Ο ΟΣΙΟΣ ΗΣΥΧΙΟΣ Ο ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ
Για τον όσιο Ησύχιο ξέρουμε πως ήταν ηγούμενος της ιεράς μονής της Φλεγομένης Βάτου, στο Θεοβάδιστο Όρος Σινά. Από όσα έγραψε σώζεται μόνο το έργο που μεταφράζουμε εδώ. Περιλαμβάνει διακόσια «κεφάλαια» και αναφέρεται στο βασικό πνευματικό θέμα της Νήψεως.
Ο όσιος Ησύχιος συγχέεται συχνά με τον Ησύχιο τον Ιεροσολυμίτην, που διακρίθηκε ως κήρυκας του Ευαγγελίου. Όσα καταθέτει στα πνευματικά κεφάλαια, που επακολουθούν, μαρτυρούν τη βαθειά πνευματική εμπειρία του οσίου μας και η συμπερίληψη του έργου αυτού στη Φιλοκαλία υπογραμμίζει επαρκώς, νομίζουμε, την κεφαλαιώδη σημασία που έχει και τη σπουδαιότητά του ως αντιπροσωπευτικού έργου της νηπτικής θεολογίας της Εκκλησίας μας.
ΗΣΥΧΙΟΥ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ
ΛΟΓΟΣ
ΠΟΥ ΩΦΕΛΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΣΩΖΕΙ,
ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΟΔΟΥΛΟ
Η νήψη και η αρετή.
(Ο λόγος είναι γραμμένος σε κεφάλαια. Όσα γράφονται αποτελούν αρχή του φωτισμού της ψυχής και πραγματικές συμβουλές με περιεχόμενο αντιρρητικό και προσευχικό).
Η νήψη είναι μέθοδος πνευματική που απελευθερώνει εντελώς τον άνθρωπο με τη βοήθεια του Θεού από σκέψεις μολυσμένες από πάθη, από λόγια και έργα πονηρά, αν εφαρμόζεται πολύν καιρό και πρόθυμα. Η νήψη, όταν περπατάει κανένας το δρόμο της, χαρίζει βέβαιη γνώση του ακατάληπτου Θεού, όσο αυτό είναι δυνατό, και ακόμη φανέρωση θεϊκών μυστικών και απόκρυφων αληθειών. Η νήψη βοηθάει στην εφαρμογή κάθε εντολής του Θεού που βρίσκεται στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη και χορηγεί κάθε αγαθό του «μέλλοντος αιώνος», του αιώνος δηλαδή που πρόκειται να έρθη.
1 Νήψη είναι ουσιαστικά καθαρότητα της καρδιάς. Ακριβώς γιατί είναι τόσο μεγάλη και όμορφη αρετή ή για την ακρίβεια, εξαιτίας της αμέλειάς μας, είναι σήμερα πολύ σπάνια στους μοναχούς. Αυτήν την αρετή μακαρίζει ο Χριστός λέγοντας «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» (καλότυχοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα ιδούν τον Θεό – Ματθ. ε’ 8). Επειδή λοιπόν τέτοια αρετή είναι η νήψη, είναι ακριβή η τιμή της. Όταν η νήψη είναι μακροχρόνια στον άνθρωπο, γίνεται οδηγός για σωστή και θεάρεστη ζωή, πράγμα που είναι και «θεωρίας επίβασις», η βάση στην οποία στηρίζεται η ιερή θεωρία, και μας μαθαίνει να κινούμε σωστά τις τρεις δυνάμεις της ψυχής και να φυλάγουμε με ασφάλεια τις αισθήσεις. Η αρετή αυτή, όταν την έχουμε, μεγαλώνει κάθε μέρα και τις τέσσερις γενικές αρετές.
