10 Ιανουαρίου, μνήμη των Οσίων πατέρων ημών: Γρηγορίου επισκόπου Νύσσης (Υμνολογική εκλογή, Ακολουθία, Εγκώμια) και Δομετιανού επισκόπου Μελιτινής: Συναξάριον.

Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.

Τω αυτώ μηνί (Ιανουαρίω) Ι΄, μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου Νύσσης.

Η μούσα Γρηγορίου ου Νύσσα θρόνος,
Ου Πιερίαν, αλλ’ Εδέμ σκηνήν έχει.
Γρηγόριον δεκάτη θανάτου κνέφας αμφεκάλυψεν.

Ούτος ο εν Αγίοις Πατήρ ημών Γρηγόριος, ο Νύσσης Επίσκοπος (ήτις κοινώς Νύσι ονομάζεται, πόλις με θρόνον Επισκόπου υπό τον Καισαρείας, απέχουσα ταύτης εξήντα μίλια), ούτος λέγω ήτον αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ακμάσας εν έτει τοδ΄ [374]. Λαμπρός ων εν τοις λόγοις, και της Ορθοδόξου πίστεως ζηλωτής. Διά τούτο και προστάτης εχρημάτισε της του Χριστού Εκκλησίας. Παρών γαρ ήτον και αυτός ο τρισόλβιος μαζί με τους εκατόν πεντήκοντα Επισκόπους, οι οποίοι εσυνάχθησαν εις την εν Κωνσταντινουπόλει γενομένην Οικουμενικήν Δευτέραν Σύνοδον κατά των Πνευματομάχων, εν έτει τπα΄ [381]. Και εστάθη υπέρμαχος μεν της Ορθοδόξου πίστεως, αντίμαχος δε της δυσσεβούς αιρέσεως των Πνευματομάχων, κατατροπώσας αυτούς με γραφικάς αποδείξεις, και με την δύναμιν των λόγων του. Περάσας γαρ κάθε είδος λόγου και αρετής, εις καθ’ ένα το κράτος έλαβεν. Ούτος λοιπόν ποιμάνας το ποίμνιόν του καλώς και οσίως, εν γήρα καλώ προς Κύριον εξεδήμησεν. Ήτον δε κατά τον χαρακτήρα του σώματος, όμοιος κατά πάντα με τον αδελφόν του Βασίλειον, έξω από το λευκόν των μαλλίων, και το ολίγον χαριέστατον, οπού είχεν ούτος περισσότερον από εκείνον. Τελείται δε η αυτού Σύναξις εν τη αγιωτάτη Μεγάλη Εκκλησία.

Άλλοι δε ακριβέστερον και συντομώτερον γράφουσι ταύτα περί του Αγίου τούτου Γρηγορίου. Ο εν Αγίοις Πατήρ ημών Γρηγόριος ο της εν τη Καππαδοκία Νύσσης Επίσκοπος, Αναγνώστης ων πρότερον, ύστερον αφήσας την τάξιν, έδωκε τον εαυτόν του εις την σπουδήν της ρητορικής τέχνης. Ανεκαλέσθη δε πάλιν εις την τάξιν του διά των επιπληκτικών παρακινήσεων Γρηγορίου του Θεολόγου. Πρό του δε να γένη Επίσκοπος, έλαβεν εις γυναίκα την Θεοσεβίαν, της οποίας τον θάνατον ανδρείως υπέμεινεν. Κατά το 372 έτος έγινεν Επίσκοπος. και ολίγον ύστερον από την επισκοπήν, εξωρίσθη από τον Ουάλεντα, και επεριπάτει εις διαφόρους τόπους, ταλαιπωρούμενος από τους Αρειανούς, εν έτει δε 378, τελευτήσαντος του Ουάλεντος, ανεκαλέσθη εις τον θρόνον από τον Γρατιανόν. Παρεστάθη δε εν τη κατά Αντιόχειαν Συνόδω, και επέμφθη παρ’ αυτής εις την Αραβίαν ομού με άλλους Επισκόπους, διά να [Β051]
επισκεφθή τας εκεί Εκκλησίας. Ελθών δε εις Ιεροσόλυμα, και προσκυνήσας τους Αγίους Τόπους, αηδίασε διά τας εκεί τότε γινομένας κακίας. Παρών δε εις την Β΄ Σύνοδον εν έτει 381, ανεπλήρωσε το σύμβολον της εν Νικαία, προσθείς την θεολογίαν του Αγίου Πνεύματος, και τα τέσσαρα άλλα άρθρα μέχρι τέλους. Ευρέθη δε παρών και εις την εν Κωνσταντινουπόλει γενομένην τοπικήν Σύνοδον, περί Αγαπίου και Βαγαδίου εν έτει 394. Σημείωσαι, ότι η Οικουμενική Εβδόμη Σύνοδος εν τη έκτη πράξει αυτής, Πατέρα Πατέρων ονομάζει τον θείον τούτον Νύσσης Γρηγόριον. Ο δε Θεολόγος Γρηγόριος λόγον έχει εις τον Γρηγόριον τούτον, ου η αρχή» «Φίλου πιστού ουκ έστιν αντάλλαγμα». (Σώζεται εν τοις εκδεδομένοις.)

