Στο ρητό του αποστόλου, στο οποίο λέει: «Και είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό και ότι άκουσε ανέκφραστα ρήματα, που δεν είναι δυνατό να ακούσει άνθρωπος». Ποιά λοιπόν είναι τα ανέκφραστα ρήματα, που άκουσε ο Παύλος; Και ποιά είναι τα αγαθά, που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε; Ποιά μάλιστα ή πώς θα είναι, αλλά και πώς είναι σ’ εμάς η βασιλεία του Θεού και ποιά η ενέργειά της μέσα μας;
… Και για να το κάνει αυτό πιο ξεκάθαρο, λέει: «Ο άρτος του Θεού είναι αυτός που κατεβαίνει από τον ουρανό και που δίνει στον κόσμο ζωή».1 Πάλι λέει, «αυτός που κατεβαίνει», και πάλι λέει, «αυτός που δίνει ζωή». Γιατί αυτό; Για να μην υποθέσεις τίποτε υλικό, ούτε να σκεφθείς κάτι γήινο, αλλά και τον ίδιο τον μικρό άρτο, τη μικρή μερίδα, να τη βλέπεις με τα πνευματικά μάτια, ότι θεοποιήθηκε και έγινε όλη όμοια με τον άρτο που κατεβαίνει από τον ουρανό, ο οποίος είναι αληθινός Θεός και άρτος και ποτό αθάνατης ζωής, ώστε να μη συμβεί, καθώς θα παραμένεις με όλες σου τις αισθήσεις στην απιστία και στον ο ορατό άρτο μόνο, να φας όχι τον ουράνιο άρτο, αλλά μόνο τον επίγειο, και να στερηθείς τη ζωή, επειδή δεν άφαγες πνευματικά τον ουράνιο άρτο, όπως ο ίδιος ο Χριστός λέει: «Το πνεύμα είναι αυτό που δίνει ζωή, η σάρκα δεν ωφελεί διόλου».2 Ποιούς άραγε δεν ωφελεί; Εκείνους, λέει δεν ωφελεί, που ισχυρίζονται ότι αυτός είναι απλός άνθρωπος και όχι Θεός.
Λοιπόν, αν και εσύ ο ίδιος ο πιστός μεταλαμβάνεις μόνο άρτο και όχι σώμα που έχει θεωθεί, πιστεύοντας ότι δέχεσαι ολόκληρο εκείνο τον ίδιο τον Χριστό, πώς ελπίζεις ότι θα πάρεις ζωή απ’ αυτόν και θα την έχεις αισθητά μέσα σου, ενώ ο Κύριος λέει: «Εκείνος που τρώει τον άρτο, που κατεβαίνει από τον ουρανό, θα ζήσει αιώνια»,3 και επίσης: «Η σάρκα δεν ωφελεί διόλου˙ αλλά το πνεύμα είναι αυτό που δίνει ζωή»;4 Πραγματικά, το Πνεύμα είναι η αληθινή τροφή και το αληθινό ποτό˙ το Πνεύμα είναι αυτό που μεταβάλλει τον άρτο σε σώμα Κυρίου. Πραγματικά, το Πνεύμα είναι αυτό που μας καθαρίζει και κάνει να μεταλαμβάνουμε άξια το σώμα του Κυρίου. Διότι εκείνοι που μεταλαμβάνουν ανάξια το σώμα του Κυρίου, όπως λέει ο απόστολος, «τρώνε και πίνουν καταδίκη για τον εαυτό τους, επειδή δεν διακρίνουν το σώμα του Κυρίου».5
