Ποιός ήταν ο Κρίσπος και ποιά η Φαύστα στη ζωή του Μεγάλου Κωνσταντίνου; – Κωνσταντίνου Καραστάθη.

Ποιός ήταν ο Κρίσπος;

Το καλοκαίρι του 320 ο Κων/νος προσκάλεσε το γυιό του Κρίσπο να επισκεφτεί τη Σαρδική (σημερινή Σόφια), για να γιορτάσει την πέμπτη επέτειό του ως καίσαρας.

Στα πέντε χρόνια που ο Κρίσπος είχε υπηρετήσει στη Γαλατία, είχε διακριθεί ως στρατιώτης και διοικητής. Το χειμώνα του ίδιου χρόνου είχε κερδίσει μια θαυμάσια νίκη εναντίον των Φράγκων υπό μεγάλες ανισότητες. Και όλ’ αυτά έγιναν τέσσερα χρόνια νωρίτερα από τα μεγάλα κατορθώματα και τους θριάμβους του Κρίσπου (324) στον πόλεμο με το Λικίνιο.

Στους εορτασμούς εκείνης της επετείου ο ομιλητής Ναζάριος στον πανηγυρικό λόγο του είπε για τον Κρίσπο, μεταξύ των άλλων, και τα εξής: «Γέμισε τη νιότη του με θριαμβευτικές δόξες. Ήδη ο ευγενέστερος καίσαρας απολαμβάνει το σεβασμό του πατέρα του και όλων των αδελφών του, και παρουσιάζεται ενώπιον μας με το θαυμασμό όλων για την αξία του. Αυτόν τον τελευταίο σκληρό χειμώνα, με τον άγριο παγετό του, διάβηκε με απίστευτη ταχύτητα πέρα από απέραντες αποστάσεις, μέσα στα χιόνια, για να κερδίσει μια μεγάλη νίκη. Δεν είναι το δικό σου στήθος που γεμίζει με χαρά, ώ Μεγάλε Κωνσταντίνε, που λιώνεις για να δεις το γυιό σου μετά από τόσο πολύ χρόνο – και τον βλέπεις νικητή;»1

Ο Κρίσπος είχε παντρευτεί κάποια Ελένη, η οποία το 322 του χάρισε ένα γυιό. Ήταν τόσο ευτυχισμένος ο παππούς Κων/νος, ώστε με την ευκαιρία αυτή είχε διατάξει την απελευθέρωση των φυλακισμένων, πλην φονιάδων, δηλητηριαστών, μάγων και μοιχών.

Και τα δύο αυτά περιστατικά φανερώνουν αφενός την τρυφερή ψυχή του Κων/νου και τη μεγάλη αγάπη του για τον Κρίσπο και αφετέρου αποδεικνύουν ένα Κων/νο πολύ διαφορετικό από εκείνον, που τον παρουσιάζουν οι εχθροί του.

Από την άλλη πλευρά ο Κρίσπος αποκαλύπτεται ως ένας ευγενής καίσαρας, που έχει κερδίσει το θαυμασμό του πατέρα του, των αδελφών του και όλου του κόσμου, ένας αδάμαστος από τις σκληρές καιρικές συνθήκες και γενναίος στρατιώτης, ένας άξιος διοικητής που γνωρίζει να νικάει.

Οι σχέσεις του με τον πατέρα του ήταν αρμονικότατες, όπως φαίνεται και από τα παρακάτω κείμενο του Ευσεβίου: «Ο δ’ αρετή πάση θεοσεβείας εκτρέπων μέγιστος νικητής Κων/νος συν παιδί Κρίσπω, βασιλεί θεοφιλεστάτω και τα πάντα του πατρός ομοίω, την οικείαν εώαν απελάμβανον και μίαν ηνωμένην την Ρωμαίων κατά το παλαιόν παρείχον αρχήν, την απ’ ανίσχοντος ηλίου πάσα εν κύκλω κατά θάτερα της οικουμένης άρκτον τε ομού και μεσημβρίαν εις έσχατα δυομένης ημέρας υπό την αυτών άγοντες ειρήνην».2

«Βασιλέα θεοφιλέστατον» αποκαλεί ο Ευσέβιος τον Κρίσπο και «όμοιον σε όλα με τον πατέρα του»! Ο Κων/νος τον είχε πάντοτε στα δεξιά του, ως επιλεγμένο διάδοχο στο θρόνο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και κανένας από τους αρχαίους συγγραφείς δε λέει κακό λόγο γι’ αυτόν. Και αυτός ακόμα ο εχθρικός προς τον πατέρα του παγανιστής Ευτρόπιος τον αποκαλεί «νέον άνδρα υψίστης αξίας» .

