Ο Καυτήρας του Ιησού – Αββά Ζωσιμά.

Είπε ο αββάς Ζωσιμάς: «Στην προθυμία, με την οποία κινείται η προαίρεσή μας, υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις. Και μπορεί μια προαίρεση θερμή να προσφέρει σε μία ώρα στον Θεό αυτά που δεν προσφέρει άλλη προαίρεση νωθρή σε πενήντα χρόνια. Για παράδειγμα, αν δουν οι δαίμονες ότι κάποιον τον πρόσβαλαν ή τον εξευτέλισαν ή τον έβλαψαν ή του έκαναν οτιδήποτε άλλο, και αυτός λυπάται όχι για το κακό που έπαθε, αλλά επειδή δεν υπέμεινε με γενναιότητα αυτή την επίθεση, τότε οι δαίμονες φοβούνται πολύ. Γιατί γνωρίζουν ότι αυτός πήρε τον δρόμο τον αληθινό και θέλει να βαδίζει σύμφωνα με τις εντολές του Θεού».

Ο ίδιος αββάς έλεγε: «Αν κάποιος θυμηθεί εκείνον που τον λύπησε ή τον περιγέλασε ή τον έβλαψε ή του έκανε κάποιο άλλο κακό, οφείλει να τον θεωρεί γιατρό του και να προσεύχεται γι’ αυτόν από τα βάθη της ψυχής του. Αν όμως πλέκει λογισμούς εναντίον του, επιβουλεύεται την ίδια του την ψυχή, όπως οι δαίμονες, ή μάλλον ο ίδιος γίνεται για τον εαυτό του δαίμονας και εχθρός, γιατί δεν επιθυμεί να απαλλαγεί από την κακία αλλά να είναι αθεράπευτα άρρωστος. Αν δηλαδή δεν είναι άρρωστος, δεν θα υπέφερε εξαιτίας εκείνου, ο οποίος τον λύπησε ή τον κακολόγησε, και τον οποίο του έστειλε σαν γιατρό ο Χριστός, για να του φανερώσει με την προσβολή και τη ζημία το πάθος του. Αν λοιπόν επιθυμεί πραγματικά να θεραπευτεί, οφείλει να τον θεωρεί ευεργέτη και να δέχεται αυτά που του κάνει σαν θεραπευτικά φάρμακα σταλμένα από τον Ιησού, και να ευχαριστεί γι’ αυτά, έστω και αν για την ώρα του προξενούν πόνο.

Γιατί και ο άρρωστος δεν ευχαριστιέται να τον κόβουν ή να τον καυτηριάζουν ή να του δίνουν καθαρτικά. αντίθετα, αυτά τα θυμάται με αηδία. Επειδή όμως έπεισε τον εαυτό του ότι είναι αδύνατο να απαλλαγεί από την αρρώστια χωρίς αυτά, αφήνεται πλέον στα χέρια του γιατρού, γνωρίζοντας ότι με λίγη αηδία θα απαλλαγεί από όλη τη νοσηρή κατάσταση και από μακροχρόνια αρρώστια».

Καυτήρας 3 του Ιησού είναι αυτός που σε βλάπτει ή σε προσβάλλει, αλλά σε απαλλάσσει από την πλεονεξία ή την υπερηφάνεια. Αν όμως δεν τα υπομένεις αυτά, και όχι μόνο δεν ευχαριστείς, αλλά πλέκεις και λογισμούς εναντίον του αδελφού, είναι σαν να λες στον Ιησού: ¨Δεν θέλω να με γιατρέψεις. Δεν θέλω να πάρω τα φάρμακά σου. Προτιμώ να σαπίσω στα τραύματά μου¨. Και τι να σου κάνει πλέον ο καλός Κύριος; Να ξέρεις λοιπόν, αδελφέ, ότι, όποιος αποφεύγει ωφέλιμο πειρασμό, αποφεύγει την αιώνια ζωή.

