(Ματθ. κζ, 33-55. Μάρκ. ιε, 33-39. Λουκ. κγ, 44-48. Ιωάν. ιθ, 28-30).
Από το μεσημέρι ως τις τρεις το απόγευμα έπεσε σκοτάδι σ’ όλη τη γη. Γύρω στις τρεις κραύγασε ο Ιησούς με δυνατή φωνή: «Ηλί ηλί λιμά σαβαχθανί;» δηλαδή, «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;». Μερικοί από τους παρευρισκομένους εκεί σαν τον άκουσαν, έλεγαν: «Αυτός φωνάζει τον Ηλία». Κι αμέσως ένας απ’ αυτούς πήγε και πήρε ένα σφουγγάρι, το βούτηξε στο ξίδι, και αφού το στερέωσε πάνω σ’ ένα καλάμι, του έδωσε να πιεί. Οι υπόλοιποι έλεγαν: «Άσε να δούμε αν θα ‘ρθει ο Ηλίας να τον σώσει». Ο Ιησούς έβγαλε πάλι μια δυνατή κραυγή και άφησε την τελευταία του πνοή.1
Τότε το καταπέτασμα του ναού σχίστηκε στα δύο, από πάνω ως κάτω, η γη σείστηκε,2 έσπασαν οι ταφόπετρες κι άνοιξαν τα μνήματα. Πολλοί άγιοι που είχαν πεθάνει αναστήθηκαν και βγήκαν από τα μνήματα, και μετά την ανάσταση του Ιησού μπήκαν στην άγια πόλη της Ιερουσαλήμ κι εμφανίστηκαν σε πολλούς.
Ο Ρωμαίος εκατόνταρχος και οι στρατιώτες που φύλαγαν μαζί του τον Ιησού, όταν είδαν τον σεισμό και τ’ άλλα συμβάντα, φοβήθηκαν πάρα πολύ και είπαν: «Στ’ αλήθεια, αυτός ήταν Υιός Θεού». Κι όλοι όσοι είχαν μαζευτεί εκεί για να δουν το θέαμα, μόλις είδαν αυτά που έγιναν, έφευγαν χτυπώντας μετανιωμένοι τα στήθη τους.3, 4.
Εκεί βρίσκονταν και πολλές γυναίκες που παρακολουθούσαν από μακριά: ήταν αυτές που ακολούθησαν τον Ιησού από τη Γαλιλαία και τον υπηρετούσαν. Ανάμεσά τους ήταν η Μαρία η Μαγδαληνή, η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου και του Ιωσή, και η μητέρα των γιων του Ζεβεδαίου.
ΣΧΟΛΙΑ
1 Ο Ιησούς έβγαλε πάλι μια δυνατή κραυγή και άφησε την τελευταία του πνοή.
Ο Κύριος εσταυρώθη εις τον λεγόμενον κρανίου τόπον, ος λέγεται εβραϊστί Γολγοθά. Από δε της έκτης ώρας σκότος εγένετο επί πάσαν την γην έως ώρας ενάτης! Από της στιγμής εκείνης που ο Εσταυρωμένος δεν επάτει πλέον την γην, την οποίαν επί μίαν τριετίαν επότιζε με τα δάκρυά του, δάκρυα μιας απείρου αγάπης και ως το ιερώτατον σφάγιον προσεφέρετο υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας και ίστατο μετέωρος μεταξύ ουρανού και γης, από της στιγμής εκείνης που είπε την λέξιν «τετέλεσται», ο Εσταυρωμένος έγινε το κέντρον του παγκοσμίου ενδιαφέροντος, ο δε Σταυρός του μετεβλήθη εις τεράστιον υπερθείήν μαγνήτην που ελκύει ακαταπαύστως τας καρδίας των ανθρώπων. Πρώτός που ησθάνθη την μυστηριώδην αυτήν έλξιν επί της καρδίας του, ήτο ο ληστής. Αυτός, του οποίου ούτε νόμοι, ούτε δεσμά, ούτε αυτός ο θάνατος ηδυνήθησαν να μαλάξουν την καρδίαν, αίφνης υφίσταται θείαν αλλοίωσιν. Δεύτερος που ησθάνθη την σωτήριον έλξιν του Σταυρού ήτο ο Ρωμαίος εκατόνταρχος. Εκπροσωπών την αγέρωχον Ρώμην εγνώριζε μέχρι της στιγμής εκείνης ότι
μία δύναμις υπάρχει, ικανή να επιβάλη την θέλησιν, να υποτάξη τους λαούς υπό ένα σκήπτρον, και η δύναμις αυτή ωνομάζετο ξίφος.