Τη αυτή ημέρα μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Δομετιανού Επισκόπου Μελιτινής.

Δομετιανός της φθοράς απηλλάγη,
Είπερ φθοράν χρή τόν δε τον βίον λέγειν.

Ούτος ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Ιουστινιανού του μικρού, του και ρινοτμήτου καλουμένου, εν έτει χ²α΄ [691], υιός Θεοδώρου και Ευδοκίας, οίτινες ήτον πλούσιοι από χρήματα. Ούτος λοιπόν σπουδάσας αρκετά την έξω παιδείαν, και την έσω των θείων Γραφών, συνεζεύχθη με γυναίκα διά γάμου ολίγον καιρόν. Αφ’ ου δε η γυνή του ετελεύτησε, κατέστη Επίσκοπος της εν Μελιτινή αγίας Εκκλησίας, όταν ήτον τριάκοντα χρόνων, επειδή όλην την σπουδήν του είχεν εις την κατά Θεόν φιλοσοφίαν. Συγκεράσας λοιπόν την πολιτικήν φρόνησιν μαζί με την ασκητικήν αγωγήν, όχι μόνον έγινεν αίτιος σωτηρίας εις τους επαρχιώτας του Χριστιανούς, αλλά και εις όλον απλώς το γένος των Ρωμαίων. Διότι παρακαλεσθείς πολλαίς φοραίς από τον βασιλέα των Ρωμαίων Μαυρίκιον, εν έτει ωπδ΄ [884], απεστάλθη εις την Περσίαν. Και όταν ο Βαράμ εσηκώθη εναντίον εις τον βασιλέα των Περσών Χοσρόην, και εδίωξεν αυτόν από τον θρόνον, τότε ο Άγιος ούτος εστάθη αρκετός, και πάλιν απεκατέστησε τον Χοσρόην εις την βασιλείαν του. Όθεν διά το τοιούτον κατόρθωμα, υπέταξε τον Χοσρόην εις τους Ρωμαίους, και τον έκαμε να πληρόνη δόσιμον εις αυτούς. Όθεν διά την αιτίαν ταύτην, ήτον ο Άγιος ούτος φίλος με τον Μαυρίκιον και την αυτού σύζυγον. Εκ της φιλίας δε ταύτης έγινε κύριος άσπρων πολλών. Τά οποία εξώδευσεν εις οικοδομήν αγίων Εκκλησιών, και πτωχοτροφείων. Πηγαίνωντας δε δεύτερον εις την Κωνσταντινούπολιν, προς Κύριον εξεδήμησεν. Ετιμήθη δε το άγιον αυτού λείψανον από όλα τα τάγματα, τόσον τα βασιλικά, όσον και τα εκκλησιαστικά. Τεθέν γαρ αυτό μέσα εις σεντούκι, και δορυφορούμενον με λαμπάδας και ύμνους, εφέρθη εις την πατρίδα του. Πολλάς δε ενεργείας θαυμάτων έδειξεν ο αοίδιμος, και ζών εν τη παρούση ζωή, και μετά τον αυτού θάνατον. Τελείται δε η αυτού Σύναξις εν τη Μεγάλη Εκκλησία.

Μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Μαρκιανού Πρεσβυτέρου και Οικονόμου της Μεγάλης Εκκλησίας.