Έλεγε και ο Ευάγριος: ¨Εγώ, αυτούς που με κακολογούν, δεν τους κατηγορώ, αλλά και ευεργέτες τους αποκαλώ. Και δεν διώχνω τον γιατρό των ψυχών, που δίνει στη κενόδοξη ψυχή μου ως φάρμακο την καταφρόνηση. Φοβάμαι δηλαδή μην τυχόν πει και για τη δική μου ψυχή: Μεταχειριστήκαμε φάρμακα για τη Βαβυλώνα, αλλά δεν γιατρεύτηκε.4 Πράγματι, ο Κύριός μας, καθώς είναι αγαθός, μας έδωσε άγιες εντολές για την καταπολέμηση των κακιών μας, με σκοπό να τις καθαρίζουν με καυτηριάσεις και καθαρτικά. Ειναι λοιπόν αδύνατο να απαλλαγεί κανείς αλλιώς από την αρρώστια, παρά μόνο με τις ταιριαστές και κατάλληλες θεραπείες.

Ο αββάς Ζωσιμάς έλεγε επίσης: «Κανείς δεν λέει ψέματα, παρά μόνο όσοι με επαινούν και με καλοτυχίζουν. Και κανείς δεν λέει την αλήθεια, παρά μόνο όσοι με κατηγορούν και με εξευτελίζουν. Και πάλι δεν λένε όλη την αλήθεια, αφού δεν ξέρουν με ακρίβεια όλα τα της καρδιάς μου. Αν μπορούσαν να δουν, δεν λέω όλα, αλλά ένα μέρος από τα πάθη που υπάρχουν μέσα μου, θα έφευγαν μακριά μου όπως φεύγουν από τον βόρβορο ή τη δυσωδία ή το ακάθαρτο πνεύμα. Και αν ακόμη τα σώματα των ανθρώπων γίνουν γλώσσες για να με κατηγορούν, είμαι βέβαιος ότι κανένας δεν θα μπορέσει να περιγράψει επάξια την ατιμία μου. Αν δηλαδή ο δίκαιος Ιώβ είπε: ¨Είμαι γεμάτος ατιμία¨5 – και η λέξη ¨γεμάτος¨ δεν παίρνει προσθήκη -, τι να πω εγώ που είμαι πέλαγος κάθε κακίας;

Ο διάβολος μας ταπείνωσε με κάθε αμάρτημα. Δεν οφείλουμε λοιπόν να αναγνωρίζουμε ότι ταπεινωθήκαμε; Όσοι αναγνωρίζουν την κατάστασή τους, αυτοί συντρίβουν τον σατανά που τους συνέτριψε. Και όπως είπαν οι άγιοι πατέρες, όταν η ταπείνωση κατεβεί ως τον άδη, υψώνεται ως τον ουρανό. Το ίδιο και η υπερηφάνεια. όταν υψωθεί ως τον ουρανό, κατεβαίνει στον άδη.

Και πρόσθεσε ο γέροντας: «Ποιος μπορεί να πείσει ποτέ τον ταπεινό να πλέξει λογισμούς εναντίον κάποιου; Ό,τι λυπηρό δηλαδή και να πάθει ή να ακούσει ο ταπεινός, το παίρνει ως αφορμή για να κακολογεί και να εξευτελίζει τον εαυτό του. Όπως ο αββάς Μωυσής: όταν τον έδιωξαν από το άγιο βήμα οι κληρικοί με προσβλητικό τρόπο, αυτός κακολογούσε τον εαυτό του περισσότερο από εκείνους.6 Αν πάλι συμβεί ποτέ να ταραχτεί ο ταπεινός από την προσβολή ή την αδικία που του κάνουν, αμέσως καταφεύγει στην προσευχή, με την οποία σύντομα γαληνεύει η καρδιά του. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και όταν ταράζεται, επιπλήττει πάντοτε και κατηγορεί αμείλικτα τον εαυτό του, λέγοντας στην ψυχή του. ¨Γιατί μανιάζεις, άθλια ψυχή; Γιατί ταράζεσαι, όπως εκείνοι που αφρίζουν; Με αυτό ακριβώς, το ότι ταράζεσαι, δείχνεις ότι είσαι άρρωστη, γιατί, αν δεν ήσουν, δεν θα υπέφερες. Γιατί άφησες, ταλαίπωρη, το να μέμφεσαι τον εαυτό σου και κατηγορείς τον αδελφό, επειδή σου φανέρωσε την αρρώστια σου, που μέχρι τώρα κρυβόταν μέσα σου και την
αγνοούσες;

