Η ομιλία αυτή του Μεγάλου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, έχει ως τίτλο: «εις τα Βάϊα και εις τον Λάζαρον». Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε «εις τα Βάϊα¨, όχι όμως και «εις τον Λάζαρον, γιατί η διπλή αυτή εορτή που εορταζόταν αρχικά μαζί, από τον δ’ αιώνα είχε επικρατήσει η συνήθεια να εορτάζεται ο άγιος Λάζαρος το Σάββατο της ς’ εβδομάδος των νηστειών, και τα Βάϊα την επομένη Κυριακή, όπως και σήμερα. Η λέξη Βάϊα είναι αιγυπτιακή και σημαίνει «κλάδος φοινίκων», και ονομάσθηκε έτσι, εξαιτίας των κλάδων των φοινίκων που έκοψαν τα παιδιά για να προϋπαντήσουν τον Κύριο κατά την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα. Πολλοί λόγοι βέβαια εκφωνήθηκαν και στις δύο αυτές εορτές από διαφόρους, όπως τον άγιο Μεθόδιο, τον Μ. Αθανάσιο, τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τον άγιο Ησύχιο, τον άγιο Πρόκλο Κωνσταντινουπόλεως, τον άγιο Ανδρέα τον ιεροσολυμίτη και άλλους πολλούς, στους οποίους προστίθεται και ο ιερός Φώτιος με την ομιλία αυτή, η οποία εκφωνήθηκε την Κυριακή των Βαΐων την 27η Μαρτίου του 880, στην οποία δεν γίνεται κανένας λόγος για τον αυτοκράτορα, ο οποίος το έτος αυτό βρισκόταν σε εκστρατεία. Την ομιλία κλείνει με την προτροπή να φύγομε τα ψυχοφθόρα πάθη, την κενοδοξία, τον φθόνο, την οίηση, την αχαριστία, την αγνωμοσύνη, τη θεομαχία, και να γίνουμε σαν τα άκακα παιδιά, και προσφέροντας κλάδους ελεημοσύνης και φιλανθρωπίας στον Κύριο, να εισέλθουμε την αιώνια χαρά των δικαίων.
Ε. Μερετάκης.
α’ Ότε, των παίδων «Ωσαννά εν τοις υψίστοις» αναβοώντων, η Εκκλησία σαλπίζει και της λαμπράς εκείνης και θεοπρεπεστάτης φωνής ταις ακοαίς τον ήχον ελκύσω, μετάρσιος όλος γίνομαι τη προθυμία (δεινόν γαρ η χαρά χρήμα καινοποιήσαι την φύσιν και πόθος ουκ οίδε μένειν καιρού προσκαλούντος) και λογισμών θειοτέρων θειοτέρω δρόμω περιέρχομαι την Βηθανίαν και χείρας κροτώ και χορεύων και συναγελάζομαι σκιρτών τοις νηπίοις, τον επινίκιον ύμνον συγκαταρτιζόμενος αυτοίς τω Δεσπότη, «Ωσαννά εν τοις υψίστοις ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»…
1 Όταν, την ώρα που τα παιδιά ψάλλουν το «Ωσαννά εν τοις υψίστοις», σαλπίζει η εκκλησία και δεχθεί η ακοή μου τον ήχο της λαμπρής και θείας εκείνης φωνής, μεταρσιώνομαι όλος με την προθυμία, «γιατί είναι φοβερό πράγμα η χαρά στο να ανανεώσει τη φύση και ο πόθος δεν ξέρει να αδρανεί όταν το καλεί η περίσταση» και με θεία πορεία θεϊκών λογισμών, περιέρχομαι τη Βηθανία και χειροκροτώ χορεύοντας και αναμιγνύομαι σκιρτώντας με τα νήπια, ψάλλοντας μαζί τους στον Κύριο τον επινίκιο ύμνο, «Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος είναι αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου»…
Του Οσίου Πατρός ημών Φωτίου του Μεγάλου – ομιλία εις τα Βαϊα και εις τον Λάζαρον.
Παράβαλε και:
Κυριακή των Βαϊων – η Ευαγγελική περικοπή της Θ. Λ., ομιλία του Αγίου Ευλογίου, Πατριάρχου Αλεξανδρείας, εις την Κυριακήν των Βαϊων και εις τον πώλον.
Κυριακή των Βαϊων – το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., διαβάτη στάσου, λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Κυριακή των Βαϊων – Οι ζητωκραυγές, Υμνολογική εκλογή.
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – Κοντάκιον εις τα Βαϊα.
Κυριακή των Βαϊων – τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της εορτής.
Λόγος εις την Κυριακήν των Βαίων – Αγ. Λουκά Αρχιεπ. Κριμαίας.
Διδάγματα και γεγονότα από την έξοδο του Μεσολογγίου – Κωνσταντίνου Χολέβα (αρχείο ήχου, mp3).
Η ΗΡΩΗΚΗ ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ «Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι» «ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ.»
Του Οσίου πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά – ομιλία ΙΕ΄ – εις την Κυριακήν των Βαϊων.
