ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ήδη οι τόποι εκείνοι κατά μήκος και πλάτος πυρπολούνταν από την αγάπη του Κυρίου και Θεού ημών Ιησού Χριστού και πολλοί εγκατέλειπαν την κοσμική ζωή και υπέτασσαν τον αυχένα της καρδιάς τους στον ελαφρό ζυγό του Σωτήρα.1 Όπως όμως είναι συνήθεια των φαύλων να φθονούν στους άλλους το αγαθό της αρετής, που οι ίδιοι δεν κατορθώνουν να αποκτήσουν, έτσι κι ο πρεσβύτερος της γειτονικής εκκλησίας,2 ονόματι Φλωρέντιος, παππούς του δικού μας υποδιακόνου Φλωρεντίου,3 προσβλήθηκε από την πονηρία του αρχεκάκου εχθρού και άρχισε να ζηλοτυπεί τα κατορθώματα του αγίου ανδρός (του Αγίου Βενεδίκτου), να μειώνει και την πολιτεία του κι ακόμη να εμποδίζει όσους μπορούσε από το να τον επισκέπτονται.
Έβλεπε όμως πως δεν μπορούσε να παρεμποδίσει την προκοπή του και η φήμη της πολιτείας του αυξανόταν και ασταμάτητα πολλοί εκαλούντο στον κόσμο της ανώτερης ζωής χάρις σε αυτήν την εξάπλωση της φήμης του. Ανάβοντας όλο και περισσότερο με τις δάδες του φθόνου, όλο και γινόταν χειρότερος, γιατί τον έπαινο της πολιτείας εκείνου επιζητούσε να τον έχει, όμως επαινετή ζωή να έχει δεν ήθελε. Τυφλωμένος από το σκότος του φθόνου του, μέχρις αυτού του σημείου έφθασε, ώστε έστειλε στον δούλου του Παντοδυνάμου Θεού, σαν για ευλογία, ψωμί ποτισμένο με δηλητήριο. Ο δούλος του Θεού το δέχθηκε με ευχαριστίες, όμως δεν του διέφυγε ο όλεθρος που κρυβόταν μέσα στο ψωμί.
Την ώρα του γεύματός του συνήθιζε να έρχεται ένα κοράκι από το γειτονικό δάσος και να παίρνει ψωμί από το χέρι του. Όταν αυτό ήλθε κατά τη συνήθεια, ο άνθρωπος του Θεού έρριξε μπροστά του το ψωμί, που είχε αποστείλει ο πρεσβύτερος, και του παρήγγειλε: «Στο όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, κουβάλησε αυτό το ψωμί και ρίξε το σε τέτοιο τόπο, όπου κανείς άνθρωπος να μη μπορεί να το βρει». Τότε το κοράκι άνοιξε το στόμα, άπλωσε τις φτερούγες του και άρχισε να τρέχει γύρω – γύρω από το ψωμί και να κράζει, σαν να το έλεγε ολοφάνερα πως και να υπακούσει ήθελε, αλλά και την εντολή να εκπληρώσει δεν μπορούσε. Για δεύτερη φορά και πάλι ο άνθρωπος του Θεού παρήγγειλε: «Σήκωσ’ το, σήκωσ’ το άφοβα, και ρίξ’ το εκεί που να μη μπορεί να βρεθεί». Το κοράκι καθυστέρησε αρκετή ώρα και τελικά το δάγκωσε, το σήκωσε κι έφυγε. Μετά από διάστημα τριών ωρών γύρισε έχοντας ρίξει το ψωμί, και πήρε από το χέρι του ανθρώπου του Θεού τη συνηθισμένη αννώνα4 του.