2 Ο μεγάλος νομοθέτης Μωυσής, πιο σωστά το Άγιο Πνεύμα, υποδείχνοντας πόσο η αρετή αυτή είναι άμεμπτη και καθαρή και πλούσια σε περιεχόμενο και εξυψωτική και διδάσκοντάς μας πως πρέπει να την αρχίζουμε και πώς να την εφαρμόζουμε στην πράξη λέει˙ «πρόσεχε σεαυτώ μη γένηται ρήμα κρυπτόν εν τη καρδία σου ανόμημα» (πρόσεχε τον εαυτό σου μη τυχόν κάποια κρυφή σκέψη στην καρδιά σου γίνη αμαρτία – Δευτερον. ει’ 9). Λέγοντας «ρήμα κρυπτόν» εννοεί «την μονολόγιστον έμφασιν»τον επίμονο λογισμό κάποιου πονηρού πράγματος που το μισεί ο Θεός. Αυτήν (δηλ. την «μονολόγιστον έμφασιν») την ονομάζουν οι Πατέρες και «προσβολήν» που γίνεται στην καρδιά από τον διάβολο. Την προσβολή την ακολουθούν οι λογισμοί μας μόλις αυτή φανή στον νου και αρχίζουν, μολυσμένοι από αμαρτωλά πάθη, συζήτηση μαζί της.
3 Νήψη σημαίνει δρόμος κάθε αρετής και εντολής του Θεού. η νήψη λέγεται και καρδιακή ησυχία. Όταν φτάση σε τέλειο βαθμό χωρίς να επηρεάζεται από τη φαντασία, είναι η ίδια φύλαξη του νου.
4 Όποιος γεννήθηκε τυφλός, δεν βλέπει το φως του ήλιου. Το ίδιο και όποιος δεν βαδίζει με νήψη δεν βλέπει πλούσια τη φωτεινή ακτινοβολία της ουράνιας χάριτος και ούτε πρόκειται να απελευθερωθή από τα πονηρά και μισητά στον Θεό έργα, λόγια και σκέψεις. Οι άνθρωποι αυτοί δεν πρόκειται να περάσουν ελεύθερα τους άρχοντες του άδη, όταν φύγουν από τον κόσμο αυτόν.
5 Προσοχή είναι η αδιάκοπη ησυχία της καρδιάς από κάθε λογισμό. Στην κατάσταση αυτή η καρδιά επικαλείται πάντα και χωρίς σταματημό και αναπνέει μόνο τον Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού και Θεό. Μαζί του στέκει και αντιμετωπίζει ανδρεία τους εχθρούς. Εξομολογείται σ’ αυτόν, τον μόνο που έχει εξουσία να συγχωρή αμαρτήματα. Η ψυχή αγκαλιάζει συνεχώς και μυστικά τον Χριστό, τον μόνο που γνωρίζει τις καρδιές, με επίκληση του ονόματός του και προσπαθεί να ξεφύγη την προσοχή των ανθρώπων, κρύβοντας την γλυκύτητα που νιώθει καθώς και τον εσωτερικό της αγώνα και φόβο μη τυχόν ο διάβολος χωρίς αυτή να το προσέξη βοηθήση την κακία να πάη μπροστά και αφανίση την ωραιότατη εργασία της.
6 Νήψη είναι επίμονη προσήλωση λογισμού και στάση του στην πύλη της καρδιάς. Ο λογισμός αυτός βλέπει τους κλέφτες λογισμούς που έρχονται και ακούει τι λένε και τι κάνουν αυτοί οι εγκληματίες. Αντιλαμβάνεται ποια είναι η μορφή που χάραξαν σ’ αυτούς οι δαίμονες και προσπαθεί με τη δύναμη της φαντασίας μόνη της να ξεγελάση τον νου. Όταν όλα αυτά γίνουν αντικείμενο επιμελημένης πνευματικής εργασίας, μας δείχνουν με πάρα πολλή επιστημοσύνη την πείρα του νοητού πολέμου, αν θέλουμε…
Από το βιβλίο: “Μικρή Φιλοκαλία: επιλλογή – Νεοελληνική απόδοση Αρχιμ. Ευσεβίου.” φιλοκαλικά κείμενα σε μετάφραση κατ’ επιλογήν από έργα των Οσίων: Αντωνίου του Μεγάλου, Ησαΐα του Αναχωρητή, Κασσιανού του Ρωμαίου, Ησυχίου του Πρεσβυτέρου και Νείλου του Ασκητή.
Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
