατικό της χαρακτήρα. Κάποιες στιγμές το επαναστατικό της χρώμα ξεθώριαζε, λόγω της πίεσης ειδικών περιστάσεων. Αυτό συνέβαινε, γιατί Εκκλησία ιδρύθηκε με επανάσταση, θεμελιώθηκε από επαναστάτες και φώτισε τον κόσμο προκαλώντας μία μεγάλη επανάσταση. Και η χριστιανική παιδαγωγική είναι επαναστατική με τον ίδιο τρόπο που και η χριστιανική εκκλησία είναι επαναστατική. Η σωστή ανατροφή των παιδιών σύμφωνα με την ορθόδοξη εκκλησία εμπεριέχει πάντοτε κάτι το επαναστατικό. Η σωστή ανατροφή των παιδιών σύμφωνα με την ορθόδοξη εκκλησία εμπεριέχει πάντοτε κάτι το επαναστατικό. Η σημασία της λέξης αγωγή στην Εκκλησία έχει νόημα διαφορετικό από αυτό που συναντάται σε πολλά βιβλία που έχουν γραφτεί, γιατί, όταν η Εκκλησία αναφέρεται στην αγωγή των παιδιών δεν αφήνει απορίες ούτε δημιουργεί σύγχυση με ασάφειες και διφορούμενες έννοιες. Στο χώρο λοιπόν της Εκκλησίας η σημασία της έννοιας αγωγή εμπεριέχει κάτι το επαναστατικό.
Το ιδανικό πρότυπο της Εκκλησίας είναι ο Χριστός. Η Εκκλησία πάντοτε υποδεικνύει στους πιστούς τον Χριστό ως ιδανικό πρότυπο. Ο Χριστός είναι το υπόδειγμα της χριστιανικής αγωγής. Η εκκλησία εξισώνει την χριστιανική αγωγή με την επαναστατικότητα και αυτό το κάνει γιατί ο Χριστός ήταν επαναστάτης.
Αδελφοί μου, ήταν ο Χριστός επαναστάτης;
Αυτό το ερώτημα ακολουθεί λογικά.
Ήταν ο Χριστός επαναστάτης και κήρυκας της επανάστασης;
Αν επανάσταση σημαίνει φόνους και καταστροφή τότε θα ήταν ιεροσυλία να ονομάσουμε τον Χριστό επαναστάτη.
Αν επανάσταση σημαίνει εκδίκηση, αίμα, φλόγα, τότε οι επαναστάτες θα μπορούσαν οποιαδήποτε άλλον στον κόσμο να θεωρούν αδερφό τους, αλλά όχι τον Χριστό.
Αν με την λέξη επαναστάτης εννοούμε τον άνθρωπο που είναι υπηρέτης των αδυναμιών του και δικαστής των αδυναμιών των άλλων ανθρώπων, τότε ο Χριστός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί επαναστάτης.
Αν με την λέξη επαναστάτης εννοούμε τον άνθρωπο που , για να ζεσταθεί, είναι έτοιμος να κάψει όλο τον κόσμο και για να χορτάσει είναι έτοιμος να λεηλατήσει όλο τον κόσμο, τότε ο Χριστός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί επαναστάτης.
Εάν επαναστάτες είναι μόνον αυτοί που διαπράττουν με μυστικότητα δολοφονίες, εάν επαναστάτες είναι οι τρομοκράτες, οι επαγγελματίες ταραχοποιοί, οι άνθρωποι που προκαλούν την βίαιη πτώση καθεστώτων, τότε μόνον οι άθεοι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως ο Σωτήρας ήταν επαναστάτης.
Παρόλα αυτά, εμείς με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε πως ο Χριστός ήταν επαναστάτης και πως διεκήρυξε την επανάσταση. Η φλόγα της επανάστασης του Χριστου άναψε στην αρχή στις ψυχές λίγων ανθρώπων. Σιγά σιγά όμως αυτή η φλόγα διαδόθηκε με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πυρκαγιά που κατέκαψε τα ισχυρά βασίλεια των αθέων. Απ’ αυτή την πυρκαγιά δημιουργήθηκαν νέα πολιτικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά έργα.
Κάποιος ενδεχομένως θα ισχυριστεί ότι ο Χριστός ήταν αντίθετος σε κάθε κοινωνική επανάσταση και πως δίδασκε ότι είναι καλό η ανθρώπινη ψυχή να επαναστατεί μόνον στις αδυναμίες καί στις αμαρτίες της. Επίσης πιθανόν κάποιος να ισχυριστεί ότι ο Χριστός επιθυμούσε να προκαλέσει μόνον μιά εσωτερική ηθική επανάσταση με ατομικό αποκλειστικά χαρακτήρα, πως επιθυμούσε μία επανάσταση που να έχει σχέση μόνο με την ατομική και όχι με την κοινωνική ζωή. Κάτι τέτοιο όμως μπορεί να υποστηρίξει κάποιος που ελάχιστα γνωρίζει για την ψυχολογία των επαναστάσεων, ειδικά των επαναστάσεων που έχουν θρησκευτικά κίνητρα. Και αυτό γιατί πριν από κάθε κοινωνική επανάσταση συνήθως προηγείται –και είναι καλό να προηγείται- μιά εσωτερική επανάσταση. Η επανάσταση λοιπόν που ο χριστιανισμός προκάλεσε στον κόσμο ήταν φυσικό επακόλουθο της εσωτερικής επανάστασης που προηγήθηκε, όταν ο ιδρυτής του χριστιανισμού δίδαξε το Ευαγγέλιο.
Ο Χριστός δεν επαναστάτησε στην τότε τοπική κρατική εξουσία, γιατί επιθυμούσε κάτι πολύ περισσότερο από την ανατροπή μιάς τοπικής εξουσίας. Ενήργησε, έχοντας ως στόχο μία γενική παγκόσμια ανατροπή. Ο Χριστός δεν δημιούργησε ταραχές εναντίον του Ηρώδη, ούτε εναντίον του Αυγούστου. Όχι, έθεσε τα θεμέλια ενός πολύ μεγαλύτερου έργου. Προχώρησε πιό μακριά και πιό βαθιά από όλους τούς επαναστάτες που υπήρξαν στον κόσμο. Δεν έκοψε από το δέντρο της κακίας φύλλα και κλαδιά, αλλά χτύπησε με το τσεκούρι του την ρίζα του δέντρου του.