Ο ευσεβής πατέρας βλέποντας πως η ψυχή του ιερέως κατακαιόταν εναντίον της ζωής του, λυπήθηκε περισσότερο για εκείνον, παρά για τον εαυτό του. Αλλά αυτός ο Φλωρέντιος, μια και δεν μπόρεσε να βλάψει το σώμα του διδασκάλου, έβραζε για εξόντωση των ψυχών των μαθητών. Έτσι στον κήπο του μοναστηριού, όπου μέσα βρισκόταν ο Βενέδικτος,5 έστειλε μπροστά τα μάτια τους επτά γυμνές κόρες, να σέρνουν χορό κρατώντας αναμεταξύ τους τα χέρια τους και να παιχνιδίζουν για πολλή ώρα μπροστά τους, για να φλογίσουν τον νου εκείνων προς διεστραμμένη ηδυπάθεια.
Αντικρύζοντάς το αυτό από το μοναστήρι ο άγιος άνδρας, φοβήθηκε τυχόν πτώση για τους πιο ευαίσθητους ακόμα μαθητές του. Διαλογιζόταν πως αυτό γινόταν από την καταδίωξη εναντίον του και μόνο, κι έδωσε τόπο στον φθόνο. Τακτοποίησε όλα τα ιερά ιδρύματα που είχε οικοδομήσει με συνενωμένους τους αδελφούς σε ομάδες κάτω από διορισμένους επιστάτες και, παίρνοντας μαζί του λίγους μοναχούς, άλλαξε τόπο κατοικίας.
Μόλις ο δούλος του Θεού ξέφυγε με ταπεινοφροσύνη το μίσος εκείνου, ο Παντοδύναμος Θεός τον κτύπησε με τρόπο τρομακτικό. Δηλαδή όταν αυτός ο πρεσβύτερος, εκεί που καθόταν στο λιακωτό, έμαθε πως αναχώρησε ο Βενέδικτος και αγαλλόταν, τότε, ενώ όλη η υπόλοιπη κατασκευή του σπιτιού παρέμεινε ακίνητη, ο εξώστης αυτός στον οποίο στεκόταν έπεσε και, συντρίβοντας τον εχθρό του Βενέδικτου, τον αφάνισε.
Ο μαθητής του δούλου του Θεού ονόματι Μάουρος θεώρησε πως έπρεπε αμέσως να αναγγελθεί αυτό στον ευσεβή πατέρα Βενέδικτο, ο οποίος ακόμη απείχε μόλις δέκα μίλια από τον τόπο εκείνο, και του μήνυσε: «Γύρισε πίσω, γιατί ο πρεσβύτερος που σε καταδίωκε σκοτώθηκε». Ακούγοντάς το αυτό ο άνθρωπος του Θεού Βενέδικτος, δόθηκε σε βαρύ θρήνο, και γιατί πέθανε ο εχθρός του, και γιατί ο μαθητής του σκίρτησε από χαρά για τον θάνατο του εχθρού του. Γι’ αυτό το λόγο έφθασε να ορίσει κανόνα μετανοίας στον μαθητή αυτόν, γιατί, ενώ επρόκειτο για μήνυμα τέτοιου είδους, τόλμησε να χαρεί για την απώλεια του εχθρού.6