Αλλά ελάτε, λοιπόν, όσοι είστε πιστοί, όσοι γνωρίζετε τη δύναμη των μυστηρίων, για την οποία μιλήσαμε και μιλούμε, όσοι φάγατε τον ουράνιο άρτο, όσοι αποκτήσατε την αιώνια ζωή, που προέρχεται απ’ αυτόν και δίνεται δια μέσου αυτού, και υπάρχει μέσα σ’ αυτόν και μαζί μ’ αυτόν. Και μέσα σ’ αυτή την αληθινή ζωή, ας αρπαχθούμε και εμείς με το Πνεύμα στον τρίτο ουρανό, ή, καλύτερα, ας αρπαχθούμε πνευματικά στον ίδιο τον ουρανό της Αγίας Τριάδος, ώστε, με το να δούμε καλά και να ακούσουμε συγχρόνως όλα όσα ειπώθηκαν και αυτά που έμειναν ανέκφραστα, και με το να γευθούμε και να τα οσφρανθούμε και να τα ψηλαφήσουμε καλά με τα χέρια της ψυχής, να απευθύνουμε ευχαριστήριο ύμνο στον φιλάνθρωπο Θεό, λέγοντας τα εξής: «Δόξα σ’ εσένα, που εμφανίσθηκες και που αξίωσες να φανερωθείς και να γίνεις ορατός σ’ εμάς». Ας πούμε άλλωστε από κοινού και σε όλους τους αδελφούς μας: Πατέρες, αδελφοί, όσοι είστε μοναχοί και συνάμα όσοι βρίσκεσθε μέσα στην κοσμική ζωή, πλούσιοι, φτωχοί, δούλοι, ελεύθεροι, νέοι και γέροι, κάθε ηλικία και γένος, ακούστε. Μήπως ο Θεός είναι ψεύτης; Ή μήπως δεν είναι βέβαια ψεύτης, αλλά είναι ωστόσο αδύναμος και δεν θα μπορέσει να κάνει αυτά που υποσχέθηκε; Μήπως θα αργήσει να επισκεφθεί όλα τα έθνη; Μήπως θα κατορθώσει κάποιος να κρυφθεί από τα μάτια του; Μήπως θα κατορθώσει ένας άνθρωπος να αντέξει τη φανέρωση της δόξας του; Όχι βέβαια! Διότι, πώς, όταν οι ουρανοί θα διαλυθούν με πάταγο, και τα στοιχεία της φύσης θα καούν και θα εξαφανισθούν, όπως λέει ο απόστολος,6 θα αντέξει ένας άνθρωπος τη μέρα του ερχομού7 του απλησίαστου Θεού, που κατοικεί σε απλησίαστο φως, που, όταν έρθει στον κόσμο στο πρόσωπο του Χριστού και μαζί με τον Χριστό, πρόκειται να ιδωθεί από όλους τους ανθρώπους; Πραγματικά, θα κυριεύσει τότε μεγάλος φόβος και τρόμος τους αμαρτωλούς και δεν θα υπάρχει καμία σύγκριση της θλίψης και της οδύνης και της τιμωρίας τους.
Αλλά όσοι πιστεύετε σ’ αυτά και επιθυμείτε να σωθείτε, ακούστε˙ το Άγιο Πνεύμα λέει αυτά: «Απομακρυνθείτε ο καθένας από τον πονηρό δρόμο σας8˙ μάθετε να κάνετε το καλό και προστατέψτε εκείνον που αδικείται9˙ ζητήστε από την καρδιά σας τον Κύριο και θα ζήσει η ψυχή σας10˙ αποφύγετε το κακό και κάνετε το καλό»11. Οι βασιλείς, δηλαδή, ποθήστε περισσότερο να έχετε σαν ένδυμα την εγκράτεια, τη δικαιοσύνη, την ελεημοσύνη, την αλήθεια και την ευσεβή πίστη, και όχι το στέμμα και την πορφύρα. Οι πατριάρχες, αν δεν είστε φίλοι του Θεού, αν δεν είστε υιοί, αν δεν είστε θεοί κατά χάρη, με το να είστε όμοιοι με τον κατά φύση Θεό, σύμφωνα με τη χάρη που μας δόθηκε από τον ουρανό, απομακρυνθείτε από τους θρόνους και πάτε και νουθετήστε πρώτα τους εαυτούς σας από τις θείες Γραφές˙ και αφού πρώτα γίνεται ομοίωμα του Θεού, τότε να αγγίξετε με φρίκη τα θεία πράγματα˙ αλλιώς λοιπόν, όταν θα φανερωθεί, τότε θα γνωρίσετε ότι ο Θεός μας είναι φωτιά που κατακαίει,12 όχι τους φίλους του, ούτε αυτούς που τον αγάπησαν, αλλά