Παλιά στην πατρίδα μου, στα Φάρασα, έλεγαν: «Αν έχεις καμμιά δουλειά, μην την αφήνεις για αύριο. Αν έχεις καλό φαγητό, άσ’ το για αύριο, μήπως έρθει κανένας μουσαφίρης». Τώρα σκέφτονται: «Να αφήσουμε την δουλειά, μήπως έρθει κανείς αύριο και μας βοηθήσει. Το καλό φα¬γητό, ας το φάμε εμείς απόψε!». Οι περισσότεροι σήμερα γυρίζουν γύρω από τον εαυτό τους. Μόνον τον εαυτό τους σκέφτονται. Ας υποθέσουμε ότι βρέχει, γίνεται κα¬τακλυσμός. Θα δείτε, οι περισσότερες από σάς θα σκε¬φθούν μήπως έχουν ρούχα απλωμένα, να πάνε να τα μα¬ζέψουν. Κακό δεν είναι αυτό, άλλα δεν θα πάνε πιο πέρα. Τα ρούχα και να βραχούν, πάλι θα στεγνώσουν. Αυτοί όμως πού αλωνίζουν τι θα γίνουν; Πονάτε γι’ αυτούς, για να κάνετε καμμιά ευχή; η πέφτουν κεραυνοί- ζήτημα πέντε-έξι ψυχές να θυμηθούν τους καημένους τους γεωρ¬γούς η αυτούς πού έχουν θερμοκήπια. Δεν σκέφτεται δη¬λαδή τον άλλον ο άνθρωπος, δεν βγαίνει από τον εαυτό του, άλλα γυρίζει συνέχεια γύρω από τον εαυτό του.
Όταν όμως γυρίζει γύρω από τον εαυτό του, κέντρο έχει τον εαυτό του• δεν έχει τον Χριστό. Είναι έξω από τον άξονα πού είναι ο Χριστός. Για να φθάσει να σκέφτεται τον άλλον, πρέπει ο νους του πρώτα να είναι στον Χριστό. Τότε σκέφτεται και τον πλησίον και μετά σκέφτεται και τα ζώα και όλη την φύση. Έχει τον σταθμό του ανοιχτό και, μόλις πάρει το μήνυμα, τρέχει να βοηθήσει. Ά ν ο νους του δεν είναι στον Χριστό, δεν δουλεύει η καρδιά του, γι’ αυτό δεν αγαπάει ούτε τον Χριστό ούτε τον συνάνθρω¬πο του, πόσο μάλλον την φύση, τα ζώα, τα δένδρα, τα φυτά. Έτσι όπως κινείσθε, πού να φθάσετε στο σημείο να έχετε επικοινωνία με τα ζώα, με τα πουλιά! Αν πέσει κανένα πουλί από την σκεπή, θα το ταΐσετε. Αν δεν πέσει από την σκεπή, δεν σκέφτεσθε να το ταΐσετε. Εγώ βλέπω τα πουλιά• λέω «θέλουν τάϊσμα, τα καημένα»• ρίχνω ψί¬χουλα κ.λπ., βάζω και νεράκι να πιούν. Βλέπω άρρωστα κλαδιά στα δένδρα• αμέσως σκέφτομαι να τα κόψω, για να μην κολλήσουν και τα άλλα.
