Ο θάνατος του αρειανού βασιλιά Θεοδώριχου
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Αφού μετά πολλού κόπου πίστευσες, νομίζω πως τώρα αξίζει τον κόπο να διηγηθώ αυτά που μου έχουν εξιστορήσει αξιόπιστοι άνδρες: Ο Ιουλιανός1 ο δευτερεύων των δεφενσόρων αυτής της Εκκλησίας της Ρώμης, που θεία ενέργεια υπηρετώ, ο οποίος ετελειώθη πριν περίπου επτά χρόνια,2 ερχόταν τακτικά σε μένα, όταν ακόμα βρισκόμουν στο μοναστήρι, και συνήθιζε να συζητά μαζί μου περί ωφελείας ψυχής.
Αυτός λοιπόν μια μέρα μου διηγήθηκε: «Στον καιρό του βασιλιά Θεοδώριχου,3 ο πατέρας του πεθερού μου είχε επιτελέσει την είσπραξη του κανόνος4 στην Σικελία, και ήδη επέστρεφε στην Ιταλία. Το πλοίο του προσώρμισε στο νησί που ονομάζεται Λίπαρις5 και, επειδή κατοικούσε εκεί ένας ερημίτης μεγάλης αρετής, ενόσω οι ναύτες επισκεύαζαν τα οπλίσματα του πλοίου, φάνηκε καλό στον πατέρα του πεθερού ου να τραβήξει για αυτόν τον άνθρωπο του Θεού και να παραθέσει τον εαυτό του στις ευχές εκείνου.
«Σαν τους είδε ο άνθρωπος του Κυρίου, συνομιλώντας ανάμεσα στα άλλα τους είπε: «Ξέρετε που ο βασιλιάς Θεοδώριχος πέθανε;».6 Εκείνοι αμέσως του απάντησαν: «Αποκλείεται. Εμείς τον αφήσαμε ζωντανό, και τίποτε τέτοιο δεν έφθασε στα αυτιά μας έως τώρα». Τότε ο δούλος του Θεού πρόσθεσε: «Κι όμως πέθανε. Γιατί χθες στις εννιά την ώρα7 τον κουβάλησαν, βασταζόμενο ανάμεσα στον πάπα Ιωάννη και τον πατρίκιο Σύμμαχο,8 με απεζωσμένο τον χιτώνα, ξυπόλητο και με δεμένα τα χέρια, και τον έρριξαν στον κρατήρα αυτού του γειτονικού ηφαιστείου».9
Ακούγοντάς το αυτό εκείνοι, σημείωσαν προσεκτικά την ημέρα, και επιστρέφοντας στην Ιταλία επαλήθευσαν πως ο βασιλιάς Θεοδώριχος είχε πεθάνει την ίδια μέρα που δόθηκε στον δούλο του Θεού σημείο για την έξοδό του και τον κολασμό του». Και καθώς τον πάπα Ιωάννη βασανίζοντάς τον στη φυλακή τον σκότωσε και τον πατρίκιο Σύμμαχο με σπαθί κατέσφαξε, δίκαια εμφανίσθηκε να ρίχνεται στη φωτιά από αυτούς, τους οποίους άδικα έκρινε στη ζωή αυτή.
Ο θάνατος του Ρεπαράτου.
Τον καιρό που για πρώτη φορά λαχταρούσα από τον πόθο της κατά μόνας ζωής,10 κάποιος ευκατάστατος γέροντας, ονόματι Δεουσδέδιτ,11 πολύ συνδεδεμένος με την αριστοκρατία της πόλης μας, συνδεόταν και με μένα με εγκάρδια φιλία.12
Αυτός λοιπόν μου διηγόταν: «Στον καιρό των Γότθων κάποιος εξέχων άνδρας, ονόματι Ρεπαράτος, έφθασε στην ώρα του θανάτου. Αυτός ήδη για αρκετή ώρα εκείτετο βουβός και παγωμένος, έτσι που δόθηκε η εντύπωση πως είχε βγει εκ βάθους από αυτόν η ζωτική πνοή και είχε απομείνει άψυχο το σώμα. Και ενώ τον θρηνούσαν ήδη ως νεκρό και η οικογένειά του και πολλοί που είχαν συγκεντρωθεί εκεί, ξαφνικά συνήλθε, και τα δάκρυα όλων των οδυρομένων μεταστράφηκαν σε έκπληξη.
Εκείνος, σαν ανένηψε, είπε: «Γρηγόριε στείλε έναν υπηρέτη στην εκκλησία του μακαρίου μάρτυρος Λαυρεντίου, που από το όνομα του κτίτορά της ονομάζεται του Δαμάσου,13 να δει τι συμβαίνει με τον πρεσβύτερο Τιβούρτιο και να βιασθεί να έρθει να μας το αναγγείλει». Για αυτόν τον Τιβούρτιο τότε διαδιδόταν πως είχε γίνει δούλος των σαρκικών επιθυμιών, του οποίου τη ζωή και τα ήθη ακόμη θυμάται καλά και ο Φλωρέντιος, σήμερα14 πρεσβύτερος εκείνης της εκκλησίας.
