Εισήγηση στην ΣΤ’ Συνάντηση του Διορθοδόξου Δικτύου Πρωτοβουλιών Μελέτης ρησκειών και Καταστροφικών Λατρειών στο Νευροκόπι, της Βουλγαρίας 19-22 Σεπτεμβρίου 2013.
«Αιρέσεις και η ποιμαντική αντιμετώπισή τους»
του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου
Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αρχιερείς, Θεοφιλέστατε Άγιε Καρπασίας, Πατέρες και Αδελφοί, κυρίες και κύριοι σύνεδροι, αγαπητοί φίλοι,
Με αισθήματα σεβασμού και αληθινής χαράς ατενίζω τα πρόσωπα όλων εσάς, εις αυτή την ευλογημένη σύναξη, η οποία για μία ακόμη χρονιά πραγματοποιείται με την επίβλεψη και την φροντίδα του Διορθοδόξου Δικτύου Πρωτοβουλιών Μελέτης Θρησκειών και Καταστροφικών Λατρειών.
Ευχαριστώ τον Θεό και την Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικόν μας Πατριαρχείο, για την ευλογία και την τιμή την οποίαν έλαβα από αυτό, να συμμετέχω εις τις εργασίες του Συνεδρίου αυτού ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, το Συνέδριον το οποίο, με την ευλογία του Θεού, πραγματοποιείται εις τας αυλάς της Μητροπόλεως Νευροκοπίου του Πατριαρχείου Βουλγαρίας.
Με πολλήν αγάπη, αλλά και αίσθημα ευθύνης, θα μοιρασθώ μαζί σας ολίγες σκέψεις, οι οποίες θα δώσουν μόνον έναυσμα για συζήτηση και διάλογο, σχετικά με το θέμα: «Οι αιρέσεις και η ποιμαντική αντιμετωπισή τους».
Να ξεκινήσω από κάτι πολύ γενικό. Το θέμα του προορισμού της ζωής μας. Το θέμα αυτό είναι πολύ σοβαρό, διότι αφορά το σπουδαιότερο ζήτημα για τον άνθρωπο: Για ποιό σκοπό ευρισκόμαστε πάνω στην γη; Αν ο άνθρωπος τοποθετηθεί σωστά στο θέμα αυτό, αν εύρει τον πραγματικό του προορισμό, τότε μπορεί να τοποθετηθεί σωστά και στα επί μέρους καθημερινά ζητήματα της ζωής του, όπως είναι οι σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, οι σπουδές του, το επάγγελμα, ο γάμος, η απόκτηση και ανατροφή των παιδιών. Αν όμως δεν τοποθετηθεί σωστά σε αυτό τόβασικό θέμα, τότε θα αποτύχει και στους επί μέρους σκοπούς της ζωής, διότι τι νόημα μπορούν να έχουν οι επί μέρους σκοποί, όταν στο σύνολό της η ανθρώπινη ζωή δεν έχει νόημα;
Και τώρα στο θέμα μας, τις Αιρέσεις.