εκείνους που, όταν ήρθε ως φως, δεν τον δέχθηκαν. Οι άρχοντες οι πλούσιοι, γίνετε αρχόμενοι και φτωχοί, μάλλον, επειδή ο πλούσιος δύσκολα θα μπει στη βασιλεία των ουρανών13˙ αν όμως δύσκολα θα μπει ο πλούσιος, πώς άραγε θα μπει ο άρχοντας; Με κανένα τρόπο˙ διότι ο Κύριος λέει στους μαθητές του: «Οι άρχοντες των εθνών καταδυναστεύουν τα έθνη˙ σ’ εσάς όμως δεν θα πρέπει να συμβαίνει αυτό, αλλά απεναντίας, εκείνος που θέλει να είναι πρώτος μεταξύ σας, ας είναι τελευταίος από όλους και δούλος όλων και υπηρέτης όλων».14
Αλλά, ποιόν άραγε ονομάζει η Γραφή άρχοντα; Εκείνος, που επιδιώκει να τον τιμούν, εκείνον που εκπληρώνει με την εξουσία το θέλημά του. Αν όμως ο Κύριος και Θεός μας, αφού ήρθε για μας επάνω στη γη και μας έδωσε τύπο και υπόδειγμα για τη σωτηρία, έλεγε, «Εγώ ήρθα όχι για να κάνω το δικό μου θέλημα, αλά το θέλημα του Πατέρα μου, που με έστειλε»,15 τότε, ποιός άλλος από εκείνους που πιστεύουν σ’ αυτόν, αν δεν κάνει το θέλημα εκείνου, αλλά εκτελεί το δικό του θέλημα, θα μπορέσει να σωθεί ποτέ; πραγματικά, κανείς με κανένα τρόπο. Και γιατί λέω να σωθεί αυτός, εφόσον δεν μπορεί ένας τέτοιος να είναι ούτε πιστός, ούτε τέλειος Χριστιανός; Και φανερώνοντας αυτό ο Χριστός και Θεός, έλεγε: «Πώς μπορείτε εσείς να πιστέψετε, δηλαδή σ’ εμένα, «εφόσον δέχεσθε δόξα ο ένας από τον άλλο, και δεν ζητάτε τη δόξα που προέρχεται από τον μόνο Θεό;»16 Καθένας λοιπόν που ζητά τη δόξα του Θεού και φροντίζει να κάνει με κάθε τρόπο και σε κάθε πράγμα το θέλημα εκείνου, ποτέ δεν θα σκεφτόταν μέσα του να εξουσιάζει κάποιον ή να είναι γενικά ανώτερος από ένα μικρό ή μεγάλο, αλλά όσο θα αναλάβει τη διοίκηση και τη φροντίδα περισσότερων ανθρώπων, τόσο περισσότερο θα έχει τον εαυτό του, αποκτώντας συναίσθηση, κατώτερο και δούλο εκείνων των πολλών λαών. Εκείνοι όμως που δεν έγιναν τέτοιοι ως προς τη διάθεσή τους, αλλά χαίρονται γενικά την ανθρώπινη δόξα, και που απέκτησαν όρεξη του πλούτου και της απόλαυσης, λέω πραγματικά με δισταγμό ότι αυτοί, σύμφωνα με τη θεία φωνή του Ιησού και Θεού, είναι ειδωλολάτρες και όχι αληθινοί χριστιανοί˙ διότι λέει: «Αυτά δηλαδή επιδιώκουν οι ειδωλολάτρες». «Εσείς όμως», λέει, «να ζητάτε πρώτα τη βασιλεία του Θεού και η δικαιοσύνη του, και τότε όλα αυτά θα προστεθούν σ’ εσάς».17