Ναι! Από την ημέραν της Σταυρώσεως ήρχισαν αι μεγάλαι κατακτήσεις του Εσταυρωμένου. Ο Σταυρός είλκυσε μυριάδες καρδιών. Είλκυσε βασιλείς, αυτοκράτορας, μονάρχας. Είλκυσε λαούς ολόκληρους. Είλκυσε πλουσίους, φιλοσόφους και αγραμμάτους, γέροντας, και νήπια, πάσαν ηλικίαν, τάξιν φυλήν και γλώσσαν. Εάν ανοίξετε το μαρτυρολόγιον του Χριστιανισμού, θα ίδετε μάρτυρας εξ όλων των επαγγελμάτων, οι οποίοι προσέφεραν προθύμως το αίμά των υπέρ της δόξης του Εσταυρωμένου.
Και σήμερον εξακολουθεί τας μεγάλας του κατακτήσεις ο Εσταυρωμένος. Αυτήν την στιγμήν που γράφονται αι γραμμαί αυταί, εάν υποθέσωμεν ότι εκηρύσσετο γενικός διωγμός εναντίον όλων των χριστιανών όλης της υφηλίου, εάν παρουσιάζετο ο Αντίχριστος, ρίπτων το σύνθημα «θάνατος εις τους χριστιανούς», μυριάδες χριστιανών θα ανενέωνον τον ηρωϊσμόν των μαρτύρων των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού, και όλαι αι χώραι θα έδιδον τους νέους μάρτυράς των. Μήπως τας ημέρας αυτάς δεν δίδει τους μάρτυράς της η Ελλάς… Φαντασθήτε. Μετά 20 αιώνας ο Εσταυρωμένος εξακολουθεί να ελκύη τας καρδίας των ανθρώπων μετά της ιδίας εντάσεως, μετά της οποίας είλκυσε τον ληστήν και τον εκατόνταρχον.
Ο Εσταυρωμένος ελκύει και θα ελκύη μέχρι συντελείας των αιώνων τας καρδίας των ανθρώπων. Άπιστοι! Εξηγήσατέ μας την μυστηριώδη αυτήν έλξιν του Σταυρού! Αυτό είνε θαύμα μοναδικόν της Ιστορίας. Αυτό το θαύμα εάν το μελετήσετε και σεις αμερολήπτως θα γονατίσετε προ του Εσταυρωμένου και θα ενώσετε την φωνήν σας με την φωνήν μυριάδων πιστών˙ Κύριε! Συ είσαι ο Θεός μου, ο Λυτρωτής μου. Και μόνον πεπωρωμέναι, χυδαίαι ψυχαί δεν θέλουν ν’ αγαπήσουν τον Χριστόν. Αυταί μένουν μακράν της έλξεώς του, δια να έχουν το οικτρόν τέλος του αποστάτου Ιούδα, που διέκοψε την επαφήν του με τον Χριστόν και δι’ αυτό εξεσφενδονίσθη εις την άβυσσον της καταστροφής!
(Αρχιερεύς, Αυγουστίνος Καντιώτης).
2 «Και η γη εσείσθη»
Έκτοτε διέρρευσαν 20 και πλέον αιώνες! Λαός, άρχοντες Ισραήλ, γραμματείς και αρχιερείς και στρατιώται, οι οποίοι ως θέαμα άξιον περιφρονήσεως, χλευασμών, μυκτηρισμών, ύβρεων και βλασφημιών είχον τον Εσταυρωμένον, εξέλιπον ως ο κονιορτός. Άλλ’ αι περιφρονήσεις, οι χλευασμοί, οι μυκτηρισμοί, αι ύβρεις και αι βλασφημίαι κατά του Εσταυρωμένου δεν εξέλιπον. Εξακολουθούν και μέχρι σήμερον με άλλα πρόσωπα, με άλλας γλώσσας. Αλλοίμονον! Δεν παρέρχεται ημέρα που κάποια γλώσσα να μη εκσφενδονίση τον σίελον της ύβρεως και της βλασφημίας κατά του Εσταυρωμένου και των πιστών του οπαδών. Δεν είνε υπερβολή εάν είπωμεν, ότι ό,τι σχετίζεται με την αγίαν θρησκείαν του Ιησού εν ταις ημέραις ημών χλευάζεται και μυκτηρίζεται. Κάλαμοι υλιστών και αθέων δημοσιογράφων και συγγραφέων, εχθρών του Σταυρού, των οποίων θεός είνε η κοιλία αυτών, μετεβλήθησαν εν ταις εσχάταις ημέραις εις γλώσσαν σταυρωτών, εις γλώσσας εχιδνών, που χύνουν το δηλητήριόν των εναντίον της πίστεως.