Ή χτυπάει μία πόρτα, ένα παράθυρο, πάει εκεί ο νους μου. θα ξεχάσω τον εαυτό μου, αν μού χρειάζεται κάτι, άλλα θα κοιτάξω την πόρ¬τα, το παράθυρο, να μη σπάσει, να μη γίνει καμμιά ζημιά. Παρεμπιπτόντως σκέφτομαι για μένα. Και αν κανείς σκέ¬φτεται και πονάει για τα δημιουργήματα, πόσο μάλλον θα σκέφτεται τον Δημιουργό τους! Αν δεν κινείται έτσι ο άνθρωπος, πώς να συντονισθεί με τον θεό;
Έπειτα, και όταν βγαίνετε έξω, ρίξτε καμμιά ματιά γύρω. Μπορεί κάποιος έστω και από απροσεξία η από κακότητα – εύχομαι κανείς να μην κάνη κακό – κάτι να πετάξει και να βάλει φωτιά• γι’ αυτό ρίξτε μία ματιά. Και αυτό στα πνευματικά ανήκει, γιατί και αυτό το βλέμμα έχει αγάπη. Εγώ βγαίνω έξω από το Καλύβι, ρίχνω μία ματιά προς τα κάτω, μία ματιά προς την σκεπή, να δω μήπως μυρίζει καμένο. Άλλο αν έχεις τέτοια πίστη πώς, αν πιάσει φωτιά και κάνης προσευχή, θα σβήσει η φωτιά. Διαφορετικά, πρέπει να ενεργήσεις. Ή, όταν ακούω κρότο, προσέχω να δω τι είναι• πυροβόλο; άσκηση κάνουν; φουρνέλλο; Ένα και ένα ο νους μου πηγαίνει εκεί, για να κάνω κομποσχοίνι. Όποιος αδιαφορεί για τον εαυτό του, από αγάπη προς τους άλλους, το μεγάλο ενδιαφέ¬ρον του Θεού βρίσκεται μαζί του, και όλοι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται γι’ αυτόν.
Άλλα η σημερινή γενιά είναι η γενιά της αδιαφορίας! Οι περισσότεροι μόνο για παρελάσεις είναι! Μην τους πεις, αν συμβεί κάτι, να αμυνθούν! Τώρα όμως και παρε¬λάσεις δεν θέλουν! Παλιότερα πήγαιναν στις παρελάσεις, άκουγαν και ένα εμβατήριο, κάτι μέσα τους σκιρτούσε! Σήμερα υπάρχει ένα ρεμπελιό σε μας τους Έλληνες. Βέ¬βαια άλλοι λαοί είναι ακόμη χειρότερα, γιατί δεν έχουν ιδανικά. Βλέπεις, οι Έλληνες μπορεί να έχουν ένα σωρό κουσούρια, άλλα έχουν και ένα δώρο από τον Θεό, το φι¬λότιμο και την λεβεντιά• όλα τα πανηγυρίζουν. Οι άλλοι λαοί ούτε στα λεξικά τους δεν έχουν αυτές τις λέξεις.
Έχουμε ευθύνη.
Είχε έρθει στο Καλύβι ένας άθεος μέχρι το κόκκαλο. Αφού είπε διάφορα, μετά μού λέει: «Εγώ είμαι εικονομάχος». Από εκεί πού δεν πίστευε τίποτε, ύστερα έλεγε ότι είναι εικονομάχος. «Βρε αθεόφοβε, τού λέω, εσύ αφού δεν πιστεύεις σε τίποτε, τι μού λες ότι είσαι εικονομάχος; Τότε, τον καιρό τής Εικονομαχίας, μερικοί Χριστιανοί Από υπερβολικό ζήλο έπεσαν σε πλάνη, έφθασαν στην άλλη άκρη, και μετά η Εκκλησία τοποθέτησε το θέμα• δεν είναι ότι δεν πίστευαν». Υποστήριζε εν τω με¬ταξύ όλη την σημερινή κατάσταση. Μαλώσαμε εκεί πέρα. «Καλά, του λέω, κατάσταση είναι αυτή; Δικαστικοί να φοβούνται να δικάσουν, να κάνουν μηνύσεις για εγκλη¬ματίες και να τους απειλούν ο ένας και ο άλλος και να αναγκάζονται να τις αποσύρουν; Και τελικά ποιοί κυ¬βερνούν; Σε αναπαύει αυτή η κατάσταση; Υποστηρίζεις αυτούς; Εσύ είσαι εγκληματίας. Γι’ αυτό ήρθες; Άντε, φύγε Από εδώ!». Τον έδιωξα.
– Γέροντα, δεν φοβάστε έτσι πού μιλάτε;
– Τι να φοβηθώ; Τον τάφο μου Τον έχω ανοίξει. Αν δεν Τον είχα ανοίξει, θα με απασχολούσε πού θα κουραζό¬ταν ο άλλος να σκάψει. Τώρα θα χρειασθεί να ρίξει μόνο λίγους τενεκέδες χώμα…
– ‘Έχω ύπ’ όψιν μου έναν άλλον άθεο, έναν βλάσφη¬μο, πού Τον αφήνουν στην τηλεόραση και μιλάει, ενώ έχει πεϊ τά πιο βλάσφημα λόγια για Τον Χριστό καί την Πα¬ναγία. Δεν παίρνει καί η Εκκλησία μιά θέση να άφορίση μερικούς. Αυτούς έπρεπε να τους άφορίζη η Εκκλη¬σία. Λυπούνται Τον αφορισμό!
