Του αββά Μάρκου
Εκείνος που απόλαυσε τις σωματικές ηδονές πέρα από όσο πρέπει, θα εξοφλήσει την περίσσεια με εκατονταπλάσιους πόνους.
Όποιος πιστεύει στα μελλοντικά αγαθά, απέχει χωρίς σκέψη από τα εδώ ευχάριστα˙ εκείνος όμως που δεν πιστεύει, γίνεται φιλήδονος και αναίσθητος.
Μην πεις: «Πώς θα ζήσει ηδονικά ο φτωχός, αφού δεν έχει τα μέσα;» Γιατί μπορεί κάποιος, και μόνο με τους λογισμούς, να ζει ηδονικά με πιο άθλιο τρόπο.
Του αγίου Διαδόχου.
Όλα τα τεχνητά ποτά, τα οποία οι κατασκευαστές τους τα ονομάζουν ορεκτικά, προφανώς επειδή οδηγούν στην κοιλιά τα πολλά φαγητά, δεν πρέπει να τα επιζητούν όσοι θέλουν να χαλιναγωγούν τα μέλη του σώματος που πυρώνονται. Γιατί τα ποτά αυτά όχι μόνο βλάπτουν τα σώματα εκείνων που αγωνίζονται, αλλά και η ίδια η αλλόκοτη σύνθεσή τους επηρεάζει πολύ τη συνείδηση που έχει φόβο Θεού. Τί λείπει δηλαδή από το κρασί, ώστε με την προσθήκη διαφόρων μυρωδικών να εκθηλύνεται η δύναμή του;
Ο Κύριός μας, ο διδάσκαλος αυτού του ιερού τρόπου ζωής, ο Ιησούς Χριστός, ποτίστηκε κατά το πάθος του με ξίδι από εκείνους που εκτελούσαν τις διαβολικές διαταγές˙ και τούτο για να μας αφήσει, όπως νομίζω, σαφές υπόδειγμα για τους ιερούς αγώνες. Σαν να λέει ότι δεν πρέπει, αυτοί που αγωνίζονται εναντίον της αμαρτίας, να την πολεμούν με τα ευχάριστα φαγητά και ποτά, αλλά μάλλον να υπομένουν με καρτερία την πίκρα της μάχης. Στο σφουγγάρι, το όργανο του χλευασμού, ας προστεθεί και ο ύσσωπος, ώστε το σχήμα της κάθαρσής μας να μοιάζει τελείως με υπόδειγμα του Κυρίου. Γιατί η δριμύτητα είναι χαρακτηριστικό των αγώνων, ενώ η κάθαρση οπωσδήποτε είναι χαρακτηριστικό της τελείωσης.1
Του αγίου Μαξίμου
Όπως ακριβώς τις μέρες τις διαδέχονται οι νύχτες και τα καλοκαίρια οι χειμώνες, έτσι και την ηδονή τη διαδέχονται λύπες και οδύνες, είτε σε αυτή τη ζωή, είτε στη μέλλουσα.
Από το Γεροντικό.
Ένας γέροντας είπε: «Ο διάβολος πάντοτε επιτίθεται με βάση το ελάττωμα του μοναχού. Όπως είπε και κάποιος άγιος˙ ¨Συνήθεια που σταθεροποιήθηκε με την πολυκαιρία, αποκτά δύναμη φυσικής ιδιότητας¨.2 Αυτό συμβαίνει περισσότερο στους πιο αμελείς. Επομένως, κάθε φαγητό που το ζητάς με επιθυμία, μη θελήσεις να το φας, και μάλιστα όταν είσαι υγιής. Να τρως όσα σου στέλνει ο Θεός, ευχαριστώντας τον κάθε ώρα».
Κάποιοι από τους πατέρες ρώτησαν τον αββά Μακάριο τον Αιγύπτιο: «Πώς, και όταν τρως και όταν νηστεύεις, το σώμα σου είναι εξίσου λιπόσαρκο;» Ο γέροντας τους αποκρίθηκε: «Το ξύλο με το οποίο ανακατώνουμε τα φρύγανα που καίγονται το τρώει από παντού η φωτιά. Έτσι και ο άνθρωπος, αν καθαρίσει τον νου του με τον φόβο του Θεού, κατατρώει το σώμα του».