Μιμήσου τον Χριστό, που τον χλεύαζαν και δεν ανταπέδιδε, υπέφερε και δεν απειλούσε.7 Τον ακούς που λέει αυτό που και έμπρακτα έκανε. ¨Τη ράχη μου έδωσα στη μαστίγωση, το σαγόνι μου στα ραπίσματα, και δεν γύρισε το πρόσωπο μου να αποφύγω τα εξευτελιστικά «λογισμούς εναντίον του αδελφού που σε ευεργέτησε με αυτόν τον μικρό εξευτελισμό, και δεν καταλαβαίνεις ότι επιβουλεύεσαι τον εαυτό σου όπως οι δαίμονες. Τι περισσότερο δηλαδή μπορεί να σου κάνει ο δαίμονας από αυτό που κάνεις εσύ στον εαυτό σου, ανόητη και ταλαίπωρη;¨.

Και ο γέροντας κατέληγε: «Τον σταυρό του Χριστού τον βλέπουμε και τα πάθη που υπέφερε για εμάς τα διαβάζουμε καθημερινά, αλλά εμείς ούτε μια προσβολή δεν αντέχουμε. Πραγματικά, ξεφύγαμε από τον ίσιο δρόμο».

Έλεγε πάλι: «Αν κάποιος ζήσει όσο και ο Μαθουσάλας9 και δεν βαδίσει αυτόν τον ίδιο δρόμο που βάδισαν όλοι οι άγιοι, εννοώ το να εξευτελίζεται και να αδικείται και να υπομένει με γενναιότητα, αυτός δεν θα φτάσει σε κανένα καλό, μικρό ή μεγάλο, μόνο τα χρόνια του θα ξοδέψει άσκοπα».

Έλεγε επίσης ο αββάς Ζωσιμάς: «Κάποτε με ρώτησε ένας αδελφός: ¨Αββά, οι εντολές του Χριστού είναι πολλές, και σκοτίζεται ο νους μου, και δεν μπορώ να τις θυμάμαι όλες. Πες μου, τι να κάνω;¨ Εγώ του αποκρίθηκα: ¨Αδελφέ, μη σε ανησυχεί αυτό. Τούτο να σκεφτείς, και όσο μπορείς να το θυμάσαι: να υπομένεις ευχαρίστως όλα όσα σου έρχονται. Με αυτό θα κατορθώσεις εύκολα όλες τις αρετές. Γιατί, ποιόν κόπο έχει το να προσεύχεσαι για εκείνον που σε λύπησε; Μήπως είναι όπως το να σκάψεις τη γη ή να οδοιπορήσεις ή να διασχίσεις τη θάλασσα ή να χάσεις χρήματα; Να ευχαριστείς λοιπόν το Θεό όταν σε εξευτελίζουν, και έτσι θα γίνεις μαθητής των αγίων αποστόλων, οι οποίοι έφυγαν από το συνέδριο χαρούμενοι, γιατί αξιώθηκαν να κακοποιηθούν για χάρη του Χριστού, ενώ εμείς οφείλουμε να δεχόμαστε εξευτελισμούς για τις αμαρτίες μας. Γιατί και κανένας να μη μας εξευτελίσει, είμαστε εξευτελισμένοι και καταραμένοι, όπως λέει η Γραφή: ¨Είναι καταραμένοι όσοι απομακρύνονται από τις εντολές σου¨.10