Αλλά όμως άραγε γνωρίζετε ποιά βασιλεία λέει να ζητούμε εμείς; Εκείνη που βρίσκεται στο ύφος των ουρανών, εκείνη που πρόκειται να υπάρχει μετά την ανάσταση, ή, λέει, να ζητούμε αυτή τη βασιλεία, που βρίσκεται κάπου μακριά; Με κανένα τρόπο! Αλλά, ποιά προστάζει να ζητούμε; Πρόσεχε με ακρίβεια τι λογής είναι η βασιλεία, που πρέπει να ζητούμε εμείς. Ο Θεός, επειδή είναι κτίστης και δημιουργός των όλων, βασιλεύει αιώνια σε όλα τα δημιουργήματα που βρίσκονται επάνω στον ουρανό και επάνω στην γη και στα βάθη της γης˙ αλλά και σ’ αυτά, που ακόμη δεν δημιουργήθηκαν, ο ίδιος βασιλεύει, σαν να δημιουργήθηκαν πια γι’ αυτόν, διότι, και αν ακόμη πρόκειται να δημιουργηθεί κάτι μετά απ’ αυτά, αυτό θα δημιουργηθεί με τη δημιουργική του δύναμη˙ βασιλεύει ωστόσο εξίσου ξεχωριστά και στον καθένα από μας με δικαιοσύνη και γνώση και αλήθεια. Αυτή λοιπόν τη βασιλεία λέει να ζητούμε εμείς, ώστε, καθώς ο Θεός βασίλευσε στα έθνη,18 όπως έχει γραφεί, να βασιλεύσει και σ’ εμάς, επειδή εμείς είμαστε από τα έθνη. Αλλά, πώς βασιλεύει; Βασιλεύει, καθισμένος επάνω σ’ εμάς σαν επάνω σε κάποιο όχημα και κρατώντας στο χέρι του σαν χαλινάρια τα θελήματα των ψυχών μας˙ αυτός θα μας οδηγήσει σ’ αυτά που θέλει, όταν μας βρει υπάκουους, και θα υποτάξει στο δικό μας θέλημα τα θελήματά μας σαν άλογα που υπακούν πρόθυμα στις νομοθεσίες και στις εντολές του.
Έτσι λοιπόν βασιλεύει ο Θεός σ’ εκείνους, που ποτέ δεν βασίλευσε, όταν αυτοί καθαρίζονται με τα δάκρυα και τη μετάνοια, και γίνονται τέλειοι με τη σοφία και τη γνώση του Πνεύματος. Έτσι γίνονται οι άνθρωποι και Χερουβίμ,19 έχοντας στον κόσμο αυτό, επάνω στους ώμους των ψυχών τους, τον Θεό που είναι επάνω σε όλα. Ποιός λοιπόν είναι τόσο πολύ άμυαλος και τόσο αναίσθητος, που θα επιθυμήσει εξουσία ή δόξα ή πλούτο, προτού να δει και να απολαύσει αυτή τη δόξα; Ή, καλύτερα, ποιός είναι τόσο παράφρων και ελεεινός, που θα υποπτευθεί ότι υπάρχει άλλη δόξα ή βασιλεία ή πλούτος ή τιμή ή απόλαυση, ή κάτι άλλο από εκείνα που λέγονται ή νομίζονται ότι είναι καλά επάνω στη γη ή στον ουρανό, μεγαλύτερο από τη βασιλεία και τη δόξα του Θεού, ώστε να προτιμήσει και εκείνα αντί γι’ αυτή; Πραγματικά, δεν υπάρχει άλλο τίποτε πιο επιθυμητό από αυτή, γι’ αυτούς βέβαια που έχουν νου.
Λοιπόν, και όταν περιέρχεται ο Χριστός και ζητά να βασιλεύσει επάνω σε όλους εμάς, κανείς να μην τον απομακρύνει με αφροσύνη. Κανείς να μη στερήσει τον εαυτό του, παρακαλώ, απ’ αυτό το μεγάλο και ποθητό δώρο˙ κανείς να μην κάνει τον εαυτό του ανάξιο από την αληθινή δόξα˙ κανείς να μην εγκαταλείψει για προσωρινό πλούτο τον πλουτοδότη Θεό και δημιουργό όλου του κόσμου˙ κανείς να μην αρνηθεί για την προσκόλληση στους γονείς και στους φίλους και στους συγγενείς τον Δεσπότη των αγγέλων˙ κανείς να μην στερηθεί για την επιθυμία της σάρκας από τη γλυκύτητα της αληθινής ζωής˙ κανείς να μην αποξενωθεί για φθαρτή δόξα από την από την αιώνια και ατέλειωτη δόξα.