Η αίρεση, ως απομάκρυνση του ανθρώπου από τον πραγματικό προορισμό του, από την πραγματική Οδό, όπως εκφράζεται από την ζωή και τους λόγους του ίδιου του Κυρίου, αλλά και των Αποστόλων Του, των Μαρτύρων, των Πατέρων και των απ’ αιώνος Αγίων της Εκκλησίας μας, είναι ταυτόχρονα και απομάκρυνση από αυτήν την ίδια την ζωή. Καθώς ο Χριστός μας, μας λέει «εγώ ειμι η οδός και η αλήθεια και η ζωή•», η αιρετική διδασκαλία απομακρύνει από την ευαγγελική οδό και οδηγεί σε αδιέξοδα και δήθεν «πνευματικές καταστάσεις», οι οποίες αλλοιώνουν την ψυχή του ανθρώπου και τον αποπροσανατολίζουν εντελώς. Περισσότερον συγκεκριμένα εις το θέμα των αιρέσεων, θα προσπαθήσω όσον μου είναι δυνατόν, να δώσω κάποια στοιχεία τα οποία συμβάλλουν στο να χάνει ο άνθρωπος τον προσανατολισμό του στην ζωή ή ακόμη χειρότερα, να μην τον βρίσκει ποτέ, έχοντας αναπάντητα τα ερωτήματα του ποιός είμαι, ποιός μου έδωσε την ζωή και τι αποστολή έχω στην ζωή;
1. Η προσήλωση και απορόφηση στις βιωτικές μέριμνες. (βλ. Λουκ. ι’, 42). Όταν τα υλικά πράγματα αντιμετωπίζονται ως δώρα του Θεού, τα οποία τα αντιπροσφέρουμε σε Εκείνον, τότε αυτά συνδέονται μαζί Του και γίνονται μονοπάτια ενώσεως με τον Θεό. Αν ωστόσο δεν ενωθούμε με το Θεό, αποτύχαμε, όλα είναι άχρηστα. Συνήθως οι άνθρωποι αποτυγχάνουν, διότι παρασύρονται από αυτούς τους δευτερεύοντες σκοπούς στη ζωή τους. Δεν βάζουν ως πρώτο και κύριο στόχο στην ζωή τους την ένωση με τον Θεό, την απόκτηση της χάριτος του Αγίου Πνεύματος κατά τον Άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ. Απορροφώνται από τα ωραία του κόσμου τούτου πράγματα και χάνουν τα αιώνια. Δίδονται ολοκληρωτικά στα δευτερεύοντα και ξεχνούν το “εν ου έστι χρεία” (βλ. Λουκ. ι’, 42). Συνεχώς, αναβάλλουν και δεν δίνουν χώρο στην ζωή τους και στην καρδιά τους για τον Θεό. Χωρίς να το καταλαβαίνουν, οι ψυχές όσων ακολουθούν αυτόν το δρόμο, μένουν απότιστες, ευάλωτες σε οποιονδήποτε αιρετικό πνεύμα.
2. Το να είναι κανείς ορθόδοξος είναι μεν δύσκολο πράγμα, αλλά ταυτόχρονα απαραίτητον, ουσιώδες, αληθινόν. Όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί ο Ηγούμενος της Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους π. Γεώργιος Καψάνης, «Όσο ο άνθρωπος ζει εγωκεντρικά, ανθρωποκεντρικά, αυτόνομα, τοποθετεί τον εαυτό του ως κέντρο και σκοπό της ζωής του, πιστεύει ότι μπορεί να αυτοτελειωθή, να αυτοπροσδιορισθή, να αυτοθεωθή. Όλα τα ορθόδοξα όμως είναι θεανθρωποκεντρικά, έχουν κέντρο τον Θεάνθρωπο Χριστό. Όλα τα μη Ορθόδοξα, Προτεσταντισμός, Παπισμός, Μασονισμός, Χιλιασμός, αθεϊσμός, ο,τι άλλο εκτός Ορθοδοξίας, αυτόν τον κοινό παρονομαστή έχουν: Κέντρο είναι ο άνθρωπος. Σε μας κέντρο είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός. Γι’ αυτό είναι εύκολο να γίνει κανείς αιρετικός, χιλιαστής, μασόνος, ο,τιδήποτε άλλο, αλλά είναι δύσκολο να γίνει Χριστιανός Ορθόδοξος». Για να γίνεις Χριστιανός Ορθόδοξος, πρέπει να δεχθείς ότι κέντρο του κόσμου δεν είσαι εσύ αλλά ο Χριστός.
3. Ο αμερικάνικος και δυτικοευρωπαϊκός τρόπος ζωής, ο οποίος κατέκλυσε και τις Ορθόδοξες Χώρες. Το όνειρο της εύκολης ζωής. Μίας ζωής χωρίς κόπο, μόχθο και προσπάθεια, η οποία δυστυχώς πολύ εύκολα περνά και στα πνευματικά, ενάντια στο ασκητικό-μαρτυρικό πνεύμα των Προγόνων μας και των Πατέρων της Εκκλησίας.
