Η αλήθεια δεν είναι σταυρόλεξο ούτε είναι χείμαρρος λέξεων, και καταιγίδα εννοιών. Είναι δυνατόν να διατυπωθή απλά, με έννοιες κατανοητές, εύκολες και ευχάριστες. Είναι αυτές οι εκφράσεις που διατυπώνονται στις παροιμίες, και ψυχαγωγούν και διδάσκουν το λαό, του οποίου η ψυχή είναι απλή και ευάγωγη. Για αυτό είναι τόσο σημαντικό αυτό που ο Γκαίτε είπε στον αγαπημένο του Φαουστ”
« Αν την αλήθεια έχετε να πήτε,
ποια η ανάγκη λόγια να γυρεύετε να βρήτε;».
Κι ευθύς αμέσως η αλήθεια πάει μαζί με το ολιγόλογον. Θα έλθη βέβαια και η περίστασις που μια ψυχική θύελλα θα γυρέψη χείμαρρον λέξεων για να ξεσπάση — «τυφλός τα τ’ ώτα τον τε νουν τα τ’ όμματ’ ει» — αλλά τότε ξεχύνεται καταιγίδα παθών. Η αλήθεια όμως μοιάζει με ποτιστική βροχούλα, για να δροσίση, να ποτίση και δώση την δυνατότητα να μοσχοβολήση η ψυχή. Η Ελληνική ποίηση είναι γεμάτη από τέτοιες ομορφιές. Πάρετε παράδειγμα τα δημοτικά μας τραγούδια.
Δεν θάβανε ο νους μας εύκολα πως ένας σοφός Αγιος της Εκκλησίας μας αγαπά τόσο πολύ και αυτού του είδους την ποίηση, που και τα παιδιά ακόμα κατανοούν. Ας πάρωμε για παράδειγμα ένα διδακτικό του ποίημα με ακροστιχίδα. Είναι από τον σοφό Αγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο.
«Σαν τέλος και αρχήν των όλων
να λογαριάζης τον Θεόν.
Της ζωής το κέρδος είναι
να ζης καλήν ζωήν καθημερινά.
Να μαθαίνης καλά τις πράξεις των καλών ανθρώπων.
Είναι άσχημο πράγμα να πεινάς,
χειρότερον όμως είναι να πλουταίνης ανέντιμα.
Οταν ευεργετής, να ξέρης ότι μιμείσαι τον Θεόν.
Ν αποζητάς για τον εαυτόν σου την καλωσύνην
του Θεού, όταν και εσύ ο ίδιος είσαι καλός.
Να συγκρατείται καλά
και να δαμάζεται ο κατώτερος εαυτός σου.
Βανε χαλινάρι στον θυμό σου,
μήπως πέσης έξω από τα λογικά σου.
………………………………………………………..
Στων σοφών τις πόρτες να συχνοπηγαίνης,
όχι όμως και στων πλουσίων.
Το μικρό δεν είναι μικρό,
όταν καρποφορή κάτι μεγάλο.
Βανε χαλινάρι στην έπαρσι,
και τότε θάσαι μέγας σοφός.
Φύλαγε τον εαυτόν σου
και μη περιγελάς τον άλλον όταν πέφτη.
Είναι χάρισμα να σε φθονούν,
ντροπή μεγάλη όμως συ να φθονής.
Την ψυχή σου πιο πολύ να θυσιάζης
στον Θεόν, παρά ο,τι άλλο.
Ω! ποιός θα φυλάξη όλα αυτά και να σωθή!
Αρχήν απάντων και τέλος ποιού Θεόν.
Βίου το κέρδος, εκβιούν καθ ημέραν.
Γίγνωσκε πάντα των καλών τα δράματα.
Δεινόν πένεσθαι, χείρον δ’ ευπορείν κακώς.
Ευεργετών νόμιζε μιμείσθαι Θεόν.
Ζητει Θεού σοι χρηστότητα, χρηστός ων.
Η σαρξ κρατείσθω και δαμαζέσθω καλώς.
Θυμόν χαλινού, μη φρενών έξω πέσης.
……………………………………………………..
Σοφών θύρας έκτριβε, πλουσίων δε μη.
Το μικρόν ου μικρόν, όταν εκφέρη μέγα.
Υβριν χαλινού και μέγας έση σοφός.
Φύλασσε σεαυτόν, πτώμα δ’ άλλου μη γέλα.
Χαρις φθονείσθαι, το φθονείν δ’ αίσχος μέγα.
Ψυχήν θύοιτο μάλλον η το παν Θεώ.
Ω τις φυλάξει ταύτα και σωθήσεται.
Χαρά σ’ αυτούς που κέρδισαν τόσο μεγάλες – μικρές αλήθειες.
Από το περιοδικό Η Δράσις μας, τεύχος Ιανουαρίου 2007.
