176. Κάποιοι ονομάζουν φρονίμους τους έχοντας διακριτικήν ικανότητα εις ωρισμένα πράγματα του κόσμου. Αλλά αληθώς φρόνιμοι είναι εκείνοι, που κυριαρχούν εις τας αμαρτωλάς θελήσεις των.
177. Πριν καθαρισθή η καρδία σου από κάθε πάθος, μη την υπακούσης εις τίποτε. Διότι ό,τι έχει μέσα της, αυτού του ίδους πάθους απαιτεί προσθήκην.
178. Όπως υπάρχουν όφεις, που συναντά κανείς εις τα βουνά, και άλλοι όφεις που εμφωλεύουν εις τα σπίτια, έτσι υπάρχουν άλλα μεν πάθη που μορφώνουν τον νουν, δηλαδή εικονίζουν την ενέργειάν των εις τον νουν μόνον, αλλά δε τα οποία εκδηλούνται εις εξωτερικάς πράξεις. Αν και αι δύο μορφαί αυτών των παθών έχουν σχηματισθή ύστερα από διάφορα στάδια.
179. Όταν αισθανθής εντός της καρδίας σου ενεργείας, αι οποίαι έλκουν τον, εν ησυχία διατελούντα, νουν εις συγκατάθεσιν, γνώριζε ότι ο νους σου κάποτε είχε προηγηθή αυτών των ενεργειών της αμαρτίας, ότι είχεν επακολουθήσει πράξις και κατόπιν τας απέθεσεν εις το βάθος της καρδίας.
180. Χωρίς τα ρεύματα του αέρος δεν συσσωρεύονται νέφη. Και χωρίς να προηγηθή λογισμός, πάθος δεν γεννάται.
181. Εάν παύσωμεν πλέον να πράττωμεν τα θελήματα της σαρκός, ως λέγει η Γραφή, δηλαδή τας βλαβεράς εις την ψυχήν επιθυμίας, ευκόλως θα σταματήσουν αι εμπαθείς ενέργειαι της καρδίας, βοηθούντος του Κυρίου.
182. Αι μεν εικόνες, είδωλα της φαντασίας, που απέκτησαν δύναμιν υποστατικών ενεργημάτων της ψυχής από τας κατά πράξιν αμαρτίας, είναι πλέον δυσεξάλειπτοι και επικρατέστεραι, εν σχέσει προς τας εκ προσβολής εικόνας – είδωλα. Πάντως όμως αι δεύτεραι προηγήθησαν των πρώτων και αποτελούν τας αιτίας των.
183. Υπάρχει κακία, η οποία κατέχει την καρδίαν, επειδή το πάθος έχει χρονίσει εντός αυτής. και υπάρχει άλλη κακία, η οποία πολεμά με τον λογισμόν, χωρίς πολλήν δύναμιν, δια των καθημερινών πραγμάτων.
184. Ο Θεός, περισσότερον από τας πράξεις, αξιολογεί τας προθέσεις και διαθέσεις της ψυχής. Διότι λέγει η Γραφή˙ «Δώη σοι ο Κύριος κατά την καρδίαν σου» (Ψαλμ. ιθ’, 5).
185. Εκείνος που δεν παραμένει να ακούη τας φωνάς της συνειδήσεώς του, δεν υπομένει και τους σωματικούς κόπους που πρέπει να κάμνη δια την πνευματικήν ζωήν.
186. Η συνείδησις είναι φυσική Βίβλος. Εκείνος που την αναγινώσκει, όχι απλώς, αλλά δια της πράξεως, λαμβάνει πείραν της βοηθείας του Θεού.
187. Όστις δεν θέλει να κοπιάση εκουσίως υπέρ της ψυχής του, παιδεύεται οδυνηρότερα υπό του Θεού δι’ ακουσίων πειρασμών.
188. Όστις γνωρίζει το θέλημα του Θεού και κατά δύναμιν το εκτελεί, αυτός με μικρούς κόπους θα διαφύγη τους μεγάλους.
189. Εκείνος που θέλει να νικήση πειρασμούς χωρίς την προσευχήν και την υπομονήν, όχι μόνον δεν θα το επιτύχη, αλλά και θα εμπλακή περισσότερον εις αυτούς.