– Γέροντα, τι θα καταλάβουν με Τον αφορισμό, αφού τί¬ποτε δεν παραδέχονται;
– Τουλάχιστον να φανεί ότι η Εκκλησία παίρνει μιά θέση.
– η σιωπή της, Γέροντα, είναι σαν να τά αναγνωρίζει;
– Ναι. Έγραψε ένας κάτι βλάσφημα για την Παναγία καί κανείς δεν μίλησε. Λέω σε κάποιον: «Δεν είδες τι γράφει εκείνος;». «Έ, τι να τους κάνης, μού λέει. Θα λερωθείς, αν ασχοληθείς μαζί τους». Φοβούνται να μιλήσουν.
– Τι είχε να φοβηθεί, Γέροντα;
– Να μη γράψουν τίποτε γι’ αυτόν καί εκτεθεί, καί ανέ¬χεται να βλασφημήται η Παναγία! Να μη θέλουμε να βγάλει ο άλλος το φίδι από την τρύπα, για να έχουμε εμείς την ησυχία μας. Αυτό είναι έλλειψη αγάπης. Υστέρα αρχίζει ο άνθρωπος να κινείται από συμφέρον. Γι’ αυτό βλέπεις ένα πνεύμα σήμερα: «Με τον τάδε να έχουμε σχέ¬σεις, για να μας λέει καλά λόγια. Με τον άλλο να τά έχου¬με καλά, για να μη μας διασύρει κ.λπ. Να μη μας πάρουν για κοροΐδα, να μη γίνουμε θύματα». Άλλος αδιαφορεί και δεν μιλάει. «Να μη μιλήσω, λέει, για να μη με γρά¬ψουν οι εφημερίδες». Οι περισσότεροι δηλαδή είναι τε¬λείως αδιάφοροι. Τώρα άρχισε λίγο κάτι να γίνεται. τό¬σον καιρό δεν έγραφε κανένας τίποτα. Είχα βάλει τις φωνές πριν από χρόνια σε κάποιον στο Άγιον Όρος. «Πολύ πατριωτισμό έχεις», μού λέει. Πριν από λίγο καιρό ήρθε και με βρήκε: «Όλα τά διέλυσαν, μού λέει, οικογέ¬νεια, παιδεία…». Τού λέω καί εγώ με την σειρά μου: «Πολύ πατριωτισμό έχεις!».
Όλη αυτή η κατάσταση έχει κάνει ένα κακό καί ένα καλό. Το κακό είναι ότι καί εκείνοι πού είχαν κάτι μέσα τους, άρχισαν να αδιαφορούν, γιατί λένε: «Εγώ θα σιάξω την κατάσταση;». Το καλό είναι ότι πολλοί άρχισαν να προβληματίζονται καί να αλλάζουν. Μερικοί έρχο¬νται καί με βρίσκουν καί προσπαθούν να δικαιολογήσουν ένα κακό πού έκαναν προηγουμένως, γιατί έχουν προβληματισθεί.
– Δηλαδή, Γέροντα, πρέπει πάντα να ομολογούμε το «πιστεύω» μας;
– Χρειάζεται διάκριση. Είναι φορές πού δεν πρέπει να μιλήσουμε καί άλλες φορές πού πρέπει να ομολογούμε με παρρησία το «πιστεύω» μας, γιατί φέρουμε ευθύνη, αν δεν μιλήσουμε. Σ’ αυτά τά δύσκολα χρόνια ο καθένας μας πρέπει να κάνη ότι γίνεται ανθρωπίνως καί ότι δεν γίνεται ανθρωπίνως να Το αφήνει στον Θεό. Έτσι θα έχου¬με ήσυχη την συνείδηση μας ότι κάναμε εκείνο πού μπορούσαμε. Αν δεν αντιδράσουμε, θα σηκωθούν Οι προ¬γονοί μας από τους τάφους. Εκείνοι υπέφεραν τόσα για την πατρίδα και εμείς τι κάνουμε γι’ αυτήν; η Ελλάδα, η Ορθοδοξία, με την παράδοση της, τους Αγίους και τους ήρωες της, να πολεμήται από τους ίδιους τους Έλλη¬νες και εμείς να μη μιλάμε! Είναι φοβερό!