Επίσης, δεν βιαζόταν να δει την επιτυχία του έργου Του. Του ήταν αρκετή η πίστη Του για την επιτυχία του έργου του. Είχε την επίγνωση πως είχε επιλεγεί από τον Θεό να είναι ο Αρχιτέκτονας ενός μεγάλου οικοδομήματος το οποίο χρονικά δεν μπορούσε να κτιστεί και να ολοκληρωθεί στην διάρκεια μόνον μιάς ανθρώπινης ζωής. Ο Χριστός είχε προβλέψει πως το τέλος του οικοδομήματος του οποίου Αρχιτέκτονας ήταν ο ίδιος θα συνέπιπτε με το τέλος της ιστορίας του κόσμου. Στο σύντομο χρόνο της ζωής Του κατάφερε να «λαξεύσει» μόνον μερικές πέτρες. Οι άνθρωποι που στη συνέχεια ακολούθησαν τον Χριστό αποτέλεσαν τα ζωντανά θεμέλια πάνω στα οποία ο Μέγας Αρχιτέκτονας στήριξε τη εκκλησία και το οικοδόμημά Του. Επιμελώς ο Αρχιτέκτονας «σμίλευσε» και «λείανε» τις «ζώσες» πέτρες που στη συνέχεια «σμίλευσαν» και «επεξεργάστηκαν» τις επόμενες «ζώσες» πέτρες.
«Επαναστατείτε πρώτα εναντίον του εαυτου σας και στη συνέχεια εναντίον του κόσμου». Αύτή η φράση θα μπορούσε να είναι το θεμελιώδες συμπέρασμα από το κήρυγμα του Χριστού. Αυτή η φράση ήταν η σμίλη με τη οποία «σμίλευσε» και «κατεργάστηκε» τις «ζώσες» πέτρες.
«Ο κόσμος είναι ανάλατος και άνοστος», λες φίλε μου. Εκατό φορές επαναλαμβάνεις πως ο κόσμος είναι ανάλατος και άνοστος και επαναστατείς. Νιώθεις περήφανος κάθε φορά που ονομάζεις τον εαυτό στου επαναστάτη και απειλείς ότι θα γυρίσεις τον κόσμο ανάποδα. Επαναστάτησε φίλε μου, πρώτα ενάντια στον ίδιο τον εαυτό σου, ενάντια στη δική έλλειψη αλατιού και έπειτα εναντίον του κόσμου.
«Οι άνθρωποι είναι ύπουλοι, είναι μοιχοί, είναι δολοφόνοι» λες, φίλε μου. Εκατό φορές επαναστατείς εναντίον των αμαρτιών των άλλων ανθρώπων. Επαναστάτησε όμως πρώτα εναντίον των αμαρτιών του εαυτου σου και ύστερα με περισσότερη δύναμη και δικαιοσύνη θα μπορέσεις να επαναστατήσεις εναντίον των αμαρτιών των άλλων. Αν επαναστατήσεις πρώτα εναντίον του εαυτου σου, θα μπορέσω να πιστέψω στην επιτυχία της επανάστασής σου.
Αυτή είναι η μέθοδος του Χριστού. Επανάσταση εναντίον της κακίας που υπάρχει μέσα μου, και έπειτα επανάσταση εναντίον της κακίας που υπάρχει γύρω μου.
Όλοι οι μαθητές του Χριστου έπρεπε να υποβληθούν σε αυτή την εσωτερική και αυστηρή αυτοκριτική σύμφωνα με τη μέθοδο του Δασκάλου τους. Ο Χριστός δεν παρακαλούσε κανέναν να Τον ακολουθήσει, όποιος όμως με δική του θέληση αποφάσιζε να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με Αυτόν, υποβάλλονταν σ’ αυτήν την δύσκολη εσωτερική αυτοεξέταση. Όποιος άντεχε αυτή τη δοκιμασία της εσωτερικής επανάστασης εναντίον των αμαρτιών του και των αδυναμιών του, αυτός μόνον κατακτούσε το δικαίωμα να επαναστατεί εναντίον της κακίας των άλλων.
Κανένα πτυχίο και κανένας τίτλος, φίλε μου, δεν οδηγούν στην απόκτηση αυτου του δικαιώματος, αντίθετα απαραίτητη είναι η ενδόμυχη εξέταση που κάνει κανείς ενώπιον του Θεού και ενώπιον της συνείδησής του.
Μέχρι την σταύρωση του Χριστου οι μαθητές δεν είχαν υποβάλλει στον εαυτό τους αυτή την δύσκολη εσωτερική επανάσταση εναντίον των αμαρτιών τους και των αδυναμιών τους. Κατά τη διάρκεια της δίκης Του κάποιοι τον εγκατέλειψαν, άλλοι τον αρνήθηκαν, επειδή ήταν νέοι και ανώριμοι. Η ψυχή τους ήταν ταραγμένη από την επαναστατική παιδαγωγική του Χριστού. Μετά όμως από τη σταύρωση στον Γολγοθά βάθυνε και ολοκληρώθηκε η εσωτερική ψυχική επανάσταση των Αποστόλων.
Ο Χριστός πάντοτε ήταν περιτριγυρισμένος από νέους ανθρώπους και αγαπούσε ιδιαίτερα τα παιδιά. Έλεγε: Αφήστε τα παιδιά και μην τα εμποδίζετε να ’ρθουν κοντά μου, γιατί η βασιλεία του Θεού ανήκει σε ανθρώπους που είναι σαν κι αυτά.
Ο μοναχός της Ινδίας, ο Βούδας ήταν πάντοτε περιτριγυρισμένος από γέροντες, επειδή πιό εύκολα μπορούσε να τούς εμπνεύσει μίσος για τη ζωή.
Ο Χριστός, αντίθετα, χαιρόταν με τα παιδιά, επειδή μπορούσε να εφαρμόσει με ιδανικό τρόπο την επαναστατική του παιδαγωγική.
Η εποχή μας θα έπρεπε να αφήσει τα παιδιά να πλησιάσουν τον Χριστό. Ο αιώνα μας, που είναι ο αιώνα τους τηλέγραφου και του αεροπλάνου, δεν θα έχανε τίποτε, αντίθετα θα κέρδιζε πολλά, εάν άφηνε και δεν εμπόδιζε τα παιδιά νά πάρουν την ευλογία Του.
Είναι γεγονός πως η τεχνολογική εξέλιξη της εποχής μας που είναι εξίσου χρήσιμη και επιζήμια δεν μείωσε, ούτε απομάκρυνε την κακία από τον κόσμο. Αντίθετα περιόρισε την δύναμη του ανθρώπου να αντιστέκεται στην κακία. Η εποχή μας, πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, χρειάζεται μία επανάσταση βασισμένη στην πίστη. Η εποχή μας πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, χρειάζεται μία επανάσταση που θα την κάνει όχι ένας άνθρωπος, αλλά μία ολόκληρη γενιά. Αυτή η γενιά θα προετοιμαστεί, αδερφοί μου, μόνον εάν αφήσετε τα παιδιά και δεν τα εμποδίσετε να πλησιάσουν τον Χριστό. Μόνο αν επιτρέψετε να διαποτιστούν τα παιδιά από το πνεύμα του Χριστού, το πιό μεγαλειώδες πνεύμα που προκάλεσε την μεγαλύτερη επανάσταση εναντίον της κακίας.
