Δεν χρειάζονται πολλά για να πειστεί κανείς για την παρακμή των media, των αντικοινωνικών δικτύων, της δημόσιας συζήτησης. Αρκεί να κοιτάξει γύρω του. Μια μεγάλη τρύπα θορύβου, ένα κενό. Τα λάιφσταιλ περιοδικά-οδηγοί διασκέδασης, οι εκπομπές όπου διάφορα πάνελ πτηνών τσιμπολογούν τις ζωές των «σελέμπριτις» είναι σημεία κατανάλωσης ανθρώπων. Δημιουργούν τη μία προσωπικότητα μετά την άλλη, ώστε μετά να τη διαπομπεύσουν ή να την αντικαταστήσουν. Μέσα σε αντι-αισθητικές γυαλιστερές φωτογραφίες καμώνονται τους διαχειριστές του γούστου, τους ελεγκτές της κυκλοφορίας σε θέατρα και νυχτερινά κέντρα, ενώ παράλληλα ικετεύουν τους καλλιτέχνες για λίγο ακόμη «περιεχόμενο» χωρίς περιεχόμενο.
Το κοινό είναι εθισμένο στα σκάνδαλα. Χωρίς σκάνδαλο δεν έχει ζουμί. Ακόμη και την πολιτική την προσεγγίζει με όρους συμπλεγματικής προσωπικότητας που τη θίξανε, επειδή την κλέψανε, όχι θεσμικά, αποστασιοποιημένα και προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής αλλαγής. Ενώ στα κοινωνικά δίκτυα, για να το πάμε και από την άλλη πλευρά, μπορείς να «είσαι» καλλιτέχνης χωρίς καλλιτεχνικό έργο, ηθοποιός που δεν παίζει κάπου, ούτε αυτή ούτε την επόμενη σεζόν, σκηνοθέτης που δεν σκηνοθετεί κάτι κ.λπ. Στη χειρότερη, εάν δεν πιάνει το χεράκι σου από τίποτα, μπορείς να δηλώσεις απλώς artist και όταν σε ρωτάνε να λες «εικαστικά». Ή μπορείς να μας δείχνεις το πρόσωπό σου, τα πόδια σου.
Μικρή σημασία έχουν όλ’ αυτά. Θα ήταν άκακα, εάν δεν ζούσαμε εντός της συνθήκης της οικονομίας της προσοχής. Πέφτουν κορμιά για την προσοχή σου. Φέρνει χρήμα η ώρα που δαπανάς σκρολάροντας πληροφορίες για το εάν ο ηθοποιός πέρασε τελικά από την Εισαγγελία. Μα, τι έγνοια κι αυτή. Φαντάσου, λέει, να υπήρχε στα σοβαρά ενδιαφέρον για ένα υψηλής ποιότητας πολιτιστικό ρεπορτάζ, με αποτέλεσμα οι πληροφορίες που διακινούνται για τους ηθοποιούς να μην αφορούν τα παιδάκια τους, τους εθισμούς τους και το χτένισμα των μαλλιών τους.
Φαντάσου, λέει, ν’ ασχολιόμασταν με τον ρόλο που παίζει ο/η ηθοποιός, τις αντιλήψεις του/της για τη θεατρική τέχνη, την αισθητική κ.λπ. Γρήγορα γρήγορα, θα ξεμπερδεύαμε με κάμποσους από δαύτους που δεν έχουν αξιόλογες απόψεις, ούτε καν στοιχειώδη εκπαίδευση – μικρό το κακό. Παράλληλα, όμως, θα μαθαίναμε ωφέλιμα πράγματα για τόσους άλλους εργαζόμενους στο θέατρο που έχουν έναν ολόκληρο εσωτερικό κόσμο, ενώ τα media ασχολούνται με το εάν παντρεύτηκαν, παραήπιαν κ.λπ. Οι ίδιοι εργαζόμενοι στο θέατρο υφίστανται διαρκείς πιέσεις να παράγουν «κίνηση» σε ιστοσελίδες, «περιεχόμενο», «αυτοδιαφήμιση» ή «σύνοψη του ρόλου» που υποδύονται «με δύο λέξεις». Δεν το διαλέγουν αυτό.
Προσωπικά, παρακολουθώ παλιές συνεντεύξεις στο youtube με ανθρώπους του θεάτρου και με πιάνουν τα κλάματα, γιατί όταν η συζήτηση ήταν δύο ώρες άκουγες και κάτι βαθύτερο. Θέλω να ξέρω τι διαβάζουν, τι βλέπουν, τι (θεατρική) παιδεία έχουν σκηνοθέτες και ηθοποιοί. Μου είναι πέρα από αδιάφορο το ζουμ στους κοιλιακούς (έχει καταντήσει κάπως φασιστική πια αυτή η υπερβολική εμμονή με την επίπεδη κοιλιά), ή τι τάξη πάει το παιδάκι τους. Ο «σελεμπριτισμός» του κλικ -η προσφορά και η ζήτηση σε μια αγορά με νόμισμα την προσοχή και απώτερο αποτέλεσμα τη διάσπασή της- τους φέρνει σε μία θέση όπου εξανθρωπίζονται υπερβολικά, γίνονται άνθρωποι της διπλανής πόρτας και τελικά μπανάλ, λιγότερο μοναδικοί. Αφαιρείται η αύρα τους, η μαγεία, η απόλυτη ιδιαιτερότητα που έχουν όταν ερμηνεύουν στον Φάουστ ή τους Δαιμονισμένους. Εμείς χάνουμε.
Η τηλεόραση έχει φθαρεί τόσο πολύ που γίνεται βασικός μοχλός για μία λάθος ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Το ελληνόφωνο Διαδίκτυο δεν πάει πίσω. Γιατί βλέπω τόσες άσχετες πληροφορίες για έναν ηθοποιό; Εάν θέλω να τον γνωρίσω, θα πάω να δω έργο του. Δεν θα πάω να εξετάσω το ποινικό του μητρώο. Ως ηθοποιός-σκηνοθέτης συστήνεται ο άνθρωπος, όχι σαν αγία. Ομως, για μισό λεπτό.
Γιατί ασχολούμαστε μ’ αυτά τα θέματα επί της αρχής; Δεν υπάρχουν σκάνδαλα διαφθοράς με πολλαπλές συνέπειες στη ζωή μου; Επιδεικνύεται και εκεί η ίδια σκληρότητα; Στην ανάλυση του χαρακτήρα και των κινήτρων των πολιτικών προσώπων που υποθηκεύουν με τις ενέργειές τους τη χώρα; Συνειδητοποιώ πως αν δεν είναι προβεβλημένα στελέχη, δεν συγκρατώ καν πώς λέγονται οι διάφοροι που παρασιτούν στο δημόσιο ταμείο ως υπεύθυνοι επιτροπής τάδε, γραμματείς, υπάλληλοι υπουργείων κ.λπ. Αν μεγαλώσω κι άλλο την εικόνα, στραφώ στον πόλεμο στη Γάζα και την Ουκρανία, θα φτάσω στο συμπέρασμα πως δεν υπάρχει πιο απτό δείγμα μιας πολύ συγκεκριμένης παρακμής από αυτήν τη διαρκή λάθος τοποθέτηση της προσοχής μας.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Η Καθημερινή: 02 Οκτωβρίου 2025
