Ο ευσεβούς ζωής Μαξιμιανός,1 επίσκοπος Συρακουσών, ο οποίος για αρκετό διάστημα, προέστη της δικής μου μονής εδώ στην πόλη μας, συνήθιζε να διηγείται πως συνέβη κάτι επίσης το τρομακτικό στην επαρχία της Βαλερίας: «Κάποιος κουριάλιος2 εκεί κατά το ιερώτατο Σάββατο του Πάσχα3 αναδέχθηκε στο βάπτισμα την νεαρή κόρη ενός. Σαν γύρισε σπίτι του μετά την νηστεία μέθυσε με πολύ κρασί. Ζήτησε τότε να μείνει μαζί του η δικιά του κόρη, και εκείνη τη νύκτα, πράγμα αθέμιτο και να το πει κανείς, την διέφθειρε.
Σαν ήρθε το πρωί, σηκώθηκε βουτηγμένος στο αίσχος, και άρχισε να διαλογίζεται να τραβήξει για το λουτρό,4 θαρρείς και το νερό του λουτρού θα ξέπλενε το στίγμα της αμαρτίας. Πήγε λοιπόν και λούσθηκε. Μετά άρχισε να τρέμει πως θα πάει στην εκκλησία. Αλλά αν τέτοια μέρα δεν πήγαινε στην εκκλησία, ντρεπόταν στους ανθρώπους, αν πάλι πήγαινε, φοβόταν την κρίση του Θεού. Τελικά νίκησε η ανθρώπινη αισχύνη. Πήγε στην εκκλησία, όμως στεκόταν τρεμουλιασμένος και φοβισμένος, και από στιγμή σε στιγμή υποψιαζόταν ποιαν ώρα θα παραδινόταν σε κανένα ακάθαρτο πνεύμα και θα κτυπιόταν μπροστά σε όλο τον κόσμο.5 Παρά τον σφοδρό φόβο του, κατά την τέλεση της Θ. Λειτουργίας δεν του συνέβη τίποτε το ανάποδο.
Βγήκε λοιπόν όλο χαρά, και την άλλη μέρα μπήκε στην εκκλησία σίγουρος πια. Και συνέβη ώστε επί έξι συνεχείς ημέρες,6 εκκλησιαζόταν όλο χαρά και σιγουριά, θεωρώντας πως το έγκλημά του ο Κύριος είτε δεν το είδε, είτε το είδε και από ευσπλαχνία το συγχώρησε. Όμως την εβδόμη ημέρα πέθανε. Και αφού παραδόθηκε σε ταφή, για μακρό χρονικό διάστημα όλοι έβλεπαν να βγαίνει μια φλόγα από το μνήμα του. Επί τόσο χρόνο κατέκαυσε τα οστά του, έως ότου να γίνει παρανάλωμά της όλος ο τάφος και να φανεί καταβυθισμένη η γη που πριν ήταν συσσωρευμένη σε βουναλάκι».
Κάνοντάς το αυτό ο Παντοδύναμος Θεός έδειξε τι υπέστη η ψυχή του αόρατα, αφού και το σώμα του ακόμα έγινε παρανάλωμα πυρός μπροστά στα ανθρώπινα μάτια. Και με αυτό επίσης το περιστατικό αξίωνε να δώσει σε εμάς που τα ακούμε ένα παράδειγμα γεμάτο φόβο, ούτως ώστε να το συλλογισθούμε και να εννοήσουμε, τι πάσχει η ζωντανή και με πλήρεις αισθήσεις ψυχή για τα κρίματά της, εφόσον και τα αναίσθητα οστά ακόμα κατακαίονται με μια τέτοια τιμωρία πυρός.
ΠΕΤΡΟΣ. Ήθελα να ξέρω αν αναγνωρίζουν είτε οι αγαθοί τους αγαθούς στην Βασιλεία, είτε οι κακοί τους κακούς στην κόλαση.
Ο άλλος κόσμος.