Αναθρέψτε τα παιδιά σας με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτά να επαναστατούν ενάντια στην κακία, και τότε θα έχετε καταφέρει να τούς δώσετε σωστή αγωγή.
Προσέξτε, όλοι σας επιθυμείτε να έχετε σωστά αναθρεμμένα παιδιά, αλλά λίγοι από εσάς τα αναθρέφετε σωστά. Λίγοι αντιλαμβάνεστε και κατανοείτε με ποιό τρόπο πρέπει να αναθρέψετε τα παιδιά σας σήμερα, γιατί αυτή την εποχή ο τρόπος διαπαιδαγώγησης είναι επηρεασμένος από την τεχνολογία, τον χλιαρό ανθρωπισμό, τα ημίμετρα, την κρυφή συμφωνία με το κακό. Είναι απαραίτητο λοιπόν να επικρατήσει ένας νέος τρόπος διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Ο νέος τρόπος εκπαίδευσης θα πρέπει να εκπαιδεύσει τα παιδιά να είναι γενναία στον αγώνα εναντίον της κακίας και να είναι φωτισμένος από το θεϊκό πνεύμα. Αν ένα νέο πνεύμα διαπαιδαγώγησης εισέλθει στα σπίτια και στα σχολεία ο κόσμος θα ανανεωθεί, το κακό θα συμπιεστεί, θα χαθούν τα κακά πνεύματα με τα οποία η νεολαία σήμερα τρέφετε.
Κάθε νεογέννητο πλάσμα πρέπει να θεωρείται ένας νεογέννητος στρατιώτης εναντίον της κακίας.
Βλέποντάς το μέσα στην κούνια του, αβοήθητο και ανήμπορο αναρωτιόμαστε: «νήπιο, θα είσαι δούλος της κακίας ή νικητής της κακία;».
Αχ, πόσα παιδιά είναι έτσι αναθρεμμένα, ώστε να γίνουν σκλάβοι του κακού εξαιτίας της καλοσύνης των γονέων! Τέτοια είναι τα περισσότερα παιδιά. Η γονική στοργή συνήθως είναι το γλυκό δηλητήριο που καταστρέφει τα παιδιά. Η στοργή των γονέων είναι αυτό που καλύπτει και «φροντίζει» την αδυναμία των παιδιών. «Αυτό το πλάσμα είναι γεννημένο για την ευτυχία και την απόλαυση. Όλος ο κόσμος πρέπει να υπηρετεί αυτό το δημιούργημα». Αυτά είναι τα λόγια των γονέων και είναι λόγια πλάνης. Αυτά τα λόγια δημιούργησαν κάτω από πολλές στέγες σπιτιών τον κάθε μικρό δικτάτορα, τον κάθε μεγάλο εγωιστή. Αυτός ο μικρός δικτάτορας διατάζει τον πατέρα και την μητέρα του. Η δύναμή του βρίσκεται στην αδυναμία, την οποία οι γονείς του σέβονται. Όταν κλαίει και μοιάζει πως είναι ο πιό ανίσχυρος, ο πιό ανήμπορος, τότε είναι ο πιό ισχυρός. Με την κραυγή του, το κλάμα του «επιστρατεύεται» όλο το σπίτι. Οι γονείς του με την στοργή τους ενθαρρύνουν την προσποίηση και τα βλέμματά του. Νιώθουν περήφανοι γι’ αυτον και για όσα κάνει, διηγούνται τα «κατορθώματά» του στους φιλοξενούμενούς τους αυξάνοντας έτσι την ματαιοδοξία του. Ο εγωισμός του μικρού δικτάτορα δεν έχει όρια…..
Πιθανόν ο πατέρας του είναι μεγάλος «δημοκράτης» και αγωνίζεται εναντίον των δικτατορικών καθεστώτων στον κόσμο, μόλις όμως περάσει το κατώφλι του σπιτιού σκύβει το κεφάλι του στον μικρό δικτάτορα του σπιτιού. Πιθανόν η μάνα του γυρίζει στο σπίτι κουρασμένη από κάποια συγκέντρωση στην οποία θερμά υποστήριξε την ισότητα ανδρών και γυναικών, μπαίνοντας όμως στην οικία της, αφήνει τον φιλελευθερισμό της στην πόρτα, για να τον ξαναβρεί, όταν πάει στην πόλη. Αυτον τον φιλελευθερισμό δεν τον φέρνει στο σπίτι, που κυβερνά μία βούληση ή καλύτερα να πούμε ένα άτομο, ο μικρός Φαραώ.
Ο μικρός δικτάτορας κατόρθωσε με την άσχημη συμπεριφορά του να μαλώσουν οι γονείς του με όλη την γειτονιά. Οι γείτονες παραπονέθηκαν για τις αταξίες του μικρού και οι γονείς ένιωσαν προσβεβλημένοι, επειδή κατηγόρησαν το παιδί τους. «Το παιδί τους που είναι το καλύτερο, το πιό έξυπνο, το πιό ευγενικό από όλα τα παιδιά στον κόσμο», σκέφτηκαν. Ο μικρός δικτάτορας δυστυχώς τύφλωσε τούς γονείς του.
Κάποτε γνώρισα μία μάνα. Την συνάντησα με τον μικρό της γιό στο σπίτι ενός φίλου μου. Προσπάθησα να πιάσω συζήτηση μαζί της, αλλά και με τον γιό της :
-Σε ποιό σχολείο πηγαίνεις μικρέ; Τον ρώτησα.
-Τελείωσε τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού στο σπίτι, απάντησε η μάνα.
-Μπορεί να τελειώσει στο σπίτι; Γιατί στο σπίτι; Ρώτησα στη συνέχεια.
Εκείνη απάντησε:
-Πήραμε δάσκαλο στο σπίτι. Ξέρετε, δεν μας αρέσει να τον αφήνουμε έξω από το σπίτι, γιατί φοβόμαστε μήπως μπλέξει με κακές παρέες. Τα άλλα παιδιά σήμερα, όπως σας είναι γνωστό, είναι ανάγωγα, δεν έχουν καθόλου σεβασμό, γράφουν με κάρβουνο στους τοίχους. Πετάνε πετραδάκια στα τζάμια…. και κάνουν και άλλες κακίες.
Έκπληκτος από τα παραπώ λόγια είπα:
-Μα κυρία μου, το παιδί σας πρέπει να γνωρίσει την κακία. Ο γιός σας, όταν θα μεγαλώσει, θα ζήσει σ’ αυτον τον κακό κόσμο και όχι στην Εδέμ. Δεν θα καταφέρετε αιώνια να τον απομονώνετε από αυτον τον κακό κόσμο.