Ύστερα απ’ όλα αυτά είναι τρομερά δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο σεμνός Κρίσπος με τα τόσα πολλά ηγετικά χαρίσματα και τον απέραντο σεβασμό στον πατέρα του, θα μπορούσε να ιδεί την πολύτεκνη μητρυιά του και μητέρα των πέντε ετεροθαλών αδελφών του Φαύστα ως αντικείμενο ερωτικού πόθου του. Ποτέ δε θα διενοείτο να διαταράξει τις αρμονικότατες σχέσεις του με τον αυτοκράτορα πατέρα του, που τον είχε ντύσει με την πορφύρα του καίσαρα από τα δεκαεπτά του χρόνια. Ποτέ δε θα έκανε μια τόσο άτιμη πράξη και φοβερή παρανομία ο «πολλούς συν αυτώ (τω Κωνσταντίνω) θέμενος νόμους υπέρ χριστιανών», καθώς μας πληροφορεί ο εκκλησιαστικός ιστορικός Σωζομενός.3 Ποτέ δε θα λέκιαζε την ιστορία του εκείνος ο κοσμαγάπητος στη Ρώμη και σ’ ολόκληρη την αυτοκρατορία και ένδοξος νέος.

Αλλά και ο Ευσέβιος δε θα επέτρεπε να μείνουν τα βιβλία του στην αιωνιότητα με τους κολακευτικούς χαρακτηρισμούς του για τον Κρίσπο «θεοφιλέστατο βασιλέα» και «τα πάντα του πατρός ομοίω»,4 αν εκείνος είχε διαπράξει μια τόσο αισχρή πράξη, για την οποία τον κατηγορούν ο Ζώσιμος και οι όμοιοί του.

Κοντολογίς, πιστεύουμε, ποτέ ο Κρίσπος δε θα πρόσβαλλε τ’ όνομα του μεγάλου πατέρα του, δημιουργώντας σχέσεις με τη μητρυιά του.

Από την αρχαιότητα ακόμα οι πάντες αμφισβητούν τις κατηγορίες του Ζώσιμου. Όλοι αναρωτιούνται μήπως το παλληκάρι αυτοκτόνησε από ευθιξία μέσα στη φυλακή του ή μήπως κάποιος τρίτος (ή τρίτη…) που είχε ενοχληθεί από αυτές τις μεγάλες επιτυχίες του νεαρού Κρίσπου, καθώς και από την αναγνώρισή του ως διαδόχου του θρόνου, θέλησε να τον βγάλει από τη μέση… Και οι πάντες στρέφονται ερωτηματικά προς τη Φαύστα. Άλλοι κραυγαλέα και άλλοι σιωπηλά δείχνουν τη Φαύστα. Ήθελε, λένε, να βγάλει από τη μέση το παιδί μιας άλλης ,για να κερδίσουν το θρόνο τα δικά της αγόρια. Και είχε οργανώσει τρομερή πλεκτάνη εναντίον του παλληκαριού με πληθώρα ψευδομαρτύρων, τόσο πειστική, που παραπλανήθηκε και ο ευφυέστατος Κων/νος και διέταξε την άμεση φυλάκιση του Κρίσπου. Αλλά μέχρι εδώ. Στη σιδερένια πύλη των φυλακών της Πώλας απόκαμε λαχανιασμένη η ιστορία να παρακολουθεί το παλληκάρι και δεν μπόρεσε να τρυπώσει από πουθενά, να παρακολουθήσει με περαιτέρω πορεία του προς το θάνατο. Στους θεράποντές της τους χρονικογράφους που την
παρακολουθούσαν δρομαίοι σήκωσε τα χέρια της. Και αυτό εκείνοι το εξέλαβαν ως σύνθημα ή ως άδεια να γράψουν ό,τι και όσα εβούλοντο ή βούλονται…

Υποσημειώσεις.

