Η συναναστροφή μου είναι με τον εφημέριον του χωρίου, ο οποίος, παρά τα άλλα προτερήματά του, καυχάται και ότι εις όλην την νήσον δεν ευρίσκεται άλλος πλην αυτού ιερεύς να αναγινώσκη ταχύτερον το Ψαλτήριον.
Εις τον όρθρον της εορτής των Χριστουγέννων του συνέβη να πταιρνισθή κατά την ανάγνωσιν τόσον δυνατά, ώστε να σβήση την λαμπάδα.
Όταν την ήναψαν, συλλογιζόμενος πόσον καιρόν έχασε, προετίμησε να πηδήση ψαλμόν ολόκληρον, τον μακρύτερον, παρά να υποστή την εντροπήν να παρατείνη τον χρόνον της αναγνώσεως υπέρ το σύνηθες.
Δεν ηξεύρω, εάν δια την ταχυτάτην ταύτην ανάγνωσιν ή δια την ψυχικήν ημών των Χίων κλίσιν εις τα σκωπτικά παρωνύμια, ο εφημέριος ονομάζεται από τους πολίτας της Χίου Παπατρέχας. Και το παρωνύμιον ήρεσε τόσον εις τον παρονομαζόμενον, ώστε δεν σε ακούει πλέον, εάν τον ονομάσης με το κύριον του όνομα.
Καυχάται προς τούτοις και δι’ εξήκοντα τέσσαρα ταξίδια και φαντάζεται ευατόν ως άλλον Οδυσσέα, από τον οποίον κατά τούτο μόνον διαφέρει: ότι τα έκαμεν εις τα εξήκοντα τέσσαρα χωρία της νήσου, χωρίς κίνδυνον κανένα της θαλάσσης.
Δια να σου δώσω, φίλε μικρόν παράδειγμα της πολυπειρίας, την οποίαν απέκτησεν από τα ταξίδια αυτά, αναφέρω το εξής περιστατικόν:
Επέρασεν απ’ εδώ προ μηνών Άγγλος περιηγητής. Είχε μαζί του και δύο μικρά τέκνα του. Μόλις ήκουσεν ο Παπατρέχας να συνομιλούν με τον πατέρα των, με ηρώτησεν εκστατικός:
-Ποίαν γλώσσαν λαλούν;
-Την Αγγλικήν, του απεκρίθην.
Και η έκστασίς του έγινεν απολίθωσις. Δεν ήτο δυνατόν να αντιληφθή πως τόσον νερά παιδία ήτο δυνατόν να ομιλούν γλώσσαν εις αυτόν άγνωστον.
Δεν ηξεύρω πλέον ποίαν γλώσσαν και εις ποίαν ηλικίαν, κατ’ αυτόν, έπρεπε να ομιλούν των Άγγλων τα τέκνα!
Είμαι βέβαιος ότι γελάς την ώραν ταύτην δια την απορίαν του Παπατρέχα. Αλλά τί θα έκαμνες, εάν ήσο παρών και ήκουες από το στόμα του τα λόγια αυτά:
-Τα διαβολόπουλα, τόσον μικρά να ομιλούν Αγγλικά!
Γέλα, φίλε, όσον θέλεις, αλλά πρόσεχε μη καταφρονήσης δια τούτο τον σεβάσμιον Παπατρέχαν.
Ναι! σεβάσμιος πράγματι είναι. Μ’ όλην αυτήν την απλότητα, δεν δύνασαι να φαντασθής πόσον είναι φιλάνθρωπος ο καλός ούτος ιερεύς. Πόσον φροντίζει δια την ηθικήν του μικρού του ποιμνίου. Με ποίαν διάθεσιν ψυχής παρηγορεί τους ενορίτας εις τας δυστυχίας αυτών και τους συμβουλεύει, όταν ευτυχούν, να έχουν πρόνοιαν δια τους δυστυχούντας.
Η αρετή δεν είναι εις αυτόν γέννημα παιδείας, επειδή παιδείαν δεν έλαβε. Δεν είναι καρπός ασκήσεως, επειδή κανένα κόπον δεν δοκιμάζει τις την ψυχήν του. Λυπείται πολλάκις δια την στέρησιν παιδείας. Και δια να αναπληρώση ό,τι δεν έκαμαν οι γονείς του εις αυτόν, έστειλε τον υιόν του εις την πόλιν να μάθη την Ελληνικήν γλώσσαν.
Είναι ανεκδιήγητος η χαρά του, όταν έμαθεν ότι ο Όμηρος επεσκέφθη το χωρίον του. Και με ηρώτησεν, αν ο Όμηρος ήτο Χριστιανός.
-Αδύνατον ήτο, του είπα, διότι έζη εννεακόσια σχεδόν έτη προ Χριστού.