Όση ώρα μιλούσα, ο μικρός με παρακολουθούσε θυμωμένα και τραβούσε τη μάνα του από το μανίκι. Η μάνα με φόβο γυρνούσε συνεχώς προς το μέρος του και τον χάιδευε με το χέρι. Εγώ συνεχίζοντας είπα:
-Αφήστε τον, κυρία μου, ελεύθερο στον κόσμο, παρακολουθήστε τον μόνον από μακριά. Βοηθήστε τον μόνο να βρει τον προσανατολισμό του, βοηθήστε τον να μάθε να διακρίνει το καλό από το κακό. Αφήστε τον, να δει το κακό, να το αισθανθεί, να το ανεχτεί –ειδικά να το αντέξει. Βοηθήστε τον να διακρίνει το καλό από το κακό, να μάθει να αντιστέκεται εναντίον του κακού που υπάρχει μέσα του και γύρω του.
Ξαφνικά ο μικρός νευρικά φωνάζει στη μαμά του: -Να σηκώνεσαι, όταν σου μιλάω! Ντροπιασμένη η μάνα αναπήδησε από την καρέκλα, χάιδεψε το παιδί της στο κεφάλι και ετοιμάστηκε να φύγει, ψιθυρίζοντας μέσα από τα δόντια της:
-Το δικό μου παιδί είναι καλό.
Τότε εγώ λυπημένα σκέφτηκα:
«Και αυτός είναι ένας μικρός δικτάτορας. Ένας δικτάτορας από τους πολλούς που υπάρχουν στην πόλη μας. Κάθε άνθρωπος θα μπορούσε να προβλέψει το μέλλον αυτών των μικρών δικτατόρων και μεγάλων εγωιστών. Αυτοί οι μικροί δικτάτορες στις σχέσεις τους με τούς άλλους ανθρώπους θα γυρίζουν το κάθε χτύπημα που θα δέχονται, με χτύπημα και την κάθε απογοήτευση που θα νιώθουν, με απογοήτευση. Θα γίνουν οι πιό θρασείς κριτικοί της αδυναμίας των άλλων ανθρώπων και οι πιό μεγάλοι απαισιόδοξοι. Εν τέλει, αφού γίνουν σκλάβοι των αδυναμιών τους, θα καταλήξουν περιφρονημένοι.
Τέτοιους δικτάτορες, τέτοιους δύσκολους παιδικούς χαρακτήρες λιγότερο θα βρούμε στα χωριά και περισσότερο στις πόλεις. Τα χωριά ακόμη μας δίνουν τούς καλύτερους ανθρώπους. Τα χωριά που κατηγορούνται πως ζουν με δεισιδαιμονίες και προλήψεις πέταξαν, νωρίτερα από τις «έξυπνες» πόλεις που έχουν «σωστή πίστη», τα «είδωλα» από τα σπίτια τους. Ο καθένας από εσάς θα ντραπεί, όταν πληροφορηθεί, πόσα πολλά είναι τα αριστοκρατικά σπίτια που δεν καταφέρνουν να δώσουν σωστή ανατροφή στα παιδιά τους.
Ένα πατέρας πληρώνει τρεις ιδιωτικούς δασκάλους για το γιό του. Ο καθένας πληρώνεται για το αντικείμενο που διδάσκει, αλλά κανείς τους δεν είναι παιδαγωγός. Κανείς τους δεν παρέχει σωστή διαπαιδαγώγηση στο παιδί του. Παρόλα αυτά, ο πατέρας υπερηφανεύεται για τους άριστους βαθμούς του γιού του…..
Μίλησα κάποτε με έναν τέτοιο νεαρό. Ήταν ασυνήθιστα ματαιόδοξος για τις επιτυχίες του στο σχολείο. Ποτέ δεν συζητούσε, αλλά ούτε άκουγε με χαρά τις συζητήσεις που γίνονταν για την καλοσύνη και την κακία που υπάρχει στον κόσμο. Δεν ήταν εκπαιδευμένος να επαναστατεί εναντίον του κακού. Όταν του μιλούσε κανείς γι’
αυτό το θέμα, κοίταζε με ένα ανόητο ύφος και παρέμενε ανέκφραστος σαν πρόβατο. Είμαι σίγουρος πως αυτός ο νεαρός θα είναι δυστυχισμένος και κακόψυχος άνθρωπος, παρόλο τούς επαίνους που δέχεται από γονείς και τούς δασκάλους. Γιατί πολλοί κολακεύουν το τέτοιου είδους παιδί και στη συνέχεια αυτό κολακεύει τον εαυτό του. Και αυτό το σκοτώνει. Πηγαίνει στην εκκλησία. Αλλά για ποιό λόγο; Πηγαίνει γιατί φαντάζεται πως και η εκκλησία είναι μέρος που θα ακούσει κολακείες.
Δεν αντιλαμβάνεται πως η εκκλησία αισθάνεται μόνον οίκτο γι’ αυτόν. Ούτε οι γονείς του το ξέρουν.
Η Εκκλησία, αδερφοί μου, νιώθει συμπόνια για εκείνους που δεν έμαθαν να επαναστατούν στο κακό. Κανένα όφελος δεν έχει από εκείνους που την αγαπάνε αλλά δεν μισούν το κακό. Κανένα όφελος δεν έχει από εκείνους κάθε Κυριακή ανάβουν μεγάλα κεριά, αλλά ποτέ δεν τιμωρούν ούτε μία αμαρτία τους, ούτε συγχωρούν τις αμαρτίες των άλλων. Καμία χαρά η εκκλησία δεν αισθάνεται, όταν στις πρώτες γραμμές ξεχωρίζουν μπροστά και ψάλλουν τα Χερουβείμ, διαβάζουν το «Πιστεύω» εκείνοι οι άνθρωποι, οι οποίοι μόνον σωματικά βρίσκονται στην εκκλησία, ενώ το μυαλό τους βρίσκεται κάπου αλλού. Υπάρχουν άνθρωποι που νομίζουν ότι «κάνουν την τιμή» στην εκκλησία με το να τη επισκέπτονται. Κάποιος από αυτούς σκέφτεται ως εξής: « Προσέξτε με, είμαι ένας άνθρωπος του εικοστου αιώνα, ανώτερος υπάλληλος, καλοντυμένος, με γνώσεις φυσικής και βιολογίας και αντί να πάω στο καφενείο ή στο θέατρο «έκανα την τιμή» στην εκκλησία και την επισκέφτηκα». Για τέτοιου είδους ανθρώπους η εκκλησία νιώθει μόνον συμπόνια.