Απήρεν ένθεν προς πόλου μέγα κλέος,
Ο Μαρκιανός, ου κλέος καν γη μέγα.

Ούτος ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Μαρκιανού και Πουλχερίας, εν έτει υνγ΄ [453], οι δε πρόγονοι τούτου ήτον εκ της πρεσβυτέρας Ρώμης, και από εκεί ήλθον εις την Κωνσταντινούπολιν. Ούτος λοιπόν έκτισε Ναόν της Αγίας Ειρήνης προς την θάλασσαν, και έσμιξε με αυτόν τον ευκτήριον οίκον του Αγίου Ισιδώρου. Ομοίως έκτισε Ναόν και της Αγίας Αναστασίας, τον ευρισκόμενον εις τους εμβόλους του Δομνίνου, τον οποίον εγλύτωσε και από την μεγάλην πυρκαϊάν, οπού ηκολούθησεν εν Κωνσταντινουπόλει, με τούτον τον τρόπον. Εις καιρόν οπού η πυρκαϊά κατέκαυσε τα άνω μέρη του Ναού, αυτός εστέκετο επάνω εις την στέγην. Και έχων τας χείράς του σηκωμένας, επροσηύχετο. Τήν δε ενέργειαν των θαυμάτων οπού έλαβεν εκ Θεού ο Άγιος ούτος, και την ευτέλειαν των ενδυμάτων, και την πτωχικήν δίαιταν, και την ακρίβειαν της ασκήσεως οπού είχε, και μόλον οπού ευρίσκετο εις πλουσιότητα, ταύτα λέγω, πλατύτερον διηγείται ο Βίος αυτού. Τελείται δε η αυτού Σύναξις εις τον Ναόν του Προφήτου και Βαπτιστού Ιωάννου, κοντά εις την Κινστέρναν την Μωκησίαν εν τη τοποθεσία τη καλουμένη του Δανιήλ. Τελείται κατά την ιδίαν ταύτην ημέραν, και η Σύναξις διά τον γεγονότα σεισμόν, ο οποίος έγινε κατά την αρχήν της βασιλείας Βασιλείου, όταν έπεσεν ο Ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου ο εν τω Σίγματι, και άλλαι πολλαί Εκκλησίαι, και οίκοι κοινοί και ιδιωτικοί. (Τόν κατά πλάτος Βίον του Αγίου τούτου όρα εις τον Νέον Παράδεισον. Ο δε ελληνικός Βίος αυτού ευρίσκεται εν τη Λαύρα, εν τη των Ιβήρων Μονή και εν άλλαις, ου η αρχή· «Πολλά μεν και άλλα τα την Βασιλίδα».)

(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Υμνολογική εκλογή.

ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΣΠΕΡΙΝΟΝ

Απολυτίκιον. Ήχος δ’.

Ο θεός των Πατέρων ημών, ο ποιών αεί μεθ’ ημών κατά την σήν
επιείκειαν, μη αποστήσης το ελεός σου αφ’ ημών’ αλλά ταϊς αυτών ικεσίαις, εν ειρήνη κυβέρνησον την ζωήν ημών.

Συ Κύριε, ο Θεός των πατέρων μας, που συμμαχείς μαζί μας, για να μας βοηθήσεις, συμφωνα με την επιείκειάν Σου, μην απομακρύνεις το έλεός Σου από κοντά μας, αλλά με τις ικεσίες των αγίων Σου κυβέρνησε και καθοδήγησε με ειρήνη τη ζωή μας.

ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ

Κάθισμα. Του Ιεράρχου. Ήχος γ’. θείας πίστεως.

θείαν έλλαμψιν κεκληρωμένος, βίον άϋλον εξησκημένος, ομωνύμω ιερατεία διέπρεψας’ υπερφυώς γαρ τρανώσας τα δόγματα, ορθοδο¬ξία τον κόσμον εστήριξας. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Δέχθηκες σαν κληρονομιά την έλλαμψη και τον φωτισμό του Παναγίου Πνεύματος, και έζησες με άσκηση τη ζωή σου μακρυά από τις απαιτήσεις της ύλης. Ετσι διέπρεψες και ξεχώρισες ανάμεσα σε όλους ως ιεράρχης. Διότι αφού τα δόγματα της πίστεως τα ανέδειξες ανώτερα από κάθε τι με υπερφυσικό τρόπο, δηλαδή με θεία αποκάλυψη, στήριξες τον κόσμο στην ορθοδοξία. Πάτερ όσιε, ικέτευε λοιπόν τον Χριςτό και Θεό μας, να μας δωρίσει το μέγα Του έλεος.