1. Ναζάρ. Paneg. Lat 10.
2. Ευσ’. Εκκλ. ιστ. Βιβλ. 10, κεφ. 9.
3. Σωζομ. Εκκλ. ιστ. Βιβλ. 1, 5
4. Ευσ’. Εκκλ. ιστορ. Βιβλ. 10, κεφ. 10

Ποιά ήταν η Φαύστα;

Ως κόρη του φαύλου και δολοπλόκου αύγουστου Μαξιμιανού (συναυτοκράτορα του Διοκλητιανού), ενός από τους πιο μεγάλους διώκτες των χριστιανών, η όμορφη Φαύστα είχε μεγαλώσει με την ιδέα ότι ο κόσμος όλος της ανήκε. Περήφανη, ισχυρογνώμων, αδίστακτη και με πολύ θράσος, το οποίο είχε κληρονομήσει από τον πατέρα, καθώς είδαμε στις επανειλημμένες απόπειρές του ν’ αρπάξει πότε το θρόνο του γυιού του και πότε του γαμπρού του. Ο Βίκτωρ την αποκαλεί «Αλεπού της ερήμου».

Ο Ιουλιανός στον εγκωμιαστικό του λόγο προς τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β’, διαισθανόμενος την επιθυμία του τιμώμενου αυτοκράτορα ν’ αποκαταστήσει τη τιμή της μητέρας του Φαύστας, βρίσκει να ψελλίσει λίγες κοινοτυπίες: «Η μητέρα σου είχε τόση ευγένεια και ομορφιά και τόσο σταθερό χαρακτήρα, που δε θα μπορούσε εύκολα να βρεθεί όμοιά της ανάμεσα στις γυναίκες». Και συγκρίνοντάς την με την Παρισάτιδα, ως προς τη βασιλική της γενιά, αλλά που εκείνη, σύμφωνα με τα περσικά ήθη, είχε παντρευτεί τον αδελφό της, προσθέτει: «Η μητέρα σου, χωρίς να θίξει τη νομοθεσία μας, και διατηρώντας καθαρή τη συγγένεια, ήταν κόρη αυτοκράτορα, σύζυγος άλλου, αδελφή τρίτου, και τέλος μητέρα όχι ενός, αλλά πολλών αυτοκρατόρων.»1 Αυτό είχε να πει ο παμπόνηρος Ιουλιανός από λίγη υποχρέωση και από πολύ φόβο προς τον Κωνστάντιο, που τον είχε ανυψώσει στο βαθμό του καίσαρα της Δυτικής Αυτοκρατορίας.

Οι ίντριγκες και οι δολοπλοκίες του παλατιού είχαν σφραγίσει αρνητικά το χαρακτήρα και την προσωπικότητα της Φαύστας. Ασφαλέστατα στο πλευρό του πανίσχυρου πατέρα της θα είχε «απολαύσει» πολλές φορές το θέαμα των άτυχων χριστιανών που κατασπαράσσονταν από τα λιοντάρια στο Κολοσσαίο. Μια πτυχή του εγκληματικού χαρακτήρα της είδαμε στα 310, όταν αδίστακτη συνεργούσε με τον πατέρα της για την εξόντωση του Κων/νου, ή όταν – κατά την αθωότερη εκδοχή που κάνουν δεκτή οι δυτικοί συγγραφείς – σκηνοθετώντας την απόπειρα δολοφονίας του συζύγου της, επεδίωξε τελικά την επ’ αυτοφώρω σύλληψη του πατέρα της και την εξόντωσή του! Κόρη αντίγραφο του πατέρα στις δολοφονικές μηχανορραφίες.

Η Φαύστα ήταν ειδωλολάτρισσα και, προφανώς, δε θα είχε ιδανικές σχέσεις με τον Κων/νο. Μισούσε την πεθερά της Ελένη, που ως αυγούστα και εκείνη, πρώτη στην ουσία, της αφαιρούσε ένα μεγάλο μέρος της αίγλης της. Τη μισούσε και για το λόγο ότι έτρεφε μια ιδιαίτερη αδυναμία στο γυιό της Μινερβίνας, τον Κρίσπο. Προφανώς εκείνη η συμπονετική και αγία υπέργηρη γυναίκα, η Ελένη, έτρεφε μεγάλη συμπάθεια προς τη Μινερβίνα και τον Κρίσπο, γιατί η ζωή και των δύο, νύφης και εγγονού, είχε κοινά δραματικά στοιχεία

Από το βιβλίο: Μέγας Κωνσταντίνος : Κατηγορίες και αλήθεια, του Κωνσταντίνου Καραστάθη. Αθήναι, Απρίλιος του 2012 Εκδόσεις «ΑΘΩΣ».

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.