Μόνον εκείνος που επαναστατεί στην κακία που υπάρχει μέσα του και στην κακία που υπάρχει γύρω του «κάνει τιμή» στην εκκλησία. Τη μεγαλύτερη τιμή στην εκκλησία προσέφεραν αυτοί που επαναστάτησαν εναντίον της κακίας. Τιμές θα προσφέρουν στην εκκλησία μελλοντικά όσοι θα θερμάνουν την χριστιανική επανάσταση στις ανθρώπινες ψυχές. Τιμές θα προσφέρουν στην εκκλησία οι γονείς που θα μάθουν στα παιδιά τους να επαναστατούν στο κακό που υπάρχει μέσα τους και γύρω τους. Τιμές θα προσφέρουν στην εκκλησία και οι δάσκαλοι που θα διδάξουν στους μαθητές τους τα διδάγματα του Χριστού. Τιμές θα προσφέρουμε στην εκκλησία και όλοι εμείς που θα προκαλέσουμε την πιό ευγενική, χριστιανική επανάσταση στις «νεκρές καρδιές», στις αποκοιμισμένες ψυχές των αδερφών μας, των πλησίον μας.
Το πιό σημαντικό δώρο που μπορούν οι γονείς να προσφέρουν στο παιδί τους είναι να του μάθουν να αναγνωρίζει και να επαναστατεί εναντίον του κακού.
Άφησε, πατέρα, το γιό σου να πλησιάζει τον Χριστό, κάθε μέρα. Μην τον εμποδίζεις να τον πλησιάσει, αντίθετα οδήγησέ τον στον Σωτήρα. Για να το επιτύχεις αυτό είναι απαραίτητο να μην κρίνεις το γιό σου μόνο με την καρδιά, αλλά και με τον νου. Εξέταζέ τον κάθε βράδυ. Μάθε τον να σού κάνει εξομολόγηση κάθε βράδυ. Όταν θα νιώσεις, ότι μετανοεί για το κακό που υπάρχει μέσα του, και ότι επαναστατεί εναντίον της κακίας, που υπάρχει μέσα του και γύρω του, τότε μάθε πως ο γιός άρχισε να διαπαιδαγωγείται σωστά. Ακόμη όμως και τότε, εσύ, συνέχισε να τον εξετάζεις, συνέχισε να τον εξομολογείς. Και μην αφήσεις να περάσει ούτε μία μέρα χωρίς εξομολόγηση. Ας είσαι ο ιερέας του γιού σου- καθήκον του ιερέα είναι να μάθει στους ανθρώπους να επαναστατούν στην κακία- και ας είναι το σπίτι σου ο ναός σου. Μην κρύβεις από το παιδί σου πως υπάρχει κακία σ’ αυτον τον κόσμο. Μην κρύβεις από το παιδί σου πως στη εποχή μας η κακία «κάθεται» σε μεγάλο και υψηλό θρόνο. Δυνάμωσε την πίστη του, ώστε να μην ανήκει στα εκατομμύρια ανθρώπων που προσκυνούν το κακό. Δυνάμωσε την πίστη του, ώστε να γίνει στρατιώτης του καλού.
Μητέρα, από εσένα εξαρτώνται τα περισσότερα. Πάντοτε να έχεις στο νου σου ατά τα τρία.
Πρώτο: άφηνε το παιδί σου καμία φορά δίχως φαγητό. Δεν πρέπει να είσαι για το παιδί σου μόνον ο άγγελος που το χαϊδεύει, αλλά και ο άγγελος που σκέφτεται και κρίνει. Άφηνε το παιδί σου καμία φορά χωρίς φαγητό, είναι απαραίτητο. Το παιδί σου πρέπει να μάθει τι σημαίνει να είσαι πεινασμένος και πρέπει να είναι έτοιμο στη συνέχεια να δώσει το δείπνο του στους πεινασμένους. Εκείνοι που ποτέ δεν αισθάνθηκαν πείνα, έγινα οι πιό ανελεήμονες και οι πιό άθεοι άνθρωποι.
Δεύτερο: μην επιτρέψεις ποτέ στο παιδί σου να μιλά για τις αμαρτίες των άλλων ανθρώπων, πριν ομολογήσει και παραδεχτεί τις δικές του αμαρτίες. Τον κόσμο μπορεί να τον διορθώσει μόνον εκείνος που μπορεί να διορθώσει τον εαυτό του. Όλοι οι άνθρωποι, που αναμόρφωσαν τον κόσμο ήταν άνθρωποι που προηγουμένως έζησαν μία μεγάλη εσωτερική επανάσταση. Όλοι οι άνθρωποι, που θέλουν να ονομάζονται χριστιανοί, δικαιώνουν το όνομά τους μόνον όταν βιώνουν αυτή την εσωτερική επανάσταση.
Τρίτο: μη μαθαίνει στο παιδί σου να είναι εγωιστής. Το να είναι κανείς εγωιστής είναι μία αμαρτία που οφείλεται στη μητέρα ενενήντα τοις εκατό.
Το να μάθεις, μητέρα, στο παιδί σου να είναι εγωιστής σημαίνει πως του επαναλαμβάνεις το ίδιο μάθημα που η φύση του δίδαξε, όταν ακόμη ήταν έμβρυο. Γιατί ο άνθρωπος φύσει είναι εγωιστής και όσο και αν προσπαθείς, εσύ μητέρα, να του μάθεις να μην είναι δεν θα καταφέρεις να νικήσεις εντελώς τη φύση. Γι’ αυτό το λόγο μη σταματάς να συμβουλεύεις κάθε πρωί το γιό σου: «δώσε γιέ μου, από τα πολλά που έχεις ένα μέρος στους φίλους σου που δεν έχουν τίποτε». Μην σταματάς κάθε βράδυ να ζητάς λογαριασμό από το γιό σου για τα καλά έργα που έπραξε την ημέρα.
Ντρέπομαι να πως γνωρίζω πολλές μάνες σ’ αυτήν την πόλη και παρόλο που είναι εκατομμυριούχες δεν δίνουν στα παιδιά τους ούτε τα ψιλά τους γιά να ελεήσουν τους φτωχούς.
Με χαρά όμως και ευχαρίστηση πρέπει να αναφέρω πως υπάρχει ένας νεαρός, βοηθός τεχνίτης από το Βελιγράδι, που ποτέ δεν τρώει το μεσημεριανό του το Σάββατο. Το ποσό που κοστίζει το φαγητό του, το μοιράζει στους φτωχούς που στέκονται μπροστά από την εκκλησία.
-Γυναίκα του υπουργού, γυναίκα του στρατηγού, γυναίκα του εκκατομυριούχου, γιατί ο γιός σα δεν είναι ποτέ τόσο καλός όσο αυτός ο παραγιός. Νιώθω πως είναι καθήκον μου να σας πως αυτό που οι φίλοι σας δεν τολμούν να σας πουν, όταν είστε παρούσες:
Λένε: «πως είναι παράξενο, παρόλο που είστε έξυπνοι, πλούσιοι, με υψηλή θέση στην κοινωνία, παρόλο που λάμπετε στα κοσμικά σαλόνια δεν μπορείτε να δώσετε στα παιδιά σας καλή ανατροφή».