190. Ο Κύριος είναι κρυμμένος εις τας εντολάς του κα ανακαλύπτεται, κατ’ αναλογίαν με την εργασίαν των εντολών του, από εκείνους που τον ζητούν.
191. Δεν πρέπει να σκεφθής ότι, παρ’ ότι εποίησας τας εντολάς του Χριστού, δεν τον εύρες. Διότι, δια της εργασίας των εντολών, πολλάκις εύρες πνευματικήν γνώσιν μαζί με αρετάς, κατά την Γραφήν, η οποία λέγει «οι ζητούντες τον Κύριον ορθώς, θα εύρουν ειρήνην» (Παροιμ. ις’, 8).
192. Ειρήνη είναι η απαλλαγή από τα πάθη της ψυχής και της σαρκός. Αδύνατον δε να επιτευχθή χωρίς την ενέργειαν του Αγίου Πνεύματος.
193. Άλλο είναι να πράξη τις μίαν ή περισσοτέρας εντολάς και άλλο είναι αυτή καθ’ εαυτήν η αρετή, έστω και αν προς ενέργειάν των, λαμβάνουν τας αφορμάς η μία εκ της άλλης.
194. Πράξις εντολής λέγεται, όταν κάμη τις εκείνο που προσετάχθη από τον Θεόν. Αρετή δε ονομάζεται η υπάρχουσα κατάστασις της ψυχής που συμφωνεί με την αλήθειαν. (Η εντολή μεν πότε εκτελείται και πότε όχι, εξ ασταθούς ψυχής. Η δε αρετή, είναι κατάστασις σταθερά αγιότητος).
195. Όπως όταν λέγωμεν πλούτον αισθητόν, εννοούμεν κοινώς τον πλούτον που σύγκειται όμως από ποικίλα πράγματα, ούτω και η αρετή είναι μεν μία, άλλ’ έχει πολλάς μορφάς, επομένως και πολυτρόπους εργασίας.
196. Όστις ομιλεί ή γράφει δια πνευματικά θέματα, αφ’ εαυτού, σοφιζόμενος υπό της φαντασίας του, χωρίς προηγουμένως να γευθή εμπειρικώς τα διδασκόμενα, αυτός, κατά την Θείαν Γραφήν, «πλουτεί εξ αδικίας και οι πόνοι αυτού εις οίκους αλλοτρίους εισέρχονται» (Παροιμ. ε’, 10).
197. Όπως όλα τα ανθρώπινα, θα υποτάσσωνται, κατά την λαϊκήν σοφίαν, εις τον χρυσόν, ούτως όλαι αι νοεραί φύσεις και τα νοήματα, δέον να καταυθύνωνται από την χάριν του Θεού.
198. Η αγαθή συνείδησις αποκτάται δια της προσευχής και η καθαρά προσευχή δια της επιμελείας της συνειδήσεως. Το ένα έχει ανάγκην του άλλου, κατά φυσικήν απαίτησιν.
199. Ο Πατριάρχης Ιακώβ εποίησεν εις τον υιόν του Ιωσήφ «ποικίλον χιτώνα» (Γέν. λζ’, 5). Και ο Κύριος χαρίζει εις τον πράον γνώσιν αληθείας, συμφώνως με το Ψαλμικόν «θα διδάξη ο Κύριος εις τους πραείς τας οδούς του» (Ψαλμ. κδ’, 9).
200. Πάντοτε να εργάζεσαι το αγαθόν, κατά την δύναμίν σου. Και κατά τον καιρόν, που καλείσαι εις μείζονος αξίας πνευματικήν εργασίαν, μη την αφήσης και στραφής εις μικροτέρας αξίας εργασίαν. Διότι όπως είπεν ο Κύριος «ο γαρ στραφείς εις τα οπίσω, ουκ έστιν εύθετος εις την Βασιλείαν των Ουρανών» (Λουκ. θ’ 62).
Συνεχίζεται. …
Από το βιβλίο: «Πάντα πώλησον, Μάρκον αγόρασον».
Εκδόσεις: Ιερό Ησυχαστήριον Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Κουφάλια Θεσσαλονίκης. Γ’ έκδοσις, 1999.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