Είπα σε κάποιον. «Γιατί δεν μιλάτε; Τι είναι αυτά πού κάνει ο τάδε;». «Τι να πεις, μού λέει, αυτός όλος βρωμάει». «Αν βρωμάει όλος, γιατί δεν μιλάτε; Χτυπήστε τον». Τίποτε, τον αφήνουν. Έναν πολιτικό τον έφτυσα. «Πες, τού λέω, «δεν συμφωνώ μ’ αυτό». Τίμια πράγματα. Θέλεις να εξυπηρετηθείς εσύ καί να ρημάξουν όλα;».
Αν οι Χριστιανοί δεν ομολογήσουν, δεν αντιδρά¬σουν, αυτοί θα κάνουν χειρότερα. Ενώ, αν αντιδράσουν, θα το σκεφθούν. ‘Αλλά και οι σημερινοί Χριστιανοί δεν είναι για μάχες. Οι πρώτοι Χριστιανοί ήταν γερά καρύ¬δια• άλλαξαν όλο τον κόσμο. Καί στην βυζαντινή εποχή μιά εικόνα έβγαζαν Από την Εκκλησία καί αντιδρούσε ο κόσμος. Εδώ ο Χριστός σταυρώθηκε, για να αναστη¬θούμε εμείς, καί εμείς να αδιαφορούμε! Αν η Εκκλησία δεν μιλάει, για να μην έρθει σε ρήξη με το κράτος, αν οι μητροπολίτες δεν μιλούν, για να τά έχουν καλά με όλους, γιατί τους βοηθάνε στα ιδρύματα κ.λπ., οι Αγιορείτες πάλι αν δεν μιλούν, για να μην τους κόψουν τα επιδό¬ματα, τότε ποιος θα μιλήσει; Είπα σε κάποιον ηγούμε¬νο: «Αν σας πουν ότι θα σάς κόψουν τα επιδόματα, να πείτε: «Θα κόψουμε καί εμείς την φιλοξενία», για να προ¬βληματισθούν». Οι καθηγητές της Θεολογίας κ.λπ. δεν φωνάζουν, γιατί λένε: «Είμαστε υπάλληλοι• θα χάσουμε τον μισθό μας, καί μετά πώς θα ζήσουμε;».
Τά μοναστήρια εν τω μεταξύ τά έπιασαν με τις συντάξεις. Γιατί εγώ δεν θέλω να πάρω ούτε αυτήν την ταπεινή σύνταξη τού Ο.Γ.Α.; Ακόμη και ασφαλισμένο σε μιά ασφάλεια τού Ο. Γ. Α. να Τον έχουν Τον μοναχό, και αυτό δεν είναι τί¬μιο. Να Τον έχουν ασφαλισμένο ως άπορο, Ναι• αυτό Τον τιμά. «Αλλά να Τον έχουν ασφαλισμένο στον Ο.Γ.Α., για¬τί; ο μοναχός άφησε μεγάλες συντάξεις, έφυγε από Τον κόσμο και ήρθε στο μοναστήρι, και να πάρει πάλι σύ¬νταξη! Και να φθάνουμε για την σύνταξη να προδώσουμε Τον Χριστό!
– Δεν εννοείτε, Γέροντα, αν λ.χ. μιά μοναχή δούλεψε ως δασκάλα μερικά χρόνια καί δικαιούται κάποια σύνταξη;
– Καλά, αυτή τέλος πάντων. Τώρα όμως να σού πω, αν καί αυτήν την σύνταξη την διάθεση κάπου, θα πάρει μία γερή σύνταξη από Τον Χριστό.
Από το βιβλίο: Λόγοι του Γέροντος Παισίου Β’. Πνευματική αφύπνιση.
Έκδοση: Ιερόν Ησυχαστήριον Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος. Σουρωτή Θεσσαλονίκης. 1999.