Λένε : «πως είναι παράξενο που κάνετε κοινωνικές εμφανίσεις με μεταξωτά ρούχα και με περήφανο χαμόγελο ενώ έχετε παιδιά που τώρα είναι η συμφορά του σπιτιού σας και αύριο θα είναι η συμφορά της κοινωνία και ολόκληρου του λαού»!
Μητέρες, εσείς που επιθυμείτε να είστε αξιοσέβαστες, οδηγείστε τα παιδιά στον Χριστό. Πριν από όλα διδάξτε τα να επαναστατούν στο κακό που κυβερνά την ψυχή τους.
Κάθε μητέρα που επιθυμεί να θεωρείται πατριώτισσα θα πρέπει να αναθρέψει τα παιδιά της έτσι ώστε να έχουν πατριωτικό πνεύμα. Εάν παραμελήσει να το κάνει, σημαίνει πως ο πατριωτισμός της είναι ψεύτικος. Σημαίνει πως είναι ψεύτικα πατριώτισσα ακόμη και αν είναι μέλος όλων των πατριωτικών συλλόγων, ακόμη και να υπογράφει όλες τις φλογερές πατριωτικές αποφάσεις. Οι ήρωες δεν γεννιούνται μέσα σε πατριωτικούς συλλόγους, αλλά μέσα στήν οικογένεια.
Γνωρίζω πολλούς γονείς που διαφημίζουν πως είναι μεγάλοι πατριώτες, ενώ τα παιδιά τους αρνιούνται την πατρίδα τους. Ντρέπομαι για τον πατριωτισμό τέτοιων γονέων και εύχομαι μέσα από την καρδιά μου και αυτοί να ντραπούν.
Ο καλύτερος τρόπος να αποδείξει ένας γονέας την πίστη του στο Θεό είναι να προσφέρει στο παιδί του εκκλησιαστική αγωγή. Γιατί, εάν ένας γονέας ακόμη και αν από το πρωί μέχρι το βράδυ κάνει μετάνοιες μπροστά στο Θεό, ακόμη και αν επισκέπτεται τακτικά το ναό του Θεού, ακόμη και αν δίνει ελεημοσύνη στους φτωχούς, αυτά δεν είναι αρκετά στη περίπτωση που ανατρέφει άθεα παιδιά. Αν τα παιδιά του είναι άθεα, δεν έχει ξεπληρώσει το χρέος του ούτε απέναντι στον Θεό, ούτε απέναντι στην ανθρωπότητα.
Τιμές θα προσφέρουν στην εκκλησία και οι δάσκαλοι που θα κάνουν μαθητές τους χριστιανούς επαναστάτες. Καλός δάσκαλος θα είναι αυτός που θα φροντίσει όλα όσα οι ο γονείς παραμέλησαν, και θα «επισκευάσει» όλα όσα οι γονείς χάλασαν. Γιατί είναι πιό δύσκολο να είναι κανείς δάσκαλος από τα να είναι γονέας. Γιατί, για να είσαι γονέας χρειάζεται μόνον αγάπη, αλλά για να είσαι δάσκαλος χρειάζεται και αγάπη και εξυπνάδα.
Ο δάσκαλος δεν πρέπει να παραμελεί τίποτε. Ακόμη και αν παραμελήσει κάτι, αλλά μάθει στο παιδί να επαναστατεί στο κακό που υπάρχει μέσα και γύρω του, πάλι κατάφερε αρκετά.
Αν όμως μεταδώσει στο παιδί όλες τις γνώσεις του και παραμελήσει να του μάθει να επαναστατεί στο κακό, δεν κατάφερε τίποτε.
Είναι πολύ σημαντικό, να μην επιτρέπουμε στα παιδιά να είναι αδιάφορα απέναντι στην κακία.
Αλλά και καθένας από εμάς θα τιμήσει την εκκλησία, εάν θα αντισταθεί στο κακό που υπάρχει μέσα του και γύρω του, και εάν καταφέρει να θερμάνει την φλόγα της ηθικής επανάστασης στους πλησίον του.
Η ιστορία όλου του κόσμου μοιάζει με ένα οικοδόμημα. Όλοι μας είμαστε οι πέτρες με τις οποίες είναι χτισμένο αυτό το οικοδόμημα. Θα ήταν καλό, αν ο κάθε άνθρωπος κατάφερνε να φτιάξει, αγωνιζόμενος με τον εαυτό του, μιά καλά σμιλευμένη και κατεργασμένη πέτρα. Ακόμη καλύτερο βέβαια θα ήταν, αν ο καθένα από εμάς κατάφερνε να βοηθήσει και τον πλησίον του να φτιάξει και αυτός μιά καλά σμιλευμένη και κατεργασμένη πέτρα. Αν δεν μπορεί όμως ο άνθρωπος να βοηθήσει τον πλησίον του, καλό είναι και να αγωνίζεται με τον εαυτό του να έχει ο ίδιος καλούς καρπούς. Γιατί και αυτό το έργο δεν είναι μόνον ατομικά καλό, αλλά καί γενικά καλό. Γιατί, όταν σε ένα κτήριο υπάρχει έστω και μία πέτρα ομορφότερα σμιλευμένη και ομορφότερα κατεργασμένη, το κτήριο αποκτά μεγαλύτερη αξία και ομορφιά.
Η ιστορία αυτου του κόσμου αποκτά μεγαλύτερη αξία και ομορφιά με την κάθε καλή και όμορφη ψυχή. Ο άνθρωπος που δεν είναι σε θέση να βοηθήσει τον άλλο, ας βοηθήσει, ας αγωνιστεί τουλάχιστον με τον εαυτό του. Το να βοηθήσεις όμως τον εαυτό σου δεν σημαίνει να εξασφαλιστείς οικονομικά για τριακόσια χρόνια πάνω στη γη. Το να βοηθήσεις τον εαυτό σου σημαίνει να βιώσεις μία επανάσταση ενάντια στην κακία που υπάρχει μέσα σου και να επιλέξεις αποφασιστικά να είσαι με την πλευρά του καλού. Και πιό δύσκολο είναι να βιώσεις αυτή την εσωτερική επανάσταση παρά να αποκτήσεις πλούτη για τρείς αιώνες.
Ο ασκητισμός μόνον για αυτό το λόγο είναι δικαιολογημένος, όσο δηλαδή βοηθάει αυτή την εσωτερική επανάσταση του ανθρώπου. Οι ασκητές απομονώνονται, για να μπορέσουν στην ησυχία να εξετάσουν τον εαυτό τους και να ανάψουν μέσα τους ένα φως.
Όμως πιστέψτε με, κανένα φώς δεν φωτίζει μόνο για τον εαυτό του. Το φως, το οποίο εμείς θα καταφέρουμε να ανάψουμε με επίπονους αγώνες επανάστασης εναντίον της αμαρτίας και των αδυναμιών μας, δεν θα φωτίζει μόνον τον εαυτό μας. Θα το δούνε και εκείνοι που είναι στο σκοτάδι, γύρω από εμάς.
