Τη β’ του αυτού μηνός (Δεκεμβρίου), ετήσιον σύναξιν επιτελούμεν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, της επονομαζομένης Γεροντίσσης, καθ’ ην εορτάζομεν την εύρεσιν της θαυματουργού και χαριτοβρύτου εικόνος Αυτής, την κατάσβεσιν της εν έτει 1948 εκραγείσης πυρκαϊάς, εν τη Ιερά Μονή Παντοκράτορος του Αγίου Όρους, ως και τας πολλάς Αυτής θαυματουργίας.
Πυρός ημάς έσωσας μανίας Κόρη.
Ένθεν τα σώστρά σοι εκτίνομεν πίστει.
Παρθενική Μαρίη ολοής σαώζει αμάς πυρής.
Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της «Γερόντισσας» βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος του Αγίου Όρους και είναι εφέστια εικόνα του Μοναστηρίου. Είναι αντίγραφο της ψηφιδωτής εικόνος της Παναγίας Γοργοεπηκόου, που βρισκόταν στη μονή Παντοκράτορος της Κωνσταντινουπόλεως. Η μορφή της είναι στη θέα γλυκύτατη, ευχάριστη και γεμάτη έλεος, αφήνοντας στον κάθε προσκυνητή αισθήματα χαράς, ευφροσύνης, αγαλλιάσεως, ελπίδος, παρηγοριάς και ευσπλαχνίας, δείχνοντας ότι προστρέχει στην ανάγκη των τέκνων Της και ότι πάντοτε παραμυθεί τους πιστούς Της.
Το πρώτο θαύμα της εικόνος αναφέρεται στους χρόνους της βασιλείας του Αλέξιου Α’ του Κομνηνού, όταν αυτός άρχισε να κτίζει το αρχικό μονύδριο, 500 μέτρα μακριά από τα σημερινά κτίρια της Μονής, πάνω σε ένα ύψωμα. Τότε, ενώ οι εργάτες έκτιζαν κανονικά, το βράδυ η εικόνα της Παναγίας μαζί με τα εργαλεία των οικοδόμων έφευγαν αοράτως και όταν το πρωί τα αναζητούσαν τα έβρισκαν στο σημείο όπου είναι σήμερα κτισμένη η Μονή: ήταν βέβαια έρημος ο τόπος. Αφού αυτό έγινε πολλές φορές, τελικά κατάλαβαν ότι ήταν θέλημα της Παναγίας το Μοναστήρι να κτιστεί στον τόπο που η ίδια είχε επιλέξει. Έτσι λοιπόν οικοδομήθηκε ο αρχικός πυρήνας της Μονής.
Την προσωνυμία «Γερόντισσα» την απέκτησε η εικόνα αργότερα, μετά από ένα καθοριστικό, για την ονομασία, θαύμα της Θεοτόκου. Η αρχική της θέση ήταν μέσα στο Ιερό Βήμα, πίσω από την Αγία Τράπεζα. Την εποχή λοιπόν εκείνη ζούσε ένας πολύ ενάρετος, όμως μεγάλος στην ηλικία και ετοιμοθάνατος λόγω ασθένειας, Ηγούμενος. Αυτός γνώρισε το τέλος του κατά Θεία Αποκάλυψη και πεθύμησε να κοινωνήσει τα Άχραντα και Ζωοποιά Μυστήρια του Κυρίου μας. Γι’ αυτό και παρακάλεσε τον ιερομόναχο εφημέριο που ιερουργούσε την ημέρα εκείνη να συντομεύσει την Θεία Λειτουργία.
Ο ιερομόναχος, όμως, δεν υπάκουσε αμέσως στην επιθυμία του Ηγούμενου και συνέχισε να λειτουργεί αργά με αποτέλεσμα να επέμβει η ίδια η Παναγία. Ξαφνικά ακούστηκε από την Εικόνα η φωνή Της που τον διέταξε με αυστηρότητα να ολοκληρώσει σύντομα την Θεία Λειτουργία, ώστε να προλάβει να μεταλάβει ο Γέροντας. Έτσι κι έγινε. Μόλις κοινώνησε ο Γέροντας, εκοιμήθει και από τότε έδωσαν σε Αυτήν την εικόνα Της την προσωνυμία «Γερόντισσα», λόγω της στενής Της σχέσης με τον «Γέροντα». Μετά από αυτό μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε έξω από το Ι. Βήμα στην αριστερή κολώνα του κυρίως Ναού, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα, για την διευκόλυνση των προσκυνητών.