Και δεν είναι για όλους το να υποστούν εξευτελισμούς για χάρη του Χριστού, αλλά μόνο για τους αγίους και τους καθαρούς, όπως είπα. Για εμάς και τους όμοιούς μας ταιριάζει το να υπομένουμε με ευγνωμοσύνη τους εξευτελισμούς και τις προσβολές που μας κάνουν και να ομολογούμε ότι δίκαια τα παθαίνουμε, εξαιτίας των φαύλων έργων μας. Αλλά η άθλια ψυχή μας, αν και ξέρει τα έργα της τα βρωμερά, και ότι άξια παθαίνει ό,τι και να πάθει, κάθεται και ξεγελά τη συνείδησή της και πλέκει λογισμούς εναντίον του αδελφού λέγοντας. ¨Μου είπε και με εξευτέλισε και με κακολόγησε¨. Και δεν αισθάνεται, η ανόητη και ασύνετη, ότι επιβουλεύεται τον εαυτό της και κάνει το έργο των δαιμόνων. Όπως δηλαδή στις τέχνες ο επιστάτης παραδίδει την τέχνη στον μαθητευόμενο και τον αφήνει έπειτα να δουλεύει μόνος του και δεν χρειάζεται να κάθεται συνεχώς δίπλα του, αλλά μόνο πηγαίνει κάθε τόσο να τον δει, μήπως παραμέλησε το έργο ή το χάλασε, έτσι και οι δαίμονες: αν δουν ότι μια ψυχή τους υπακούει και εύκολα δέχεται τους κακούς
λογισμούς, την παραδίδουν τη σατανική τέχνη, δηλαδή την κακία και την πονηρία τους, και δεν έχουν πλέον ανάγκη να κάθονται δίπλα της, γιατί γνωρίζουν ότι μπορεί και από μόνη της να καταστραφεί και να χαθεί. Μόνο την επισκέπτονται κάθε τόσο, για να δουν μήπως παραμέλησε το έργο που της παρέδωσαν¨».

Έλεγε ακόμη: «Τι πιο εύκολο από το να αγαπά κανείς όλους, και να τον αγαπούν όλοι; Υπάρχει ανάπαυση που δεν την προσφέρουν οι εντολές του Χριστού; Όμως δεν προθυμοποιείται η προαίρεσή μας, γιατί, αν έδειχνε προθυμία, όλα θα της ήταν εύκολα με τη χάρη του Θεού. Και μικρή κίνηση της θέλησής μας προσελκύει τη βοήθεια του Θεού, όπως πολλές φορές είπα. Η αρετή χρειάζεται μόνο τη θέλησή μας, όπως είπε ο άγιος Αντώνιος,12 και δεν χρειάζεται κάποιος κόπος, αφού σε όλα μας βοηθά η θεία χάρη. Υπάρχει λοιπόν ανάπαυση που δεν την έχει ο πράος και ταπεινός; Στ’ αλήθεια, οι πράοι θα κληρονομήσουν τη γη και θα απολαύσουν άφθονη ειρήνη».13

Ο ίδιος έλεγε: «Ήταν κάποτε ένας αδελφός που είχε μείνει μου και είχε πάρει από εμένα το μοναχικό σχήμα, τον οποίο καθοδήγησα με πολλή φροντίδα στο αγαθό, γιατί ήταν ευαίσθητος και χρειαζόταν πολλή επιμέλεια και συγκατάβαση λόγω της αδυναμίας του. Αυτός λοιπόν ήρθε μια μέρα και μου είπε: ¨Αββά μου, πολύ σε αγαπώ¨. Του αποκρίθηκα: ¨Εγώ δεν βρήκα ακόμη κάποιον που να με αγαπά όπως τον αγαπώ. Εσύ τώρα μου λες ότι με αγαπάς, και σε πιστεύω. Αν όμως συμβεί κάτι που δεν θα σου αρέσει, δεν θα παραμείνεις ο ίδιος, ενώ εγώ, ό,τι και να πάθω από εσένα, θα παραμείνω ο ίδιος απέναντί σου, και τίποτα δεν μπορεί να με απομακρύνει από την αγάπη σου¨.14