Ναι, τελικά όλοι μας είμαστε μαθητές και δάσκαλοι σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Επειδή σε όλη τη ζωή μας, είτε φωτίζουμε τούς άλλους, είτε δεχόμαστε το φως των άλλων. Είτε σκοτεινιάζουμε τούς άλλους είτε μας σκοτεινιάζουν. Είτε επηρεάζουμε με το χαρακτήρα μας τούς άλλους, είτε δεχόμαστε την επιρροή των άλλων. Και όταν το θέλουμε και όταν δεν το θέλουμε διαπαιδαγωγούμε τους άλλους και διαπαιδαγωγούμεθα από τούς άλλους.
Παραδείγματα διαπαιδαγώγησης υπάρχουν παντού. Είναι γνωστό πως ακόμη και το μικρό μυρμήγκι και η μέλισσα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου. Η ζωή των άγριων ζώων του δάσους έδωσαν στον άνθρωπο έμπνευση για πολλούς γνωστούς μύθους των οποίων η παιδαγωγική σημασία είναι ανυπολόγιστη. Η φύση πάντοτε ήταν δάσκαλος του ανθρώπου, τον συμβούλευε, τον μάλωνε ή τον ντρόπιαζε.
Μεγαλύτερη βέβαια παιδαγωγική επίδραση έχει ο ίδιος ο άνθρωπος στον άνθρωπο. Αυτή η επίδραση δεν ασκείται μόνο με τα λόγια, αλλά και με την κάθε χειρονομία. Κάθε χειρονομία με τα χέρια ή με το πρόσωπο μπορεί να έχει παιδαγωγική σημασία. Ένα πονηρό νεύμα των ματιών μπορεί να διαφθείρει μιά παρθένα φύση. Ένα περιφρονητικό βλέμμα μπορεί να τιμωρήσει ή να ξυπνήσει τον αμαρτωλό. Μιά αποφασιστική κίνηση των χεριών μπορεί να ανεβάσει το πεσμένο ηθικό ολόκληρου στρατού. Οι παιδαγωγικές επιδράσεις μπορούν λοιπόν να είναι θετικές, αλλά και αρνητικές. Μερικές από αυτές εισέρχονται στην ψυχή μας με δική μας συναίνεση, άλλες πιεστικά και άλλες ασυνείδητα.
Εν τέλει, όμως, μήπως η διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου είναι αδύνατη; Μερικοί ακόμη αναρωτιούνται! Η διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου θεωρείται στην εποχή μας δεδομένη. Και, όταν μιλάει κανείς για κάτι δεδομένο, δεν αναρωτιέται αν υπάρχει, αλλά κάτω από ποιές συνθήκες και σε ποιό βαθμό είναι δυνατή. Πώς μπορεί να είναι αδύνατη η διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων, αφού είναι δυνατή η εξημέρωση των ζώων. Στις πολιτισμένες κοινωνίες δεν υπάρχουν «άγριοι» άνθρωποι, αλλά υπάρχουν άνθρωποι με καλή ανατροφή και άνθρωποι με κακή ανατροφή. Οι άνθρωποι που έχουν καλή ανατροφή είναι όσοι πιστεύουν στην νίκη της καλοσύνης στον κόσμο. Οι άνθρωποι που δεν έχουν καλή ανατροφή είναι όσοι δεν πιστεύουν στην νίκη του καλού, και λόγω απιστίας εγκαταλείπουν το καλό και μπαίνουν στην υπηρεσία του κακού. Ο εκπαιδευμένος άνθρωπος για το καλό είναι στρατιώτης του καλού, ενώ ο εκπαιδευμένος άνθρωπος για τό κακό είναι στρατιώτης του κακού. Ο στρατός που αγωνίζεται για το καλό προκαλεί θαυμασμό που προσελκύει τούς άλλους λόγω της γενναιότητάς του, ενώ ο στρατός που αγωνίζεται για την κακία εντυπωσιάζει με τον μεγάλο αριθμό του. Πολύ μεγαλύτερος βέβαια είναι ο αριθμός των ανθρώπων που παραπαίουν ανάμεσα στο καλό καί το κακό. Τρώνε και πίνουν τη μία μέρα με τον ένα στρατό, και την άλλη μέρα με τον άλλο στρατό.
Όταν περπατάς, φίλε μου, ανάμεσα στο ποτάμι του καλού και του κακού, μην σκεφτείς πως είναι το ίδιο αν σβήσεις τη δίψα σου από το ποτάμι του καλού και να σβήσεις την δίψα στου από το ποτάμι του κακού. Το ποτάμι του καλού είναι ένα ασημένιο και διάφανο ρυάκι με φρέσκο και τόσο καθαρό νερό που μπορείς να καθρεφτιστείς. Το ποτάμι του κακού είναι φαρδύ και βαθύ, είναι ένας θολός χείμαρρος γάλακτος, μελιού καί δηλητηρίου. Το γάλα και το μέλι στέκονται στην επιφάνεια κάτω από την οποία υπάρχει το δηλητήριο. Ο άνθρωπος που έχει σωστή ανατροφή δεν αμφιταλαντεύεται ούτε μία στιγμή προς σε ποιό ποτάμι θα στρέψει το πρόσωπό του. Εκπαίδευσε και εσύ τον εαυτό σου και δεν θα έχεις κανένα δισταγμό και καμία αμφιβολία προς τα που να στρέψεις το πρόσωπό σου. Εκπαίδευσε και τούς άλλους δίπλα σου και δεν θα διστάζουν, ούτε θα αμφιταλαντεύονται και αυτοί.
Η εκκλησία, το σχολείο, το δικαστήριο και η τέχνη βοηθούν τον άνθρωπο να εκπαιδεύσει τον εαυτό του να γίνει στρατιώτης του καλού. Παρόλα αυτά, όμως, ο στρατός του κακού στον κόσμο παραμένει πολυάριθμος. Γιατί; Ο στρατός του κακού υπάρχει εξαιτίας των ατελειών που υπάρχουν στην Εκκλησία, στο σχολείο, στα δικαστήρια, στην τέχνη. Ο στρατός που υπηρετεί το κακό εκπαιδεύεται λόγω της ανθρώπινης οκνηρίας και της ανθρώπινης απερισκεψίας. Όπως τα αγριόχορτα φυτρώνουν παντου σε κάθε μέρος που δεν φτάνουν τα εργατικά χέρια και το ανθρώπινο βλέμμα, έτσι αυξάνεται και ο στρατός του κακού. Λίγες κακές συνήθειες στην εκκλησία, λίγη ανοησία στα σχολεία, λίγα αδικία στα δικαστήρια, λίγη ωμότητα στην τέχνη είναι αρκετά, ώστε να οδηγήσουν στην αύξηση του αριθμού αυτών που υπηρετούν τον στρατό του κακού. Όλα αυτά αποτελούν ερείσματα του κακού.