Οι ψυχές αλληλοαναγνωρίζονται
Εάν αναγνωρίζουν οι αγαθοί τους αγαθούς
στην Βασιλεία και οι κακοί τους κακούς στην κόλαση.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Η απάντηση σε αυτό το ζήτημα καταδεικνύεται φωτός φαεινότερον τους λόγους του Κυρίου, τους οποίους αναφέραμε ήδη παραπάνω.1 Εκεί λέγεται: «Άνθρωπός τις ήν πλούσιος, και ενεδιδύσκετο πορφύραν και βύσσον ευφραινόμενος καθ’ ημέραν λαμπρώς. Πτωχός δε τις ην ονόματι Λάζαρος, ος εβέβλητο προς τον πυλώνα αυτού ηλκωμένος και επιθυμών χορτασθήναι από των ψιχίων των πιπτόντων από της τραπέζης του πλουσίου˙ αλλά και οι κύνες ερχόμενοι απέλειχον τα έλκη αυτού». Και προσθέτει μετά πως συνέβη «αποθανείν τον πτωχόν και απενεχθήναι αυτόν υπό των αγγέλων εις τον κόλπον Αβραάμ˙ απέθανε δε και ο πλούσιος και ετάφη.
Και εν τω άδη επάρας τους οφθαλμούς αυτού, υπάρχων εν βασάνοις, ορά τον Αβραάμ από μακρόθεν και Λάζαρον εν τοις κόλποις αυτού. Και αυτός φωνήσας είπε: «Πάτερ Αβραάμ, ελέησόν με και πέμψον Λάζαρον, ίνα βάψη το άκρον του δακτύλου αυτού ύδατος και καταψύξη την γλώσσάν μου, ότι οδυνώμαι εν τη φλογί ταύτη». Είπε δε Αβραάμ: «Τέκνον, μνήσθητι ότι απέλαβες συ τα αγαθά σου εν τη ζωή σου, και Λάζαρος ομοίως τα κακά». Τότε ο πλούσιος, μη έχοντας πια ελπίδα σωτηρίας για τον εαυτό του, στρέφει την προσοχή του στο να κερδίσει τη σωτηρία των δικών του, λέγοντας: «Ερωτώ ουν σε, πάτερ, ίνα πέμψης αυτόν εις τον οίκον του πατρός μου˙ έχω γαρ πέντε αδελφούς˙ όπως διαμαρτύρηται αυτοίς, ίνα μη και αυτοί έλθωσιν εις τον τόπον τούτον της βασάνου».8
Με αυτούς τους λόγους ξεκάθαρα διαφαίνεται πως και οι αγαθοί αναγνωρίζουν τους αγαθούς και οι κακοί τους κακούς. Πράγματι εάν ο Αβραάμ δεν αναγνώριζε τον Λάζαρο, ποτέ δεν θα μιλούσε στον μέσα σε βασάνους πλούσιο για την θλίψη που πέρασε εκείνος, λέγοντας πως απέλαβε τα κατά στην ζωή του. Και αν δεν αναγνώριζαν οι κακοί τους κακούς, ποτέ ο μέσα σε βασάνους πλούσιος δεν θα θυμόταν ακόμα και απόντες τους αδελφούς του. Γιατί πως μπορεί να μην τους αναγνώριζε παρόντες, όταν ακόμη και απόντες τους μνημόνευσε και μερίμνησε να παρακαλέσει για αυτούς;
Στο ίδιο περιστατικό δεικνύεται επίσης και αυτό, το οποίο και συ ο ίδιος δεν το ρώτησες, δηλαδή ότι και οι αγαθοί τους κακούς αναγνωρίζουν και οι κακοί τους αγαθούς. Γιατί ο πλούσιος αναγνωρίζεται από τον Αβραάμ, αφού αυτός του λέει: «απέλαβες τα αγαθά σου εν τη ζωή σου», και ο εκλεκτός Λάζαρος αναγνωρίσθηκε από τον κολασμένο πλούσιο, αφού αυτός παρακαλεί ονομαστικά να αποσταλεί εκείνος, λέγοντας: «πέμψον Λάζαρον, ίνα βάψη το άκρον του δακτύλου αυτού ύδατος και καταψύξη την γλώσσάν μου». Με αυτήν ακριβώς την αναγνώριση προστίθεται και επαυξάνει η ανταπόδοση και από τις δύο μεριές. Έτσι και οι αγαθοί περισσότερο ευφραίνονται, που βλέπουν να χαίρονται μαζί τους αυτοί τους οποίους αγάπησαν, και οι κακοί, όταν βασανίζονται μαζί τους και αυτοί τους οποίους στον κόσμο αυτόν περιφρονώντας τον Θεό αγάπησαν, τους κατατρώγει όχι μόνο η δικιά τους, αλλά και εκείνων η τιμωρία.