Διανοούμενοι, που αρέσκονται να αυτοκαλούνται πνευματικοί ηγέται του λαού, διδάσκαλοι της νεότητος μυκτηρίζουν τους πιστούς ως αφελείς, οι οποίοι εν 20ω αιώνι εξακολουθούν να πιστεύουν. Άρχοντες υβρίζουν και βλασφημούν τα θεία. Ιερείς και αρχιερείς όχι της Εβραϊκής συναγωγής, αλλά της Εκκλησίας, την οποίαν ίδρυσεν ο Κύριος δεν ζουν αξίως της κλήσεώς των, αξίως του Θεού Ιδρυτού. Αξιωματικοί και στρατιώται οι οποίοι δεν έχουν εις τας σημαίας ως σύμβολον εθνικά σήματα, τους ρωμαϊκούς αετούς, άλλ’ έχουν τον Σταυρόν, βλασφημούν αισχρώς τον Χριστόν… Και όλοι μεθύοντες και κραιπαλούντες και κατ’ αυτάς ακόμη τας ημέρας των σεπτών Παθών και της ενδόξου Αναστάσεως, νομίζουν ότι ουδεμία τιμωρία, ουδέν πρόκειται να συμβή δι’ όσα λέγουν και πράττουν. Θεωρούν ως νεκρόν τον Κύριον. Εντελώς δε απίστευτον την ημέραν της Κρίσεως. Άλλ’ ο Κύριος ζη. Άλλ’ ο Κύριος εγγύς. Άλλ’ ο Κύριος έρχεται. Ναι, έρχεται! Και τας ημέρας της αιφνιδίας οργής, της θεϊκής οργής, θα εύρη αυτούς εν κραιπάλη και μέθη, γελώντας, καγχάζοντας,
μυκτηρίζοντας, υβρίζοντας και βλασφημούντας το άγιον όνομά του, όπως ακριβώς εύρε το σκότος και ο σεισμός τους πρώτους σταυρωτές.
Και η γη σείεται εκ νέου. Φυσικόν φαινόμενον, θα φωνάξουν και πάλιν εκείνοι, οι οποίοι θέλουν να περιορίσουν τον Θεόν εις κάποιαν γωνίαν του απείρου σύμπαντος, ίνα εκείθεν απαθώς θεάται και ακούη τα εν τη γη συμβαίνοντα. Αλλά κάμνουν λάθος, ως έκαμνον λάθος και οι πρώτοι σταυρωταί του. Ώ σταυρωταί όλων των αιώνων! Γελάτε, καγχάζετε, υβρίζετε και βλασφημείτε τον Κύριον της δόξης, και νομίζετε ότι Εκείνος δεν βλέπει και δεν ακούει; Άλλ’ η γη δια τας αμαρτίας όλων σείεται. Δεν θα μιμηθήτε τον εκατόνταρχον; Δεν θ’ αναγνωρίσετε την αμαρτωλότητά σας, δεν θα ομολογήσετε τη θεότητά του και δεν θα ζητήσετε το θείον έλεος; Θα μείνετε λοιπόν επί της σειομένης γης μας εντελώς αδιάφοροι και αναίσθητοι, χειρότεροι των λίθων του Γολγοθά που και αυτοί επί τω φρικτώ θεάματι εσχίσθησαν;
Ώ! Κλαίουν δια τας αναισθήτους ψυχάς οι άγγελοι. Το τέλος των θα είνε ως το τέλος εκείνων, οι οποίοι, παρ’ όλα τα θαύματα, δεν ηθέλησαν να πιστεύσουν εις τον Εσταυρωμένον.
Ώ Εσταυρωμένε Κύριε! Ρύσαι ημάς μιας τοιαύτης πωρώσεως, μιας τοιαύτης συμφοράς, και αξίωσέ μας, ίνα με τον ευγνώμονα ληστήν και τον εκατόνταρχον, εν μέσω της συγχρόνου σκοτίας και των σεισμικών δονήσεων και ερειπίων, των πολιτικών και κοινωνικών ανατροπών, εξακολουθήσωμεν εν λόγοις, έργοις και μαρτυρίω ακόμη, ομολογούντες μέχρι τέλους, μέχρι θανάτου, την εις σε πίστιν μας. Αμήν. (Ματθ. 27,51).
(Αρχιερεύς, Αυγουστίνος Καντιώτης).
