Τί είναι ευλάβεια
– Γέροντα, τί είναι ευλάβεια;
– Ευλάβεια είναι ο φόβος του Θεου, η συστολή, η πνευματική ευαισθησία. ο ευλαβής μπορεί να σφίγγεται, αλλά αυτό τό σφίξιμο στάζει μέλι στην καρδιά του• δεν του κάνει μαρτυρική τήν ζωή, αλλά τον ευχαριστεί. Οι κινήσεις του είναι λεπτές, προσεγμένες. Αισθάνεται έντονα τήν παρουσία του Θεοΰ, των Αγγέλων, των Αγίων. Νιώθει δίπλα του τον Φύλακα Άγγελο νά τον παρακολουθή. Έχει συνέχεια στον νου του ότι τό σώμα του είναι Ναός του Αγίου Πνεύματος και ζή άπλα, αγνά καί αγιασμένα. Παντού συμπεριφέρεται μέ προσοχή και συστολή καί νιώθει ζωντανά όλα τά ίερά. Προσέχει λ.χ. νά μήν είναι πίσω άπό τήν πλάτη του οί εικόνες. Δέν βάζει έκεί πού κάθεται, στον καναπέ η στην καρέκλα, τό Ευαγγέλιο η ενα πνευματικό βιβλίο κ.λπ. Άν δη μιά εικόνα, σκιρτά η καρδιά του, βουρκώνουν τά μάτια του. αλλά καί μόνον τό όνομα τού Χριστού νά δη κάπου γραμμένο, τό ασπάζεται καί αυτό μέ ευλάβεια καί γλυκαίνεται εσωτερικά η ψυχή του.
Ακόμη και ενα κομματάκι από εφημερίδα άν βρή κάτω πεταμένο πού να γράφη λ.χ. τό όνομα του Χριστού η μόνον «Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος», σκύβει, τό μαζεύει, τό ασπάζεται μέ ευλάβεια καί στενοχωριέται πού ήταν πεταμένο.
– Γέροντα, άλλο είναι η ευσέβεια καί άλλο η ευλάβεια;
– η ευσέβεια είναι κολώνια, ενώ η ευλάβεια είναι θυμίαμα. η ευλάβεια είναι η μεγαλύτερη αρετή για μένα, γιατί ο ευλαβής προσελκύει τήν Χάρη τού Θεού, γίνεται δέκτης της Χάριτος, καί φυσιολογικά παραμένει η Χάρις τού Θεού μαζί του. Τον προδίδει μετά η θεία Χάρις, καί όλοι τον εύλαβούνται, τόν συμπαθούν, ενώ τον αναιδή τον απεχθάνονται μικροί-μεγάλοι.
Εσείς οί γυναίκες πρέπει να έχετε περισσότερη ευλάβεια άπό τους άνδρες. η γυναίκα από τήν φύση της επιβάλλεται να εχη ευλάβεια. Οί άνδρες, όταν δέν έχουν ευλάβεια, έχουν απλώς μιά αδιαφορία. Οί γυναίκες όμως, αμα χάσουν τήν ευλάβεια, κάνουν χονδρά πράγματα. Μου έλεγε ένας: «Οταν πήγα προσκύνημα μέ τήν γυναίκα μου στους Αγίους Τόπους, πήγα καί στον Ιορδάνη να βαπτισθώ, καί αυτή καθόταν καί έπλενε τά πόδια της! «Βρέ, τί κάνεις αυτού; της είπα, γιά νά πλύνης τά πόδια σου ήρθες στον Ιορδάνη ποταμό;». Νευρίασα, τήν έβρισα!». Εκείνη φαίνεται ήταν τελείως αδιάφορη, δέν καταλάβαινε, ενώ αυτός ο καημένος είχε πολλή ευλάβεια.
Ή ευλάβεια μεταδίδεται
– Γέροντα, πώς θα αποκτήσω ευλάβεια;
– Οί Πατέρες λένε οτι, γιά νά απόκτησης ευλάβεια, πρέπει νά ζής η να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους πού έχουν ευλάβεια και νά παρατηρής πώς συμπεριφέρονται. ο Μέγας Παΐσιος, όταν τον ρώτησε κάποιος «πώς μπορώ νά αποκτήσω φόβο Θεου», του απάντησε: «Νά συναναστρέφεσαι με ανθρώπους πού αγαπούν τον Θεό και έχουν φόβο Θεου, γιά νά απόκτησης και έσΰ θείο φόβο». Αυτό βέβαια δέν σημαίνει οτι θά κάνης εξωτερικά ο,τι βλέπεις νά κάνουν εκείνοι, χωρίς νά το νιώθης εσύ εσωτερικά, γιατί αυτό δεν είναι ευλάβεια αλλά ψευτοευλάβεια. Το ψεύτικο είναι αποκρουστικό. η ευλάβεια είναι Χάρις από τον Θεό μέσα στον άνθρωπο. Ο,τι κάνει ο ευλαβής τό κάνει, γιατί έτσι το νιώθει μέσα του. Βέβαια μέσα μας υπάρχει φυσική η ευλάβεια, άλλα, αν ο άνθρωπος δεν τήν καλλιεργήση, τό ταγκαλάκι τον ρίχνει με τήν λήθη στην αναισθησία και στην άνευλάβεια. Με τήν συμπεριφορά όμως του ευλαβούς, ξυπνά πάλι μέσα του η ευλάβεια.