ΠΕΤΡΟΣ. Θαυμαστά και πολύ καταπληκτικά είναι αυτά που λέγεις. Γιατί στο νερό που βγήκε από την πέτρα βλέπω τον Μωυσή,7 στο σίδερο που επέστρεψε από τον βυθό τον Ελισαίο,8 στο περπάτημα στο νερό τον Πέτρο,9 στην υπακοή του κόρακα τον Ηλία,10 στον θρήνο για τον θάνατο του εχθρού τον Δαυίδ.11 Όπως υπολογίζω, αυτός ο άνδρας ήταν γεμάτος από το πνεύμα όλων των δικαίων.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ο άνθρωπος του Κυρίου Βενέδικτος, Πέτρε, ενός το πνεύμα είχε, το οποίο δια της χάριτος της σωτηρίας που μας δωρήθηκε γέμισε τις καρδιές όλων των εκλεκτών. Για αυτό λέγει ο Ιωάννης: «Ην το φως το αληθινόν, ο φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον», και πάλι έχει γραφεί: «Εκ του πληρώματος αυτού ημείς πάντες ελάβομεν».12 Γιατί οι άγιοι άνθρωποι του Θεού αξιώθηκαν να δεχθούν δυνάμεις χαρισμάτων από τον Κύριο, όχι όμως και να τις μεταδώσουν σε άλλους. Αλλά σημεία δυνάμεως στους υποταγμένους σε Αυτόν έδωσε αυτός, ο Οποίος υποσχέθηκε στους εχθρούς του πως θα τους δώσει το σημείο του Ιωνά.13 Έτσι θέλησε να φανεί ενώπιον των υπερηφάνων νεκρός, ενώπιον των ταπεινών αναστημένος, ούτως ώστε και οι δύο να βλέπουν, αλλά εκείνοι να καταφρονούν, ενώ αυτοί να σέβονται και να αγαπούν. Από αυτό το μυστήριο συνέβη ώστε, την ώρα που οι υπερήφανοι αντικρύζουν την ατιμία του θανάτου, οι ταπεινοί δέχονται την δόξα της εξουσίας κατά του θανάτου.
ΠΕΤΡΟΣ. Σε παρακαλώ, μετά από αυτά κάνε μου γνωστό σε ποιους τόπους μετανάστευσε ο άγιος άνδρας, ή αν σε αυτούς τους τόπους έδειξε καθόλου σημεία.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Μεταναστεύοντας σε άλλους τόπους ο άγιος άνδρας άλλαξε τόπο, όχι εχθρό. Υπέμεινε πολέμους τόσο βαρύτερους, όσο ανοικτά να μάχεται συνάντησε τον ίδιο τον δάσκαλο της πονηρίας. Ένα κάστρο, λοιπόν, που ονομάζεται Κασίνο, βρίσκεται στην πλαγιά ενός ψηλού βουνού.14 Το βουνό δέχεται αυτό το κάστρο σε ένα εκτεταμένο κόλπωμα˙ έπειτα για τρία μίλια ορθώνεται στα ύψη και τείνει σαν προς τον αέρα την κορυφή του. Εκεί υπάρχει ένα αρχαιότατο ιερό, στο οποίο κατά τη συνήθεια των παλαιών εθνικών λατρευόταν από τον ανόητο όχλο των χωριατών ο Απόλλων. Γύρω – γύρω επίσης φύοντας άλση προς λατρείαν δαιμόνων, στα οποία μέχρι πρόσφατα στον καιρό μας ένα φρενοβλαβές πλήθος απίστων καταπονούνταν σε ιερόσυλες θυσίες.
Εδώ λοιπόν φθάνοντας ο άνθρωπος του Θεού, συνέτριψε το είδωλο, κατέστρεψε το βωμό, ξήλωσε τα άλση και έκτισε μέσα στο ίδιο το ιερό του Απόλλωνος ευκτήριο του μακαρίου Μαρτίνου15 και, όπου ήταν ο βωμός του Απόλλωνος, ευκτήριο του αγίου Ιωάννου,16 και το πλήθος που διέμενε στα περίχωρα με συνεχή κηρύγματα το μετακάλεσε στην πίστη.