Από όλους τους φορείς αγωγής μόνον η εκκλησία είναι επαναστατική. Είναι σαν καμπάνα που από την μιά χαμηλόφωνα μας υπενθυμίζει το μακρινό παρελθόν καί από την άλλη ηχηρά θέτει σε λειτουργία τον συναγερμό. Η εκκλησία μεταφέρει το προζύμι της επανάστασης στις φτερούγες της και θα το μεταφέρει μέχρι το τέλος της ιστορίας. Η μοναδική επανάσταση που κάνει τον άνθρωπο πιό μεγαλόψυχο είναι η χριστιανική επανάσταση. Κάθε άλλη επανάσταση κάνει τον άνθρωπο πιό βίαιο από ό,τι είναι. Αν συγκρίνουμε τις προσωπικότητες πού έκτισε η οποιαδήποτε επανάσταση στον κόσμο, με τις προσωπικότητες που έκτισε η χριστιανική επανάσταση στην ιστορία, θα σας είναι άμεσα ολοφάνερη η ανωτερότητα των προσωπικοτήτων που δημιούργησε η χριστιανική επανάσταση. Σχεδόν όλες οι άλλες επαναστάσεις είχαν σαν στόχο να μετατρέψουν τούς ανθρώπους σε κορεσμένα κτήνη. Μόνον η χριστιανική επανάσταση είχε ως στόχο να δημιουργήσει από τους ανθρώπους θεούς πεινασμένους και διψασμένους για δίκαιο.
Οι επαναστάτες σήμερα είναι απαραίτητοι στη γη αυτή: οι σωστοί, οι αληθινοί, οι μεγάλοι επαναστάτες. Ο πλανήτης ακόμη καλά παράγει ελιές και ρύζι, αλλά τραγικά ελάχιστα παράγει τέτοιους επαναστάτες. Οι ελιές υπάρχουν σε μεγάλη ποσότητα στη γη, οι λανθασμένοι τρόποι διαπαιδαγώγησης ακόμη περισσότερο. Αλλά τί ανάγκη έχουμε από λανθασμένους τρόπους διαπαιδαγώγησης που το μόνο που καταφέρνουν είναι να διαπαιδαγωγούν γενιές που γλιστρούν από το βουνό; Σε μας είναι απαραίτητη μία γενιά που θα μπορεί να σκαρφαλώνει στο βουνό. Αυτή η γενιά δεν θα αποτελείται από χαϊδεμένα παιδιά ούτε από μικρούς διδάκτορες. Σ’ αυτή τη γενιά δεν θα ανήκουν εκείνοι που δεν νοούν επανάσταση χωρίς εγκλήματα. Δεν θα ανήκουν οι κακοποιοί εκείνοι που τρίζουν απειλητικά τα δόντια τους, κρατούν μαχαίρι στο χέρι και μιλούν εναντίον των άλλων ανθρώπων, χωρίς ποτέ να σκεφτούν να καθαρίσουν την ψυχή τους με τη μετάνοια.
Όταν από το χάος έπρεπε να δημιουργηθεί ο κόσμος, ο Θεός επαναστάτησε στο χάος με το πνεύμα του και στη θέση του χάους ήρθε η αρμονία των αστεριών. Εάν ο Θεός επιθυμούσε χωρίς τη συνέργειά μας να δημιουργήσει στην χαοτική ψυχή των συγχρόνων ανθρώπων μία δυνατή επανάσταση εναντίον της κακίας, όλοι οι άνθρωποι σ’ ένα μήνα θα ήταν ικανοί για μιά ιδανική κοινωνική επανάσταση, και το χάος θα εξαφανιζόταν. Τα αστέρια θα έλαμπαν στην ψυχή μας και στην ιστορία μας. Όλα τα ιδανικά μας θα υλοποιούνταν. Αλλά ο Θεός δεν το θέλει αυτό.
Αυτή τη θεϊκή προσπάθεια ο Θεός την αναμένει από εμάς του ίδιους. Ναι, η θεϊκή προσπάθεια είναι αναγκαία γιά μία ανατροπή ηθική στη ψυχή ενός ανθρώπου και όχι μόνο η συνηθισμένη ανθρώπινη προσπάθεια για εξωτερική κοινωνική, πολιτική ανατροπή. Όλα τα σχολεία ξεκινώντας από τα δημοτικά σχολεία είναι γεμάτα από κοινωνικούς επαναστάτες και διαμορφωτές. Αλλά, πού είναι οι θεμελιώδεις και οι ουσιαστικοί επαναστάτες; Δεν υπάρχουν, γιατί είναι δύσκολο να υπάρξουν. Γιατί είναι ευκολότερο να αναποδογυρίσουμε τον κόσμο, παρά να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Πρέπει, λοιπόν, πρώτα να καταφέρουμε να σηκώσουμε πάνω από τον εαυτό μας ταφική πλάκα. Όταν αναστηθούμε, θα μπορέσουμε να γίνουμε άνθρωποι χρήσιμοι σ’ αυτον τον καιρό.
Πρέπει να αφήσουμε τα παιδιά να πλησιάσουν τον Χριστό. Πιθανόν ανάμεσά τους να βρεθούν οι άνθρωποι που επιθυμούμε. Μην εμποδίζετε λοιπόν τα παιδιά να πλησιάσουν τον Χριστό, γιατί μόνον ο Χριστός μπορεί να τούς προετοιμάσει για την θεϊκή προσπάθεια που είναι απαραίτητα για να γεννηθούν αληθινοί επαναστάτες. Μόνον η επαναστατική παιδαγωγική του Χριστου μας μπορεί να δημιουργήσει ολοκληρωμένους ανθρώπους. Η γη πεινάει και διψάει για ολοκληρωμένες προσωπικότητες, για ολοκληρωμένους φυσιολογικούς ανθρώπους, που θα πιστεύουν στον Θεό και θα πολεμούν εναντίον της κακίας.
Ας επιθυμείτε να έρθουν σύντομα τέτοιοι άνθρωποι στη γη, ας βιαστούμε να πράξουμε εκείνο που είναι το πιό σημαντικό και το οποίο έχουμε παραμελήσει. Ας αφήσουμε τα παιδιά να πλησιάσουν τον Χριστό, τον μεγάλο Δάσκαλο της επανάστασης και μαζί με τα παιδιά, ας Τον πλησιάσουμε και εμείς. Αμήν.
Από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτσ: «ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ». Τόμος Β’
Εκδόσις Ορθόδοξος Κυψέλη: Δεκέμβριος 2014.
Η/Υ επιμέλεια Αικατερίνας Κατσούρη.