– Γιατί, Γέροντα, οί Πατέρες μόνο γιά τήν ευλάβεια λένε πώς, αν θέλης νά τήν απόκτησης, νά συναναστραφής με ευλαβή; Γιατί δεν λένε τό ϊδιο και γιά άλλη αρετή;
– Γιατί η ευλάβεια μεταδίδεται. Οί κινήσεις, η συμπεριφορά του ευλαβούς, μεταδίδονται σάν τό άρωμα, όταν φυσικά ύπάρχη στον άλλον καλή διάθεση και ταπείνωση. Και νά σου πώ, αν κανείς δεν εχη ευλάβεια, δεν έχει τίποτε. ο ευλαβής ο,τι είναι ιερό τό βλέπει καθαρά, όπως είναι στην πραγματικότητα, έστω και αν δεν είναι μορφωμένος. Δεν θά κάνη λ.χ. λάθος γιά οτιδήποτε έχει σχέση μέ τά θεια νοήματα. Είναι όπως τό παιδάκι πού δεν βάζει κακό λογισμό γιά τον πατέρα του και τήν μητέρα του, γιατί τους αγαπάει και τους σέβεται, και βλέπει καλά και καθαρά όλα οσα κάνουν οί γονείς του. Πόσο μάλλον εδώ πού πρόκειται γιά τον Θεό, ο Όποίος με τίποτε δεν συγκρίνεται και σε όλα είναι τέλειος! Όποιος δεν έχει ευλάβεια πέφτει σε λάθη, σε πλάνες ως προς το δόγμα. Βλέπω τί λάθη κάνουν όσοι δεν έχουν ευλάβεια και γράφουν ερμηνείες η σχόλια σε ίερά κείμενα κ.λπ.
Όλα τά πνευματικά πράγματα χρειάζονται ευλάβεια και καρδιά. «Οταν όλα ξεκινούν άπό ευλάβεια, όλα είναι αγιασμένα. Ειδικά, γιά νά γράψη κανείς Ακολουθία σέ Άγιο, πρέπει νά άγαπάη τον Άγιο, νά τον εύλαβήται, οπότε αυτό πού θά γράψη, θά βγαίνη άπό την καρδιά του και θά άποπνέη ευλάβεια. Οταν κανείς φθάση σέ κατάσταση θείου έρωτος, θείας τρέλλας, βγαίνουν μόνοι τους οι στίχοι άπό μέσα του.
– Τί άλλο, Γέροντα, βοηθάει τον άνθρωπο νά απόκτηση ευλάβεια;
-Το νά μελετάη μέ τον νου του καθετί ιερό και νά έμβαθύνη σ’ αυτό, αλλά καί το νά άξιοποιη τις ευκαιρίες πού του δίνονται• αυτά ξυπνούν σιγά-σιγά μέσα του την ευλάβεια. Οταν π.χ. μου δίνεται η ευκαιρία νά περάσω άπό έναν Ναό καί νά μπω λίγο μέσα νά προσευχηθώ καί δεν το κάνω, στερούμαι την Χάρη. Άν θέλω νά περάσω, αλλά έμποδίζωμαι άπό κάτι καί δέν περνώ, τότε δέν στερούμαι την Χάρη, διότι ο θεός βλέπει την αγαθή μου πρόθεση. Επίσης πολύ βοηθάει νά αποκτήσουμε ευλάβεια το νά γνωρίσουμε τους Αγίους του τόπου μας, της πατρίδας μας, γιά νά τους αγαπήσουμε καί νά συνδεθούμε μαζί τους. ο θεός χαίρεται, όταν εύλαβούμαστε καί αγαπούμε τους Αγίους. Καί όταν έχουμε ευλάβεια στους Αγίους, πόσο περισσότερη θά έχουμε στον Θεό!