Αλλά ελάτε όλοι, αφού συναχθούμε, αν είναι δυνατό, στον ίδιο τόπο, ας ποθήσουμε και ας ζητήσουμε να έρθει σ’ εμάς και να βασιλεύσει στον καθένα από μας αυτός, που είναι επάνω από κάθε αρχή και εξουσία, και επάνω από κάθε όνομα που προσφέρουμε,20 ώστε ο καθένας από μας, αφού τον λάβει ολόκληρο μαζί του, να τον έχει αχώριστο, μέρα και νύχτα, να λάμπει με το απλησίαστο φως, που τότε πρόκειται να καταφάγει τους εχθρούς, όταν θα έρθει για εκείνους που απιστούν, για εκείνους δηλαδή που τώρα δεν τον δέχονται και δεν θέλουν να βασιλεύει σ’ αυτούς. Ο καθένας από μας θα τον έχει επίσης να μπαίνει μαζί του μέσα στην οικία και να πλαγιάζει μαζί του στο κρεβάτι και να τον αγκαλιάζει με το αβάστακτο φως και να τον ασπάζεται συγχρόνως με ανείπωτο τρόπο˙ θα τον έχει να ανακουφίζει τις αρρώστιες, να απομακρύνει τις λύπες και τις θλίψεις, να διώχνει τους δαίμονες, να δίνει κάθε ώρα τη χαρά και τα δάκρυα, γλυκύτερα από το μέλι και από την κερήθρα21˙ θα τον έχει να γιατρεύει τα πάθη της ψυχής και του σώματος, να εξαφανίζει το θάνατο, να αναβλύζει με τρόπο ανέκφραστο τη ζωή, και να ανεβάζει μετά την αναχώρηση από το σώμα τον καθένα από μας στους ουρανούς των ουρανών, και να κάθεται επάνω στους ώμους του καθενός από μας˙ θα τον έχει να αναλαμβάνεται, επιστρέφοντας εκεί από όπου δεν χωρίσθηκε.
Αυτά πρέπει να γνωρίσεις με την πείρα και να μάθεις, αγαπητέ, με πλήρη αίσθηση ψυχής, ώστε να έχεις τον Θεό τώρα βέβαια να σε ανεβάζει μαζί του χωρίς το σώμα, έπειτα όμως να αναστήσει και το ίδιο σου το σώμα και να σου το δώσει πνευματικό, ο οποίος και θα βασιλεύει σ’ εσένα στους απέραντους αιώνες, βαστάζοντας διαρκώς εσένα στον αέρα και βασταζόμενος ο ίδιος από σένα, ο Θεός δηλαδή που εποπτεύει τα πάντα, στον οποίο πρέπει κάθε ευχαριστία, τιμή και προσκύνηση, μαζί με τον άναρχο Πατέρα του και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα του, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
Υποσημειώσεις.
1. Ιω. 6, 33
2. Ιω. 6, 63
3. Ιω. 6, 58
4. Ιω. 6, 63
5. Α’ Κορ. 11, 29
6. Β’ Πέτρ. 3, 10
7. Πρβ. Μαλ. 3,2
8. Ιερ. 25,5
9. Ησ’. 1, 17
10. Ψαλμ. 68, 33
11. Ψαλμ. 36, 27
12. Εβρ. 12, 29
13. Ματθ. 19, 23
14. Ματθ. 20, 25-27. Μάρκ. 9, 35
15. Ιω. 6, 38
16. Ιω. 5, 44
17. Ματθ. 6, 32-33
18. Ψαλμ. 46, 9
19. Πρβ. Β’ Βασ’. 6, 2
20. Πρβ. Εφ. 1, 21
21. Πρβ. Ψαλμ. 18, 11
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Λόγος ηθικός τρίτος (Α’): «Για το ρητό, είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό ….» – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
Λόγος ηθικός τρίτος (Β’): «Για το ρητό, είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό ….» – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
Λόγος ηθικός τρίτος (Γ’): «Για το ρητό, είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό ….» – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