Ένας αδελφός ρώτησε τον αββά Ισίδωρο: «Γιατί οι δαίμονες σε φοβούνται τόσο πολύ;» Και αποκρίθηκε ο γέροντας: «Από τότε που έγινα μοναχός, αγωνίζομαι να μην αφήσω ποτέ την οργή να ανεβεί στον λάρυγγά μου». Οργή νομίζω ότι εννοούσε την ευχαρίστηση (του φαγητού), με την οποία προκαλούμε την οργή του Θεού εναντίον μας και εξαιτίας της υποβαλλόμαστε σε πολύ περισσότερους κόπους.
Ο ίδιος αββάς έλεγε: «Έχω σαράντα χρόνια που αισθάνομαι την αμαρτία στη σκέψη, και ποτέ δεν συγκατατέθηκα ούτε στην επιθυμία, ούτε στον θυμό».
Έφεραν κάποτε σταφύλια στον αββά Μακάριο, και ήθελε να τα φάει, αλλά δείχνοντας την εγκράτειά του τα έστειλε σε άλλον αδελφό που ήταν άρρωστος και είχε όρεξη για σταφύλια. Εκείνος τα πήρε και χάρηκε πάρα πολύ, μη θέλοντας όμως και αυτός να ικανοποιήσει την επιθυμία του, τα έστειλε σε άλλον αδελφό λέγοντας ότι ο ίδιος δεν έχει όρεξη για φαγητό˙ αυτό βέβαια το είπε για να κρύψει το έργο της εγκράτειάς του. Ο άλλος με τη σειρά του έκανε το ίδιο και, επειδή ορεγόταν τα σταφύλια, δεν τα έφαγε, αλλά τα έστειλε σε άλλον, και εκείνος σε άλλον. Έτσι τα σταφύλια πέρασαν από πολλούς αδελφούς και κανένας δεν τα δοκίμασε. Τελικά ξαναγύρισαν στον αββά Μακάριο, καθώς ο αδελφός που τα πήρε τελευταίος δεν γνώριζε ότι εκείνος τα έστειλε αρχικά, και του τα πήγε σαν μεγάλο δώρο. Ο γέροντας τα αναγνώρισε, και αφού ερεύνησε το θέμα και έμαθε τι είχε γίνει, θαύμασε και ευχαρίστησε τον Θεό για την τόση εγκράτεια των αδελφών.
Ο αββάς Πίωρ, όταν ήταν να φάει, περπατούσε, και έτρωγε έτσι περπατώντας. Σε κάποιον που τον ρώτησε γιατί το κάνει αυτό, είπε: «Δεν θέλω να έχω το φαγητό έργο αλλά πάρεργο». Σε άλλον που του έκανε την ίδια ερώτηση, αποκρίθηκε: «Για να μην αισθάνεται η ψυχή μου, όταν τρώω, κάποια ευχαρίστηση από τις τροφές, γι’ αυτό την απασχολώ με το περπάτημα και στρέφω αλλού την προσοχή της, για να μην έχει τον νου προσηλωμένο στις τροφές».
Ένας αδελφός ζήτησε από τον αββά Σισώη να του προτείνει κάποια άσκηση. Ο αββάς του αποκρίθηκε: «Ο προφήτης Δανιήλ είπε˙ ¨Δεν έφαγα ψωμί με επιθυμίᨻ.3
Διηγήθηκαν για κάποιον γέροντα ότι κάποτε επιθύμησε να φάει ένα σύκο. Το πήρε λοιπόν, χωρίς να νικηθεί από την επιθυμία, το κρέμασε μπροστά στα μάτια του και έτσι τιμωρούσε τον εαυτό του και μόνο γιατί επιθύμησε.
Υποσημειώσεις.
1. Η δριμύτητα είναι ιδιότητα του ξιδιού, ενώ η κάθαρση του υσσώπου, σύμφωνα με το ψαλμικό: Ραντιείς με υσσώπω, και καθαρισθήσομαι (Ψαλμ. 50, 9). Έτσι το σφουγγάρι με το ξύδι και ο ύσσωπος, που χρησιμοποιήθηκαν κατά την σταύρωση του Κυρίου (Ιωάν. 19, 29), αντιστοιχούν στους αγώνες και την τελείωση.
2. Μεγ. Βασιλείου, όροι κατά πλάτος, παράγραφος ς’, PC31, 925B.
3. Δαν. 10, 3.
Από το βιβλίο: Ευεργετινός: “Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.”
Τόμος 2-ος. μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση): Δ. Χρισταφακόπουλος
Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