Αυτά όμως ο αρχέκακος εχθρός δεν μπορούσε να τα υποφέρει σιωπηλά. Παρουσιάσθηκε μπροστά στα μάτια του πατρός όχι κρυφά, ούτε σε όνειρο, αλλά σε εναργές όραμα και με μεγάλες κραυγές παραπονιόταν πως υφίσταται βία, τόσο που τις φωνές του τις άκουγαν ακόμα και οι αδελφοί, αν και δεν έβλεπαν τη μορφή του. Ενώ την ώρα που ο ευσεβής πατήρ το έλεγε τους μαθητές του, εμφανιζόταν στα δικά του σωματικά μάτια ο ίδιος ο αρχέκακος εχθρός βδελυρότατος και φλεγόμενος, και φαινόταν να αγριαίνει βγάζοντας φλόγες από το στόμα και τα μάτια. Και ήδη αυτά που έλεγε τα άκουγαν όλοι: Πρώτα τον κάλεσε με το όνομά του. Καθώς ο άνθρωπος του Θεού δεν τον απαντούσε, άρχισε να ξεσπάει σε βρισιές. Δηλαδή όταν φώναζε: «Βενέδικτε, Βενέδικτε» και έβλεπε πως με κανένα τρόπο δεν του απαντούσε, αμέσως πρόσθετε: «Ανευλόγητε, όχι ευλογημένε (= Βενέδικτε),17 τι έχεις με μένα, γιατί με καταδιώκεις;».
Αλλά ήδη πρέπει να παρακολουθήσουμε νέα αγωνίσματα του αρχεκάκου εχθρού εναντίον του δούλου του Θεού. Θέλοντας εκείνος να του προκαλέσει μάχες, άθελά του τον υπηρέτησε προσφέροντάς του ευκαιρίες νίκης.
Υποσημειώσεις.
1. Πρβλ. Ματθ. 11, 30
2. Προφανώς η εκκλησία του αγίου Λαυρεντίου, στην αριστερή όχθη.
3. Μας είναι γνωστός ένας υποδιάκονος Φλωρέντιος από κάποιο επεισόδιο το 592.
4. Annona (σιτηρέσιο, κομπάνια) : όρος της στρατιωτικής ζωής που καθιερώθηκε στη μοναχική ζωή της εποχής.
5. Αυτό το κεντρικό μοναστήρι γνωρίζουμε πως πρέπει να ήταν αφιερωμένο στον άγιο Κλήμεντα και ταυτίζεται αρχαιλογικώς με τα ερείπια ενός κτιρίου της επαύλεως του Νέρωνα, κάτω από το αββαείο της αγίας Σχολαστικής. Υπήρχε γέφυρα που το ένωνε με την αριστερή όχθη, όπου και η εκκλησία του Φλωρεντίου.
6. Πρβλ. Σοφία Σειράχ 8, 7
7. Αριθμ. 20, 7-11
8. Βασιλειών Δ’ 6, 1-7: έκανε να επιπλεύσει το σίδερο τσεκουριού που έπεσε στον Ιορδάνη.
9. Ματθ. 14, 28-29
10. Βασιλειών Γ’ 17, 4-6
11. Βασιλειών Β’ 1, 11-12: θρήνος για τον θάνατο του Σαούλ και του Ιωνάθαν.
12. Ιωάν. 1, 9 και 16
13. Ματθ. 12, 39 και 16, 4
14. Cas(sinum, σήμερα Cassino, πόλη παρά το ποταμό Ράπιντο (Λείρι) μεταξύ Ρώμης και Νεαπόλεως. Το φρούριο «κάστρο» βρισκόταν Δ’ της πόλης στα ΝΑ του όρους, που έχει ύψος 519 μ. 3 μίλια 4,5 χιλ. είναι η απόσταση από την πόλη μέχρι την κορυφή. Το μοναστήρι κτίσθηκε μάλλον το 529.
15. Μεγάλος άγιος του Δ’ αιώνος στην Γαλλία. Τιμάται στις 11 Νοεμβρίου.
16. Οι δύο ναοί που αναφέρονται εδώ ταυτίσθηκαν αρχαιολογικώς με ανασκαφές το 1953 και 1951 αντίστοιχα, και είναι διαστάσεων 8Χ23 μ. και 8Χ15, 25μ. αντίστοιχα.
17. «Maledicte non Benedicteα», λογοπαίγνιο με το όνομα του αγίου.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