Κοντάκιον. Ήχος α’. Χορός Αγγελικός.

Το όμμα της ψυχής, γρήγορων Ιεράρχα, ως γρήγορος ποιμήν, ανε¬δείχθης τω κόσμω’ και ράβδω της σοφίας σου, παμμακάριστε Όσιε, πάντας ήλασας, τους κακοδόξους ως λύκους, αδιάφθορον, διατηρήσας την ποίμνην, Γρηγόριε πάνσοφε.

Είχες το βλέμμα της ψυχής σου γρήγορο και ξύπνιο, ιεράρχα Γρηγόριε, και αναδείχθηκες γρήγορος ιεράρχης και «βοσκός», που με τη ράβδο της σοφίας σου, παμμακάριστε όσιε, κατεδίωξες και απεμάκρυνες τους αιρετικούς σαν λύκους από το κοπάδι, διατηρώντας αβλαβή την ποίμνη σου, πάνσοφε Γρηγόριε.

Ο Οίκος.
Το φοβερόν σου κριτήριον.

Εξ αμελείας ο δείλαιος αναπέπτωκα, και προς θάνατον ύπνωσα’ άλλ’ ως ποιμήν γρηγορώτατος, έγειρόν με Πάτερ, και τα πάθη μου κοίμισον, τα κακώς τυραννούντα με’ όπως εξανιστάμενος, καθαρώς άδω σου την φωσφόρον μετάστασιν, ην ο Δεσπότης της οικουμένης εδόξασεν αξίως, ως οικέτου πιστοτάτου, ως δογματιστού πανσόφου, ως φίλου και μύστου, και ως οικονόμου των αυτού παραδόσεων ων καλώς εφύλαξας την χρήσιν αμίαντον, Γρηγόριε πάνσοφε.

Από την αμέλειά μου ο ταλαίπωρος έχω πέσει κάτω και έχω κοιμηθεί με τις αμαρτίες μου για θάνατο. Αλλά σαν καλός ποιμήν, πάτερ, γρήγορα σήκωσέ με και ξύπνησέ με και κοίμησε τα πάθη της ψυχής μου, που φοβερά με τυραννούν, για να ψάλω, αφού σηκωθώ όρθιος, την μετάστασή σου, που σκορπάει το φως, με την οποία άξια ο Δεσπότης της οικουμένης σε εδόξασε, σαν πιστό δούλο Του, σαν πάνσοφο φύλακα των δογμάτων Του, σαν φίλο Του και υπηρέτη των μυστηρίων Του, σαν οικονόμο των παραδόσεών Του, που τις χρησιμοποίησες αμόλυνντες, πάνσοφε Γρηγόριε.

Έτερον Κοντάκιον. Ήχος β’. Την εν πρεσβείαις.

Της Εκκλησίας ο ένθεος Ιεράρχης, και της σοφίας σεβάσμιος υμνο¬γράφος, Νύσσης ο γρήγορος νους Γρηγόριος, συν Αγγέλοις χορεύων, και εντρυφών τω θείω φωτί, πρεσβεύει απαύστως υπέρ πάντων ημών.

Ο γεμάτος με το πνεύμα του Θεού επίσκοπος της εκκλησίας, ο σεβάσμιος υμνογράφος της σοφίας του Θεού, ο γρήγορος νους Γρηγόριος της Νύσσης, χορεύει τώρα μαζί με τους αγγέλους και απολαμβάνει την τρυφή του θείου φωτός ακατάπαυστα, και πρεσβεύει πάντοτε για μας.

Ο Οίκος. Τράνωσόν μου την γλώτταν.