4. Σε μεγαλουπόλεις, η μη άμεση επαφή του ιερέα με όλους τους ενορίτες του, όπως συνέβαινε και συμβαίνει ακόμη στα χωριά μας. Στις πόλεις αυτές δημιουργούνται συνθήκες αφάνειας, τίς οποίες εκμεταλλεύονται οι αιρέσεις. Όταν η Ενορία παραμένει ένας χώρος «απρόσωπος» και απρόσιτος, τότε η γενικώτερη ποιμαντική της γίνεται αδύνατη. Στην περίπτωση αυτή, ενός ποιμνίου χωρίς ποιμένα, ευρίσκουν ευκαιρίες και δυνατότητες δήθεν «ποιμένες» και «σωτήρες» του λαού, οι οποίοι καλύπτουν, δυστυχώς με ολέθριες συνέπειες, το κενό που αφήνει ο Ορθόδοξος Κληρικός, ο ατελέσφορος εφημέριος της Ενορίας του.
5. Πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί κατέφυγαν σε αιρέσεις, εξαιτίας των δικών μας λαθών και της ολιγωρίας. Επειδή ποτέ κάποιος δεν έδωσε την δυνατότητα στο νέο τότε παιδί να πλησιάσει στο ψαλτήρι, ή να βρεθεί με μία σύναξη νέων, ή να κρατά μία λαμπάδα ή το αντίδωρο, ώστε να νιώθει ότι κάτι μπορεί και προσφέρει, ή να βρεθεί σε μία χορωδία, ή να αναλάβει κάποιο θεατρικό δρώμενο της ενορίας, ή σε μία κατασκήνωση. Σε πολλούς από αυτούς που κατέληξαν σε αιρετικές ομάδες, δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να αναλάβουν κάτι και να νιώσουν ότι είναι σημαντικοί για εμάς τους υπόλοιπους Ορθοδόξους χριστιανούς.
6. Σε πολλές περιπτώσεις, αιτία για την απομάκρυνσή τους από την Εκκλησία και κατά συνέπειαν από τον Χριστό μας, στάθηκε, μία άσχημη συμπεριφορά μας ή το κακό παράδειγμα της ζωής μας, εμάς των υπολοίπων Ορθοδόξων χριστιανών.
7. Το πνεύμα της ζωής χωρίς κόπο, το αφήσαμε να εισέλθει ακόμη και στον πνευματικόν αγώνα μας. Μη εγρήγορση στην γενικώτερη ζωή μας. Με απλούστερα λόγια, έχομε εκκοσμικευθεί και απομακρυνθεί από το πνεύμα των Πατέρων της ερήμου.
8. Η μη προσωπική σχέση του ανθρώπου με την γη και την φύση, ο φόβος ανοίγματος στον πλησίον, εξαιτίας της ζωής σε μεγαλουπόλεις, ευνοούν την απομόνωση του ανθρώπου και τον καθιστούν ευάλωτο σε οποιαδήποτε μορφή αιρέσεων.
Τρόποι ποιμαντικής αντιμετωπισής τους
1. Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ λέει σε ένα πνευματικό του τέκνο. «Βρες την ειρήνη μέσα σου και χιλιάδες άνθρωποι θα την βρουν γύρω σου». Νιώθω ότι ο προσωπικός καθημερινός αγώνας του καθενός από εμάς τους Ορθοδόξους, όχι στους άλλους, αλλά στον εαυτόν μας προσωπικά (η στην προσευχή), όλων μας, κληρικών και λαϊκών, είναι πολύ μεγάλης και καθοριστικής σημασίας στον αγώνα αντιμετωπίσεως των αιρέσεων, διότι χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε, η χάρις του Θεού αγγίζει και τις ψυχές των γύρω μας.