Συμβαίνει ακόμα στους εκλεκτούς και κάτι το θαυμαστότερο, ότι δηλαδή αναγνωρίζουν όχι μόνον αυτούς που είχαν γνωρίσει στον κόσμο αυτόν, αλλά και τους αγαθούς που ποτέ δεν είχαν δει τους αναγνωρίζουν σαν να τους είχαν δει και να τους είχαν γνωρίσει. Όταν δηλαδή θα βλέπουν τους παλαιούς πατέρες σε εκείνην την αιώνια κληρονομιά, δεν πρόκειται να τους είναι άγνωστοι στην όψη αυτοί, τους οποίους πάντοτε γνώρισαν τα έργα. Εφόσον εκεί όλοι μέσα σε κοινή λαμπρότητα θεωρούν τον Θεό, τι είναι αυτό που μπορεί να αγνοούν εκεί, όπου γνωρίζουν Αυτόν που τα πάντα γνωρίζει;
Ένας θεοσεβής, που πεθαίνοντας είδε τους προφήτες.
Πράγματι κάποιος δικός μας θεοσεβής άνδρας εξαιρετικά επαινετής ζωής, όταν πριν τρία χρόνια9 κόντευε να πεθάνει, όπως μου πιστοποίησαν άλλοι θεοσεβείς άνδρες που ήταν παρόντες, άρχισε να θεωρεί τον προφήτη Ιωνά, καθώς και τον Ιεζεκιήλ και τον Δανιήλ, και να τους καλεί ονομαστικά κυρίους του. Εκεί που το έλεγε πως ήρθαν αυτοί και χαμήλωσε τα βλέφαρά τους εις ένδειξιν αποδόσεως σεβασμού, βγήκε και η ψυχή του από τη σάρκα. Από αυτό το συμβάν δίδεται ξεκάθαρα να εννοήσουμε, πόση αλληλογνωμία θα υπάρχει σε εκείνη την άφθαρτη ζωή, εάν αυτός ο άνδρας, μέσα στη φθαρτή σάρκα ακόμα, αναγνώρισε τους αγίους προφήτες, τους οποίους αναντίρρητα ποτέ δεν είχε δει.
Υποσημειώσεις.
1. Βλ. για αυτόν κεφ. ΙΙΙ, 36. Αναφέρθηκε και στο Ι, 7, 1.
2. Curialis βλ. ΙΙ, 11, 1
3. Βλ. 27, 7. Το Μ. Σάββατο ήταν επίσης ημέρα νηστείας.
4. Ήταν τυπικό στη Ρώμη να κάνουν μπάνιο μετά από συζυγική πράξη για να μπουν στην εκκλησία (πρβλ. Λευϊτ. 15, 16- 18).
5. Πρβλ. Ι, 10, 2 κ.ε.
6. Πρόκειται για την από τους πρώτους αιώνες καθιερωμένη εβδομάδα της Διακαινησίμου, κατά την οποία πρέπει όλοι οι Χριστιανοί να εκκλησιάζονται καθημερινά.
7. Βλ. 30, 3
8. Όλα τα παραπάνω χωρία είναι από την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου. (Λουκ. 16, 19 – 28)
9. Δηλ. περίπου το 589 – 590. Το «δικός μας», όπως και αλλού, σημαίνει: εδώ στη Ρώμη.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