Πολλάς τοιαύτας απορίας μου υποβάλλει καθ’ εκάστην ο σεβάσμιος φίλος μου.
Οι κάτοικοι του χωρίου είναι τόσον ολίγοι, ώστε η πολύ μικρά των εκκλησία δύναται να περιλάβη τριπλασίους. Εν τούτοις μερικοί από τους προύχοντας, οι πλουσιώτεροι, επεθύμησαν να ευρύνουν το οικοδόμημα. Έκαμαν γνωστήν την γνώμην των εις τον εφημέριον, ο οποίους τους συνεβούλευσε να συγκεντρώσουν πρώτον τα απαιτούμενα χρήματα, δια να αρχίση έπειτα η εκτέλεσις του έργου.
Όταν έμαθεν ότι συνεκεντρώθησαν τα χρήματα, ο σεβάσμιος ούτος ιερεύς, μίαν των Κυριακών, με την απόλυσιν της λειτουργίας, τους είπε:
-Τέκνα μου, ο Θεός δεν κατοικεί εις πέτρας και εις ξύλα, άλλ’ εις τας ψυχάς των καλών Χριστιανών. Της εκκλησίας το μέγεθος βλέπετε, ότι δεν είμεθα αρκετοί να το γεμίσωμεν. Από σας οι περισσότεροι δεν ηξεύρουν μήτε να αναγινώσκουν. Πράγμα ασυγκρίτως αρεστότερον εις τον Θεόν θα επράττομεν, αν ετοκίζομεν τα συγκεντρωθέντα χρήματα, δια να πληρώνηται από τους τόκους ετησίως διδάσκαλος γραφής και αναγνώσεως. Και το περισσεύον να μοιράζηται εις τους πτωχούς αδελφούς μας, όσων η πτωχεία δεν είναι αποτέλεσμα αργίας. Και με τούτον τον τρόπον να ελευθερωθώμεν και από το όνειδος ότι μόνον ημείς εις όλην την νήσον είμεθα ψωμοζήται.
Τί λέγεις εις τούτο, φίλε;
Αφήνω άλλα πολλά και θαυμαστά της αρετής του ιερέως τούτου δείγματα και αρκούμαι εις εν ακόμη, το οποίον δεν μου επιτρέπεται να αποσιωπήσω.
Ήκουσεν ότι ιερεύς τις, γνώστης της Ελληνικής γλώσσης, περιήρχετο την νήσον ζητών να γίνη κάπου εφημέριος. Τί κάμνει ο καλός σου Παπατρέχας; Τρέχει προς αυτόν και του προτείνει να δεχθή αντ’ αυτού την ιδικήν του εφημερίαν.
Μόλις έμαθον οι ταλαίπωροι κάτοικοι του χωρίου το απροσδόκητον τούτο δυστύχημα, έτρεξαν άνδρες και γυναίκες με δάκρυα παρακαλούντές με να τον εμποδίσω.
Σε αφήνω, φίλε, να στοχασθής πόσην απορίαν επροξένησεν εις εμέ τον μεσίτην το κίνημα τούτο του ιερέως. Και μάλιστα όταν, ερωτήσας αυτόν, διατί απεφάσισε να παραιτηθή από την εφημερίαν, έλαβον τοιαύτην απόκρισιν:
-Εγώ, τέκνον, είμαι αγράμματος. Αυτός, τον οποίον επιθυμώ να βάλω εις την θέσιν μου εφημέριον, είμαι βέβαιος ότι είναι καταλληλότερος εμού να διδάσκη και να κυβερνά τας ψυχάς των καλών μου τούτων χωρικών.
Εις τοιαύτην γενναίαν απόκρισιν τί είχον να αποκριθώ;
Έκλαυσα και εγώ μαζί με τους συμπατριώτας μου και ανεμένομεν με λύπην την στέρησιν του καλού τούτου ιερέως. Και θα τον εστερούμεθα, εάν οι κάτοικοι των Θυμιανών δεν επρόφθανον να προσλάβουν τον λόγιον ιερέα ως εφημέριον και να αφήσουν εις ημάς τον ιδικόν μας.
Τοιουτοτρόπως είναι, φίλε, όπως σου τον περιγράφω, ο απλούστατος και φιλάνθρωπος εφημέριός μας. Είναι σχεδόν μήνες δέκα πέντε, όπου κατοικώ το χωρίον, και κανέν ακόμη πάθος κυριεύον την καλήν του ψυχήν άλλο δεν εγνώρισα παρά την άμετρον χρήσιν του ταμβάκου. Αλλά ηλαττώθη και τούτο πολύ, αφότου έμαθεν ότι ο Όμηρος δεν εγνώριζε την σκόνην ταύτην.
Αδαμάντιος Κοραής.
Από το Αναγνωστικό της ΣΤ’ τάξεως του Δημοτικού σχολείου.
Εν Αθήναις 1964
Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