2. Ο πόνος, το ενδιαφέρον και η προσευχή μας για τους Ορθοδόξους αδερφούς μας και μη, να επεκτείνεται με το έμπρακτο παράδειγμα των έργων της γενικώτερης ζωής μας, κατά τον λόγο του Χριστού μας: «ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς.». Τούτο ισχύει ιδίως σήμερα, όπου λίγο-πολύ όλοι έχουν μορφωθεί και μπορούν εύκολα να λένε όμορφα λόγια και κηρύγματα, ενώ οι άνθρωποι διψούν για το προσωπικό παράδειγμα της γενικώτερης ζωής μας. Αυτό ας μην το ξεχνούμε.
3. Η ουσιαστική επικοινωνία μας με τους ανθρώπους της ενορίας και της Επαρχίας μας κατά πρόσωπον, διότι όταν οι άνθρωποι, γνωρίζουν την αλήθεια, επικοινωνούν με τον ιερέα ουσιαστικά και αληθινά, αποτελούν ζωντανά μέλη του σώματος της Εκκλησίας, δεν κινδυνεύουν από κανένα αιρετικό που παρουσιάζει το ψεύδος ως αλήθεια.
4. Η πολύ καλή και με σαφήνεια ενημέρωση σε τακτική βάση του Ορθοδόξου ποιμνίου. Η ενημέρωση μπορεί να γίνεται μέσα από το αντιαιρετικό περιεχόμενο του κυρήγματος, τις συνάξεις νέων και μεγαλυτέρων των Ενοριών, το διαδίκτυο, το ραδιόφωνο, τον τύπο, διάφορα έντυπα, και άλλα.
5. Το θάρρος του ιερέα και του Επισκόπου να κατονομάσει πράγματα, χωρίς να δημιουργήσει συγκρούσεις, εντάσεις και οξύνσεις, αλλά να πει τα πράγματα με το όνομά τους, ξεκάθαρα, όταν πρόκειται περί αιρέσεως, να προφυλαχθεί το ποίμνιο.
6. Επικοινωνία με τα σχολειά. Πολλές αιρέσεις σύγχρονες ξεκινούν και απευθύνονται στους νέους ανθρώπους, χωρίς να φαίνονται ότι έχουν πνευματικό υπόβαθρο, αλλά ξεκινούν με ένα κοσμικό ένδυμα (όπως γυμναστική) και ο νέος σου λέει «μα, δεν είναι κάτι κακό» ή «δεν αγγίζει την πίστη μου». Και όμως, αυτοί θα παρασαλεύσουν αύριο την ψυχοσύνθεση και την ύπαρξη του παιδιού.
7. Πολλοί από τους Ορθοδόξους χριστιανούς κατέφυγαν σε αιρέσεις, εξαιτίας κατακρίσεως και διαπομπεύσεως της Εκκλησίας από ανθρώπους, οι οποίοι ενόμιζαν ότι με αυτό τον τρόπο προσπαθούσαν να διορθώσουν την Εκκλησία και έτσι δίδουν άφθονο υλικό στους αιρετικούς να πολεμούν την Εκκλησία. Είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να συνειδητοποιήσωμε ότι το πνεύμα καταλλαγής και ειρήνης στους κόλπους της Εκκλησίας είναι αναγκαίο. Καθώς λέει ο γέρων Πορφύριος, καλύτερα λάθος αλλά μέσα στην Εκκλησία, παρά σωστός και έξω από Αυτήν.
Αγαπητοί αδελφοί,
Θα σταματήσω εδώ, αφού εσκιαγράφησα την ασθένεια των αιρέσεων σήμερα και κάποιους τρόπους προλήψεως και θεραπείας της ασθενείας αυτής. Επροσπάθησα μόνον να δώσω μία απλήν εικόνα και βάσει της εικόνας των αιρέσεων και των μέτρων τα οποία μαζύ με άλλα πρέπει να λάβωμε, και έτσι, ανοίγομε την συζήτησή μας.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Ακτίνες.blogspot.gr
