Η 19η ομιλία του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Του Ιερού Φωτίου, έχει ως τίτλο: “Εγκώμιον εις την αγίαν πρωτομάρτυρα Θέκλαν”. Τόσο οι επιγραφές των κωδίκων της Μόσχας και Ιβήρων, όσο και το ύφος, μαρτυρούν ότι η ομιλία αυτή ανήκει στον ιερό Φώτιο. Τα όσα παθήματα εξιστορούνται εδώ του αποστόλου Παύλου και της πρωτομάρτυρος Θέκλας, μνημονεύονται στις επιστολές του Παύλου˙ γιατί γράφει προς τον Τιμόθεο˙ «Συ δε παρηκολούθηκάς μου τη διδασκαλία… τη υπομονή, τοις διωγμοίς, τοις παθήμασιν, οίά μοι εγένετο εν Αντιοχεία, εν Ικονίω, εν Λύστροις, οίους διωγμούς υπήνεγκα». Ο Βασίλειος Σελευκείας συνέταξε το έργο «Πράξεις της αγίας αποστόλου και πρωτομάρτυρος Θέκλης», και έμμετρον εγκώμιον γι’ αυτήν, ο οποίος και παρουσίασε υπέρμετρα τα έργα και τα άθλα και τα νικητήρια αυτής, και πολύ σωστά, γιατί στη Σελεύκεια και έζησε επί μακρόν χρόνο και πέθανε η αγία Θέκλα (παρ. η’ και θ’). Η μνήμη της εορτάζεται από τους δυτικούς την 23η Σεπτεμβρίου, ενώ από εμάς την 24η του ίδιου μήνα. Άρα κατά την ημερομηνία αυτή εξεφώνησε ο Φώτιος την ομιλία, και ίσως κατά την πρώτη πατριαρχεία του, με πιθανό έτος το 865.
Αυτά τα στοιχεία έχουν ληφθεί κυρίως από τις δύο εκδόσεις των ομιλιών του ιερού Φωτίου, του Στ. Αριστάρχου, μεγάλου Λογοθέτη της Μεγάλης Εκκλησίας του Χριστού, «Λόγοι και ομιλίαι» ογδοήκοντα τρεις, τόμοι Α’ και Β’, Κωνσταντινούπολις 1900, και της Εταιρείας των Μακεδονικών Σπουδών, «Φωτίου Ομιλίαι», στην οποία περιελήφθησαν οι 19 γνήσιες ομιλίες, με κείμενο και ευρύτατη εισαγωγή και σχόλια του Β. Λαούρδα, Θεσσαλονίκη 1959, απ’ όπου και λαμβάνεται το κείμενο. Εμείς βέβαια αρκεσθήκαμε στα παραπάνω αναγραφόμενα, όσοι όμως επιθυμούν λεπτομερέστερα στοιχεία θα τους συνιστούσαμε να μελετήσουν τις δύο αυτές εκδόσεις, και ιδίως τη δεύτερη, από όπου θα αποκομίσουν μεγάλη πολύπλευρη ωφέλεια.
Ε. ΜΕΡΕΤΑΚΗΣ
ΦΩΤΙΟΥ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΔΕΚΑΤΗ ΕΝΑΤΗ
ΕΓΚΩΜΙΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΠΡΩΤΟΜΑΡΤΥΡΑ ΘΕΚΛΑΝ
α’ Θέκλης η μνήμη της πρωτομάρτυρος γυναικών μεν υπάρχει καλλώπισμα, ηδύ δε ανδρών σεμνολόγημα, ομού δε πάντων προς αρετήν και ανδραγαθίαν προτροπή και παράκλησις, δαιμόνων δε πληγή και κατήφεια και το κατά της προμήτορος αφαιρουμένη τρόπαιον, μάλλον δε ουκ αφαιρουμένην μόνον, αλλά και το κατ’ αυτών ανιστώσα λαμπρότερον˙ οις γαρ μετά την νίκην και το φρύαγμα τους αλαζόνας ετραυμάτισε και πολλής αισχύνης και αμηχανίας ενέπλησεν, ου μόνο αυτών καθείλε το γαυρίαμα, αλλά και φοβερόν ηγείσθαι το ηττημένον γένος εδίδαξεν. Ει μεν ουν εν ην των ειρημένων διηγωνισμένον τη μάρτυρι, ουδ’ ούτως αν ο λόγος εις θάρσος επήρθη παρρησιάσασθαι την επί μέρους διήγησιν˙ επεί δε τοσαύτα δι’ ενός σώματος συνήλθεν εις εν και μιας παρθένου πράξις τοσούτους εκίνησε κατορθωμάτων τε και θαυμάτων ποταμούς, τίς αν ευρεθείη λόγος τούτοις άπασι ρώμην έχων συμπαρεκτείνεσθαι;…
1Η μνήμη της πρωτομάρτυρος Θέκλας είναι το στόλισμα των γυναικών κι ευχάριστο καύχημα των ανδρών και όλων μαζί προτροπή και παρακίνηση προς την αρετή και τα κατορθώματα της πίστεως, άλλ’ είναι τραύμα και λύπη των δαιμόνων που εξαλείφει το τρόπαιό τους κατά της πρώτης μητέρας μας και δεν το εξαλείφει μόνο, αλλά και υψώνει λαμπρότερο το εναντίον εκείνων τρόπαιο. Γιατί με όσα μετά τη νίκη και το φρύαγμα τραυμάτισε τους αλαζόνες και τους γέμισε με πολλή ντροπή και αμηχανία, όχι μόνο κατέστειλε την έπαρση αυτών, αλλά και δίδαξε να θεωρείται φοβερό το γένος που είχε ηττηθεί. Αν λοιπόν ήταν ένα από όσα ειπώθηκαν το αγώνισμα της μάρτυρος, κι έτσι ακόμα ο λόγος δεν θα ελάμβανε το θράσος να παρουσιάσει την επί μέρους διήγηση, επειδή όμως τόσα πολλά συγκεντρώθηκαν σε ένα σώμα και η πράξη μιας παρθένου κίνησε τόσους ποταμούς κατορθωμάτων και θαυμάτων, ποιός λόγος μπορεί να βρεθεί που να έχει τη δύναμη να συμπαρατεθεί σε όλα αυτά;…
Του Οσίου Πατρός ημών Φωτίου του Μεγάλου – εγκώμιον εις την Αγίαν Πρωτομάρτυρα Θέκλαν.zip