3 Ο Ρωμαίος εκατόνταρχος και οι στρατιώτες που φύλαγαν μαζί του τον Ιησού, όταν είδαν τον σεισμό και τ’ άλλα συμβάντα, φοβήθηκαν πάρα πολύ και είπαν: «Στ’ αλήθεια, αυτός ήταν Υιός Θεού».
«Αληθώς Θεού Υιός ήν ούτος». Κάτι μέγα, απείρως μέγα κρύπτεται, εις τον κατάδικον αυτόν. Μετανοούν δια την απρεπή συμπεριφοράν των απέναντι του Ιησού, τρέμουν δια την ενοχήν των και από το στόμα τόσον του εκατοντάρχου όσον και των στρατιωτών της φρουράς του Γολγοθά εξέρχεται η ομολογία της πίστεως˙ «Αληθώς Θεού Υιος ην ούτος».
Δεν γνωρίζομεν πολλά πράγματα περί της περαιτέρω τύχης του αξιωματικού και των στρατιωτών της φρουράς αυτής. Ένα μόνον δυνάμεθα μετά βεβαιότητος να είπωμεν, ότι ο εκατόνταρχος και οι μετ’ αυτού στρατιώται θα διεκήρυσσον μέχρι τέλους της ζωής των την ανάμνησιν των τραγικών στιγμών που έζησαν κάτω από τον Σταυρόν του Κυρίου. Και εις οιανδήποτε φρουράν της απεράντου Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και εάν μετά ταύτα υπηρέτησαν θα εκήρυσσον το άφθαστον μεγαλείον του Εσταυρωμένου. Τις οίδε μήπως μερικοί απ’ αυτούς, γενόμενοι χριστιανοί, δεν προσέφερον εν καιρώ διωγμών την ζωήν των υπέρ του Χριστού;
Εκ της ιεράς παραδόσεως γνωρίζομεν ότι ο εκατόνταρχος του Γολγοθά, φερόμενος με το όνομα Λογγίνος, εμαρτύρησε, κατεγράφη εις τον κατάλογον των μαρτύρων της πίστεώς μας και εορτάζεται εις τας 16 Οκτωβρίου. (Ματθ. 27,54)!
(Αρχιερεύς, Αυγουστίνος Καντιώτης).
4 Ούτος υιός ην Θεού» (ιε’ 39). Και ο ιερός Λουκάς˙ «εδόξασε τον Θεόν λέγων˙ όντως ο άνθρωπος ούτος δίκαιος ήν» (κγ’ 47).
Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο άνθρωπος αυτός, μολονότι ανήκεν εις τον Ρωμαϊκόν στρατόν και έφερε τα διάσημα του αξιωματικού του στρατού αυτού, και ήτο φυσικόν κατά τινά τρόπον να κατέχεται από πολύν εγωϊσμόν, ήτο άνθρωπος αγαθών διαθέσεων˙ άνθρωπος ήμερος και καλλιεργημένος. Ίσως η διαγωγή του Κυρίου ενώπιον του Πιλάτου, η προσευχή Του υπέρ των στρατιωτών Του, η διαγωγή Του προς τον ληστήν, η τελεία υπομονή Του, όταν τον ύβριζαν και τον ωνείδιζαν οι παραπορευόμενοι, να του είχαν κάμει εντύπωσιν˙ διότι εις κανένα άλλον κατάδικον δεν τα έβλεπεν αυτά. Τώρα όμως τα φυσικά φαινόμενα τον συγκλονίζουν ακόμη περισσότερον και τον οδηγούν εις εκδηλώσεις πίστεως και αναγνωρίσεως του Ιησού ως υιού του Θεού. Και όχι μόνον τα φυσικά φαινόμενα, αλλά και ο τρόπος, με τον οποίον εξέπνευσεν ο Ιησούς του έκαμε μεγίστην εντύπωσιν. Ο Ιησούς δεν εξέπνευσεν, αφού όλαι αι δυνάμεις του εξηντλήθησαν, αλλά «κράξας φωνή μεγάλη» πράγμα που εδείκνυεν θαυμαστήν δύναμιν ενεργείας και κατά τας τελευταίας Του στιγμάς, τας στιγμάς κατά τας
οποίας οι άλλοι κατάδικοι περιέπιπτον εις κωματώδη κατάστασιν και δεν ημπορούσαν ουδέ τα χείλη των καν να κινήσουν.