Πέρασε λίγος καιρός και δεν γνωρίζω τι του συνέβη, γιατί δεν έμενε πια μαζί μου. Άρχισε όμως να λέει εναντίον μου πολλά φοβερά, μέχρι και αισχρότητες. Εγώ τα μάθαινα όλα όσα έλεγε εναντίον μου και έλεγα στον εαυτό μου: ¨Αυτός είναι καυτήρας του Ιησού και στάλθηκε για να γιατρέψει την κενόδοξη ψυχή μου. Αυτός είναι αληθινός ευεργέτης μου¨. Τον έφερα στον νου μου ως γιατρό και ευεργέτη και προσευχόμουν ειλικρινά γι’ αυτόν, ενώ σε εκείνους που μου μετέφεραν αυτά που έλεγε, απαντούσα: ¨Ο αδελφός ξέρει τα φανερά ελαττώματά μου, και μάλιστα όχι όλα αλλά ένα μέρος από αυτά, και λέει μόνο όσα ξέρει, γιατί αυτά που δεν ξέρει και είναι κρυφά, είναι αναρίθμητα¨.

Μετά από καιρό με συνάντησε στην Καισάρεια και ήρθε, όπως συνήθιζε, με αγκάλιασε, με φίλησε θερμά, όπως και εγώ αυτόν, σαν να μην είχε συμβεί τίποτε. Και αυτό δεν έγινε μία ή δύο φορές, αλλά πολλές. Ενώ δηλαδή έλεγε τέτοια πράγματα εναντίον μου, όταν με συναντούσε με αγκάλιαζε εγκάρδια, και εγώ δεν του έδινα καμία αφορμή να υποπτευθεί, ούτε έδειχνα ίχνος λύπης, μολονότι, όπως είπα, δεν μου ξέφευγε το παραμικρό από όλα όσα έλεγε. Κάποια φορά όμως που με συνάντησε και έτρεξε κοντά μου, έπεσε στα πόδια μου, τα αγκάλιασε και μου είπε: ¨Συγχώρησέ με, αββά μου, για χάρη του Κυρίου, γιατί πολλά φοβερά είπα εναντίον σου¨.

Εγώ τον σήκωσα, τον φίλησα θερμά και του είπα με εύθυμη διάθεση: ¨Θυμάσαι, ευλογημένε, πώς όταν μου είπες ότι πολύ με αγαπάς, εγώ σου απάντησα ότι δεν βρήκα ακόμη κάποιον να με αγαπά όπως τον αγαπώ; Θυμάσαι και τα άλλα που σου είπα; Μάθε λοιπόν ότι δεν μου ξέφυγε τίποτε από όσα έλεγες, αλλά όλα τα μάθαινα, ακόμη και που και σε ποιους τα έλεγες. Και ποτέ δεν είπα ότι δεν είναι τα πράγματα έτσι που τα λέει ο αδελφός, ούτε με κατάφερε κανείς να πω κάτι κακό εναντίον σου. Αντίθετα, σε εκείνους που μου μετέφεραν τα λόγια σου, απαντούσα ότι αυτά που λέει ο αδελφός είναι αληθινά, και τα λέει από αγάπη, γιατί με θεωρεί δικό του άνθρωπο, και δεν έπαυα να σε μνημονεύω στις προσευχές μου. Και ως απόδειξη της αγάπης μου για εσένα σου λέω ότι κάποτε που μου πόνεσε φοβερά το μάτι, θυμήθηκα εσένα, έκανα το σημείο του σταυρού και είπα: Κύριε Ιησού Χριστέ, με τις προσευχές αυτού του αδελφού, γιάτρεψέ με – και αμέσως έγινα καλά¨.