Αίγλη φρικτή ο λάμψας εν κόσμω υπέρ Ήλιον Λόγε, και ακτίσι φω¬τός φαιδρύνας Σώτερ τα σύμπαντα» συ ο εν τοις ύδασι του Ιορδάνου, ως βροτός βαπτισθήναι καταξιώσας, πλύνόν μου τους ρύπους άμα και σπίλους των πολλών εγκλημάτων, παρέχων μοι χάριν του μέλψαι τον σοφόν Ιεράρχην και μύστην σου’ μεσίτην γαρ αυτόν άγω σοι, και δυσωπών ανακράζω αεί, πρεσβεύειν απαύστως υπέρ πάντων ημών.

Με φρικτή αίγλη έλαμψες στον κόσμο, Λόγε του Θεού, περισσότερο από τον ήλιο, και με τις ακτίνες του θείου φωτός, έδωσες χαρά στα σύμπαντα, Σώτερ του κόσμου” Συ που καταδέχθηκες να βαπτισθείς σαν θνητός άνθρωπος στα νερά του Ιορδάνη, πλύνε τους ρύπους και τις σκιές των εγκλημάτων μου και χάρισέ μου το χάρισμα και δύναμη να ψάλω τον σοφό Σου ιεράρχη και υπηρέτη των μυστηρίων Σου, γιατί τον φέρνω σαν μεσίτη ανάμεσα σε μας και σε Σένα, για να πρεσβεύει ακατάπαυστα για όλους μας.

Συναξάριον.

Τη Ι του αυτού μηνός (Ιανουαρίου), μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης.
Στίχοι. Η Μούσα Γρηγόριος, ου Νύσσα θρόνος, Ου Πιερίαν,
άλλ’ Εδέμ σκηνήν έχει.
Γρηγόριον δεκάτη θανάτου κνέφας αμφεκάλυψεν.
Ο Γρηγόριος που με τους ύμνους του είναι η μούσα της εκκλησίας, δεν έχει θρόνο σαν τις μούσες στην Πιερία αλλά έχει σκηνή στην Εδέμ.
Κατά την δεκάτη του μηνός το νέφος του θανάτου εκάλυψε τον Γρηγόριο.

Τη αυτή ημέρα, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Δομετιανού, Επισκόπου Μελιτινής.
Στίχοι. Δομετιανός της φθοράς απηλλάγη.
Είπερ φθοράν χρή τον βίον τούτον λέγειν.
Ο Δομετιανός απαλλάχθηκε από την φθορά, αν πρέπει να λέμε φθορά αυτήν τη ζωή.

Τη αυτή ημέρα, μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Μαρκιανού, Πρεσβυτέρου και Οικονόμου της μεγάλης Εκκλησίας.
Στίχοι. Απήρεν ένθεν προς πόλου μέγα κλέος,
ο Μαρκιανός, ου κλέος καν γη μέγα.
Εφυγε ο Μαρκιανός από τη γη προς τη μεγάλη δόξα του Χριστού στον ουρανό, αν και στη γη είχε μεγάλη δόξα.

Τη αυτή ημέρα, ο Άγιος Αμμώνιος εν ειρήνη τελειούται.
Στίχοι. Της αρετής ο θείος εσβέσθη λύχνος,
Λύχνων μυσάντων σαρκικών Αμμωνίου.
Εσβυσε ο λύχνος της αρετής, αφού τελείωσε ο λύχνος της ζωής του Αμμωνίου.

Ταις αυτών Αγίαις πρεσβείαις, ο θεός ελέησον καί σώσον ημάς.
Αμήν.

Εξαποστειλάριον. Ήχος γ’. Επεσκέψατο ημάς.

Τον Ποιμένα τον καλόν, Γρηγόριον τον πάνσοφον, των Νυσσαέων Πρόεδρον, του Βασιλείου του σοφού, ομότροπον ομαίμονα, εν ωδαίς τε και Ύμνοις, τιμήσωμεν άπαντες.

Τον Γρηγόριον τον πάνσοφον, τον εκκλησιαστικό αρχηγό των κατοίκων της Νύσσης, τον καλόν ποιμένα, τον αδελφό αλλά και ομότροπον με τον Βασίλειο, με ωδές και ύμνους ελάτε όλοι να τιμήσουμε.

Απόδοση, Μοναχής Θεοδοσίας.

Εις τιμήν και μνήμην του Οσίου πατρός ημών Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης, Ασματική Ακολουθία.zip

Εγκώμια εις τιμήν και μνήμην του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης.zip

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Ιερές Ακολουθίες, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.