– Γέροντα, τί βοηθάει νά κινήται κανείς μέσα στον Ναό μέ ευλάβεια;
– Οταν ξεκινάς γιά τον Ναό, νά λες μέ τον λογισμό σου: «Πού πηγαίνω; Τώρα μπαίνω στον Οίκο τού Θεού. Τί κάνω; Προσκυνώ τις εικόνες, τον Θεό». Άπό το κελλί σου η από τό διακονημά σου πηγαίνεις στον Ναό. Από τον Ναό να πάς στον Ουρανό καί πιο εκεί ακόμη, στον Θεό.
– Πώς γίνεται αυτό;
– ο Ναός είναι τό «σπίτι» του Θεου. Καί τό δικό μας πραγματικό σπίτι είναι στον Παράδεισο. Έδώ ψάλλουν οί αδελφές. Έκει οι Άγγελοι, οί Άγιοι… Αν, όταν πηγαίνουμε σε ενα κοσμικό σπίτι, χτυπάμε την πόρτα, σκουπίζουμε τα πόδια, καθώμαστε συνεσταλμένα, τότε μέσα στον Οίκο του Θεου, οπου θυσιάζεται ο Χριστός, τί πρέπει νά κάνουμε; Με μία σταγόνα θεϊκού Αίματος μας εξαγόρασε άπό την αμαρτία καί στην συνέχεια μάς νοσηλεύει με κιλά Αίματος καί μάς τρέφει με τό πανάγιο Σώμα Του. Ολα λοιπόν αυτά τά φρικτά καί θεια γεγονότα, όταν τά φέρνουμε στην μνήμη μας, μάς βοηθούν νά κινούμαστε με ευλάβεια μέσα στον Ναό. ‘Αλλά βλέπω στην Θεία Λειτουργία, ακόμη καί όταν ο ιερέας λέη «Ανω σχώμεν τάς καρδίας» καί λέμε «Έχομεν προς τον Κυριον», λίγοι είναι αυτοί πού έχουν τον νου τους προς τον Κύριο! Γι’ αυτό καλύτερα νά λέμε νοερώς «νά έχουμε τις καρδιές μας προς τον Κύριον», γιατί ο νους μας καί η καρδιά μας είναι όλο προς τά κάτω. Λέμε καί ψέματα, γιατί λέμε «εχομεν», αλλά δεν έχουμε εκεί τον νου μας.
Βέβαια, εάν έχουμε την καρδιά μας προς τά «άνω», όλα θά πάνε προς τά «άνω».
– Γέροντα, τί βοηθάει νά ψάλλη κανείς κατανυκτικά;
– Νά εχη τον νου του στά θεια νοήματα καί νά εχη ευλάβεια• νά μην πιάνη τά θεία νοήματα λογοτεχνικά, αλλά με την καρδιά. Άλλο η ευλάβεια καί άλλο η τέχνη, η επιστήμη της ψαλτικής. η τέχνη χωρίς ευλάβεια είναι… μπογιές. Οταν ο ψάλτης ψάλλη μέ ευλάβεια, ξεχειλίζει άπό τήν καρδιά του η ψαλμωδία, καί ψάλλει κατανυκτικά. «Οταν εσωτερικά είναι σε καλή πνευματική κατάσταση ο άνθρωπος, όλα πάνε καλά. Γι’ αυτό πρέπει νά είναι τακτοποιημένος κανείς εσωτερικά καί νά ψάλλη μέ τήν καρδιά του, με ευλάβεια, για να ψάλλη και κατανυκτικά. Άν εχη αριστερούς λογισμούς, τί ψαλτική θα κάνη; Δεν μπορεί νά ψάλη με τήν καρδιά. Γιατί λέει η Γραφή «Ενθυμείης ψαλλέτω»; ο Άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, οταν μιά φορά έψαλλε, ενώ βοσκούσε τους τράγους, οι τράγοι σηκώθηκαν και στάθηκαν όρθιοι. Άπό αυτό κατάλαβαν ότι ήταν ο Κουκουζέλης, ο ψάλτης της αυτοκρατορικής αυλής. Ό,τι κάνετε, νά το κάνετε με τήν καρδιά σας, γιά τον Χριστό. Και στά κεντήματα πού κάνετε, νά βάζετε ευλάβεια, γιατί μπαίνουν πάνω στά άγια, ακόμη και αυτά πού
κάνετε γιά το κατζίο.
Όταν ο άνθρωπος είναι ευλαβής, η ψυχική του ομορφιά φαίνεται σε ο,τι κάνει• και στο διάβασμα καί στο ψάλσιμο, και στά λάθη ακόμη.
– Στά λάθη;
– Ναί, βλέπεις οτι καί τά λάθη πού κάνει έχουν μιά ευλάβεια, μιά συστολή.
Από το βιβλίο: Λόγοι του Γέροντος Παισίου Β’. Πνευματική αφύπνιση.
Έκδοση: Ιερόν Ησυχαστήριον Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος. Σουρωτή Θεσσαλονίκης. 1999.