Όλα αυτά ομιλούν βαθέως και εντόνως εις τον εκατόνταρχον, τον υπερήφανον Ρωμαίον λοχαγόν, ο οποίος όχι μόνον πιστεύει, ότι ο σταυρούμενος δεν είναι συνειθισμένος άνθρωπος, αλλά και εκδηλώνει την πίστιν του εις την θεότητά Του. Ποίαι ήσαν αι εκδηλώσεις της πίστεώς του; Πρώτον: «εδόξασε τον Θεόν». Έτσι την ατμόσφαιραν που την εγέμιζαν τα πυκνά νέφη των ύβρεων και των βλασφημιών και των περιφρονητικών εκδηλώσεων την φωτίζει μία εκδήλωσις ανωτέρα, μία δοξολογία προς τον Θεόν. Είναι το δεύτερον ηθικόν θαύμα, που ετέλεσεν ο Εσταυρωμένος επί του σταυρού Του. Το πρώτον ο ληστής. Το δεύτερον ο εκατόνταρχος. Έτσι πραγματοποιείται ο προφητικός λόγος Του˙ «καγώ εάν υψωθώ εκ της γης, πάντας ελκύσω προς εμαυτόν» (Ιωάν. ιβ, 32). Κανείς δεν θα επερίμενε από τα δύο αυτά πρόσωπα μίαν τοιαύτην μετάνοιαν μίαν τοιαύτην αναγνώρισιν!
(Αρχιμ. Γεώργιος Δημόπουλος).
Από το βιβλίο: «Ιησούς Χριστός: Βίος, Διδασκαλία, Θαύματα», Β’ τόμος, του Ιερομονάχου Κοσμά του Δοχειαρίτου.
Ιερόν Δοχειαρίτικον Κελλίον, Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Αγιον Ορος 2011.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου, ερμηνεία εις τον τριώδιον κανόνα της Αγίας και μεγάλης Παρασκευής.
Του Οσίου Πατρός ημών Φωτίου του μεγάλου – ομιλία λεχθείσα τη Αγία Παρασκευή, εν τω άμβωνι της Αγίας Ειρήνης, μετά την συμπλήρωσιν των κατηχήσεων.
Η Αγία Και Μεγάλη Εβδομάς. Μεγάλη Παρασκευή, Μεγάλο Σάββατο – εσπερινός αποκαθηλώσεως – Νεοελληνική απόδοση, Αρχιμ. Κυριακού Εμμ. Τσολάκη.
Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς. Μεγάλη Παρασκευή εσπέρα, Μεγάλου Σαββάτου όρθρος – Νεοελληνική απόδοση, Αρχιμ. Κυριακού Εμμ. Τσολάκη.
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται – του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστοδούλου.
Τη Αγία και Μεγάλη Παρασκευή: πατρ. Χρήστου Παπαχρήστου «Τα Πάθη τα σεπτά», Υμνολογική εκλογή.
Εικαστικές εκφράσεις των Παθών και της Αναστάσεως του Χριστού – Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου.
Ο σταυρωθείς και Αναστάς Κύριος η μόνη αλήθεια – Αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη.
Αγίου Λουκά Αρχιεπ. Συμφερουπόλεως της Κριμαίας – λόγος εις την Μεγάλην Παρασκευήν.
Τα Πάθη του Χριστού στη λαϊκή ποίηση.
Η Αισθητική Βάση της Υμνογραφίας των Παθών – Βασιλείου Μουστάκη.
Μεγάλη εβδομάς. Μεγάλη Πέμπτη και Μεγάλη Παρασκευή εσπέρας, Μεγάλη παρασκευή πρωί – Νεοελληνική απόδοση, Αρχιμ. Κυριακού Εμμ. Τσολάκη.
«Ιδε ο άνθρωπος» – Αειμνήστου Αρχιεπισκ. Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστοδούλου.
Τη Αγία και Μεγάλη Παρασκευή – Υμνολογικόν-Πατερικόν απάνθησμα.
Ιστορία ακριβής περί των κατά την Σταύρωσιν και Ανάστασιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού τελεσθέντων.
Χριστός, ο Αιώνιος Βασιλεύς των καρδιών – Μακαριστού Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος.
Το Μυστήριο του Σταυρού.
Η σταύρωση της Μάνας – π. Δημητρίου Μπόκου.
Το -Τελευταίο- Θαύμα στο Γολγοθά!.
Του Οσίου Πατρός ημών Αθανασίου του Μεγάλου – λόγος εις το Πάθος του Κυρίου και εις τον Σταυρόν.
Του Οσίου πατρός ημών Ιωάννου του Δαμασκηνού – λόγος Γ’, εις την Αγίαν Παρασκευήν και εις τον Σταυρόν.
Ο Θάνατος σαν νίκη – Πανιερωτάτου Μητροπ. Διοκλείας, Καλλίστου Γουέαρ.