Σαν ξεκίνησε το παιδί, ο Ρεπαράτος, που είχε επανέλθει στον εαυτό του, διηγήθηκε τι έμαθε για εκείνον εκεί όπου είχε μεταφερθεί, λέγοντας: «Ήταν ετοιμασμένη μια πελώρια πυρά. Έφεραν τον πρεσβύτερο Τιβούρτιο και τον άφησαν πάνω σε αυτήν, άναψαν από κάτω τη φωτιά και τον έκαψαν. Ετοίμαζαν μάλιστα μιαν άλλη πυρά, της οποίας η κορυφή φαινόταν να εκτείνεται από την γη ως τον ουρανό. Τότε εξήλθε μια φωνή και κατονόμασε τίνος ήταν…». Αυτά είπε ο Ρεπαράτος και ξεψύχησε. Κι ο υπηρέτης, που είχε σταλεί στον Τιβούρτιο, τον βρήκε εκείνον ήδη νεκρό.
Εφόσον λοιπόν ο Ρεπαράτος οδηγήθηκε στους τόπους των βασάνων, είδε, γύρισε πίσω, διηγήθηκε και έφυγε πάλι, καταδεικνύεται ολοφάνερα πως τα είδε εκείνα όχι για τον εαυτό του, αλλά για εμάς, στους οποίους έχει παραχωρηθεί να ζούμε ακόμα και άρα υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να διορθωθούμε από τα κακά μας έργα. Εξάλλου ο Ρεπαράτος είδε πυρά να παρασκευάζεται, όχι γιατί στον άδη καίνε ξύλα για να βάλουν φωτιά, αλλά υπό το πρίσμα του ότι θα τα διηγούνταν στους ζωντανούς. Έτσι είδε να χρησιμοποιούνται για τον εμπρησμό των φαύλων ανθρώπων εκείνα τα υλικά, με τα οποία συνήθως τρέφεται το σωματικό πυρ στους ζωντανούς, ούτως ώστε ακούγοντας για τα συνηθισμένα, με αυτά να μαθαίνουν τι φόβο πρέπει να έχουν για τα ασυνήθιστα.
Υποσημειώσεις.
1. Προφανώς ο ίδιος που αναφέρεται και στο Ι, 10, 1.
2. Δηλ. το 586 – 587
3. Ο περίφημος μέγας Γότθος βασιλιάς που νίκησε το 493 τον Οδόακρο (Βησιγότθο, που είχε καταβιβάσει το 476 τον αυτοκράτορα του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους), κατέλαβε την Ραβέντα και με αυτήν ως πρωτεύουσα ίδρυσε το Οστρογοτθικο βασίλειο, που τυπικά υπαγόταν στο Βυζάντιο. Διοίκησε για πάνω από 30 χρόνια και άφησε μνημειώδη έργα, ήταν όμως στρυφνός λόγω της βαρβαρικής καταγωγής του και του αρειανικού δόγματος που πρέσβευε.
4. Ετήσια εισφορά, κανονισμένη από τον νόμο, σε προϊόντα, χρυσό, ασήμι, ρουχισμό κλπ. επομένως ο παππούς αυτός ήταν «κανονικάριος».
5. Η γνωστή μικρή νήσος στα Β. της Σικελίας
6. Στις 30 Αυγούστου του 526
7. Βυζαντινή ώρα, δηλ. κατά τις 3 το απόγευμα.
8. Πάπας Ιωάννης Α’ και Σύμμαχος, ο πατέρας της Γάλλα εκτελέσθηκαν ο πρώτος με βασανιστήρια στις 18 Μαΐου 526, ο δεύτερος το 525 για ασήμαντες αφορμές λόγω κάποιων υποψιών.
9. Προφανώς πρόκειται για ηφαίστειο της ίδιας της νήσου, αν δεν εννοεί το ζωηρότερο της νήσου Βουλκάνο ή κυρίως το εντυπωσιακότερο και μεγαλύτερο της Αίτνας στη Σικελία. Σημειώνουμε ότι κατά τη λαϊκή αντίληψη μέσα στα ηφαίστεια είναι ο Άδης και αυτόν τον συμβολισμό έχει εδώ.
10. Δηλ. τα χρόνια πριν το 574, που τελικά πήγε στο μοναστήρι.
11. Deusdedit (=έδωκεν ο Θεός), παράξενο όνομα, που θα συναντήσουμε και στο κεφ. 38
12. Όπως φαίνεται και από το κεφ. 17, το γένος του αγ. Γρηγορίου συγκαταλεγόταν ανάμεσα στις ευγενείς οικογένειες της Ρώμης.
13. Damasus, πάπας Ρώμης 366 – 384, ανήγειρε βασιλική του αγ. Λαυρεντίου κοντά στο θέατρο του Πομπηίου, όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός San Lorenzo in Damaso, όμως ο αρχαίος ναός είχε αντίθετοα προσανατολισμό από το σημερινό.
14. Δηλ. κατά το 570, οπότε ο Τιβούρτιος ήταν λίγο παλαιότερα.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