Από εκεί και πέρα ο αδελφός απέκτησε απόλυτη εμπιστοσύνη σ’ εμένα. Έπαψε να με κακολογεί, με τιμούσε πάρα πολύ και με αγαπούσε. Και ο γέροντας κατέληγε: «Εμείς δεν ξέρουμε να αγαπούμε και να τιμούμε ο ένας τον άλλον, αλλά χάσαμε τη φρόνησή μας. Όταν δηλαδή κάποιος υπομείνει τον αδελφό του την ώρα που ο εχθρός τον κάνει να θυμώνει και να οργίζεται εναντίον του, εκείνος μετά από λίγο συνέρχεται. Συναισθάνεται τότε την ανεξικακία του αδελφού και ότι τον υπέμεινε στον θυμό του. τον ευχαριστεί λοιπόν πολύ, και τόση αγάπη νιώθει γι’ αυτόν, ώστε είναι έτοιμος και την ψυχή του να θυσιάσει για χάρη του.

Ο αββάς Ζωσιμάς διηγούνταν ακόμη και για κάποιον γέροντα και έλεγε: «Ήταν ένας γέροντας πάρα πολύ πράος, τον οποίο, για την πολλή του αρετή και τα θαύματα που έκανε, όλη η περιοχή τον σεβόταν σαν άγγελο Θεού. Κάποτε λοιπόν ένας αδελφός που ζούσε πολύ κοντά στον γέροντα και τακτικά τον συμβουλευόταν ως οδηγό του στον δρόμο του Θεού, παρακινήθηκε από τον εχθρό και πήγε και τον έβρισε με τα χειρότερα λόγια, την ώρα που εκείνος ήταν μαζί με πολλούς. Ο γέροντας στεκόταν και μόνο κοιτούσε το στόμα του και έλεγε: ¨Η χάρη του Θεού στο στόμα σου, αδελφέ μου¨. Εκείνος μάνιαζε περισσότερο και φώναζε: ¨Ναι, παλιάνθρωπε, γεροφαγά, αυτά τα λες, για να φανείς πράος¨. ¨Πράγματι αδελφέ μου¨, του αποκρίθηκε ο γέροντας, ¨αυτά που λες, σωστά τα λές¨. Έπειτα τον ρώτησε κάποιος από τους παρόντες: ¨Την ώρα αυτή δεν ταράχτηκες, καλόγερε;¨¨ ¨Όχι¨, αποκρίθηκε, ¨αλλά αισθανόμουν την ψυχή μου, σαν να με σκέπαζε ο Χριστός¨.

Πραγματικά, τέτοιου είδους ανθρώπους οφείλει να τους ευχαριστεί κανείς, όπως είπα πολλές φορές, και, αν είναι εμπαθής, να τους θεωρεί γιατρούς που θεραπεύουν τα τραύματα της ψυχής του. αν πάλι είναι εμπαθής, να τους θεωρεί ευεργέτες, που του προξενούν τη βασιλεία των ουρανών.».

Υποσημειώσεις

… 3. Ιατρικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για καυτηριάσεις.
4. Ιερ. 28, 9
5. Ιώβ 10, 15.
6. Βλ. σ’ 43.
7. Α’ Πέτρ. 2, 23
8. Ησ’ 50, 6.
9. Γεν. 5, 21-27
10. Πράξ. 5, 41
11. Ψαλμ. 118, 21.
12. Βίος αγίου Αντωνίου 20, σελ. 26, 873.
13. Ψαλμ. 36, 11 πρβ. Ματθ. 5,5.
14. Ψαλμ. 36, 11 – πρβ. Ματθ. 5,5.

Από το βιβλίο: Ευεργετινός: «Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.»

Τόμος 2-ος. μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση): Δ. Χρισταφακόπουλος

Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Γενικά, Θαυμαστά γεγονότα, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.