Η εικόνα ανακαινίστηκε και επενδύθηκε με νεώτερο αργυρό κάλυμα, υψηλής τέχνης, κατασκευασμένο μετά από εκφρασμένη επιθυμία της ίδιας της Θεοτόκου, με έξοδα Κωνσταντινουπολίτισσας αρχόντισσας. Το πιθάρι που απεικονίζεται επάνω στο κάλυμα έγινε προς ανάμνηση θαύματος της Παναγίας.
Τον 17ο αιώνα μ.Χ. υπήρξε εποχή κατά την οποία στο Μοναστήρι δεν υπήρχε καθόλου λάδι. Η έλλειψη όμως των αναγκαίων ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι Πατέρες εγκατέλειπαν την Μονή, αναζητώντας αλλού τα απαραίτητα για τη ζωή. Ο Ηγούμενος τους προέτρεπε να πιστεύουν και να ελπίζουν στην «Γερόντισσα», όπως προσευχόταν και εκείνος και είχε την ελπίδα σε Αυτή. Επόμενο ήταν η Παναγία μας να μην διαψεύσει τις προσδοκίες του, και ένα πρωί οι πατέρες είδαν να ξεχειλίζει λάδι από την είσοδο της αποθήκης, όπου φυλάσσονται τα άδεια πιθάρια. Μπήκαν στην αποθήκη και είδαν ότι ένα από τα πιθάρια, που σώζεται μέχρι σήμερα, ξεχείλιζε από λάδι. Αντιλήφθηκαν την επέμβαση της Παναγίας και με αυτό το λάδι γέμισαν όλα τα άδεια δοχεία που βρίσκονταν στο Μοναστήρι. Τότε αυτό σταμάτησε να ξεχειλίζει. Από τότε μέχρι σήμερα το λάδι δεν έχει λείψει ποτέ ξανά από το Μοναστήρι Της.
Σε μία επιδρομή Σαρακηνών στη μονή, ένας απ’ αυτούς προσπάθησε να σχίσει την εικόνα σε κομμάτια, για να ανάψει μ’ αυτά το τσιμπούκι του, αλλά έχασε αμέσως την όρασή του και οι σύντροφοί του πέταξαν την εικόνα σε ένα κοντινό πηγάδι. Ο τυφλός ιερόσυλος παιδεύτηκε τόσο κατά την ώρα του θανάτου του, ώστε παράγγειλε στους δικούς του, ακόμα και μετά το θάνατο του, να πάνε στο Άγιον Όρος και να βγάλουν την εικόνα από το πηγάδι, πράγμα το οποίο και έγινε, αφού η εικόνα είχε παραμείνει εκεί ογδόντα χρόνια.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ
Παράβαλε και:
02 Δεκεμβρίου, μνήμη των Αγίων: Μάρτυρος Μυρόπης και του Οσίου Κυρίλλου του Φιλεώτου: Συναξάριον, Ασματικαί Ακολουθίαι.
02 Δεκεμβρίου, μνήμη του νέου Οσίου Πορφυρίου Μπαϊρακτάρη, του Καυσοκαλυβίτου: Ακολουθία, Χαιρετισμοί, Παρακλητικός κανών, Εγκώμια.
Λόγοι του Αγίου Γέροντος Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου.
Ηχογραφημένοι λόγοι του Οσίου Πατρός ημών Πορφυρίου του Καυσοκαλυβείτου (αρχείο ήχου, mp3).
02 Δεκεμβρίου, Μνήμη της κοιμήσεως 4-ων σύγχρονων Αγίων γερόντων.
