Αρχή ακόμα του καινούργιου χρόνου ο Φεβρουάριος• και μέσα βαθειά μας δεν έχει προλάβει να σβήση ο προβληματισμός στο μέγα θέμα που λέγεται ζωη, με την ενδόμυχη απαίτησι να την αξιολογήσωμε όπως της πρέπει• και να αναπαυθούμε με τις απαντήσεις που θα μας δώση η βαθειά μας έρευνα γύρω από το νόημά της.
Αλλά ο Φεβρουάριος μήνας στήνει στο αέτωμα του ανακτόρου της Ιστορίας μας και τη μορφή του μεγάλου Αγίου μας• Φωτίου «του σοφωτάτου και αγιωτάτου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως» (6 Φεβρουαρίου). Θα διαλέξωμε λοιπόν από τον θησαυρόν των συγγραμμάτων του μίαν επιστολήν* του, επάνω στο θέμα που μας απασχολεί.
Απευθύνεται στον αδελφόν του Σεργιον τον Πρωτοσπαθάριον, και έχει θέμα• «Δια τι εν τη Γραφή σκια και όναρ και καπνός και ματαιότης ο ανθρώπινος βίος ωνόμασται».
«Δεν εξευτελίζει την φτήνεια μας η Αγία Γραφή όταν ονομάζη τον ανθρώπινο βίον σκιάν και όνειρον και καπνόν και ματαιότητα και άλλα παρόμοια. Και τι θα μπορούσες να πης;
Την παιδικήν ηλικίαν; Και υπάρχει κάτι πιο μάταιον και πιο αναίσθητον από αυτήν; Την νεότητα, που θεωρείται ότι είναι το άνθος της φύσεως; Αλλ’ είναι γεμάτη ζάλην• και έχει μέσα της πολλήν ελαφρότητα και κενόν και πολύ το ευμετάβολον. Και φεύγει γρηγορώτερα από ένα όνειρον, χωρίς να έχη προξενήσει η να χαρίση, παρά σάλον και τρικυμίαν παθών στην ψυχήν σε μακρόν διάστημα• και κατάφερε να βουλιάξη με τα καμώματά της την πρώτην ορμήν της κινήσεως προς την αρετήν.
Αλλά τι λοιπόν; Το “μεθόριον” (= το μέσον, το συνοριακόν) της ηλικίας;
Και αυτό δεν διαφέρει καθόλου από την πορείαν του καπνού, καθώς πετάει πέρα-δώθε και πουθενά δεν φαίνεται καθαρά. Διότι η ηλικία αυτή δεν έχει ακόμα απαλλάξει τον άνθρωπον τελείως από την θολούρα και ταραχήν (της νεότητος)• αλλά και επειδή γειτονεύει προς το γήρας, ήρεμα και ανεπαίσθητα γεμίζει σιγά-σιγά από την γεροντικήν καπνιάν και αρχίζει να υπομαραίνεται. Και δίνει μεν την εντύπωσιν ότι απέχει από τα άκρα της κακίας και της βλάβης, όμως επειδή δεν μετέχει λιγώτερο της κακίας, που βρίσκεται και στις δυο ηλικίες, διαλύεται αληθινά το γήρας σαν κάπνα και σαν όνειρον.
Και τι είναι λοιπόν αυτό το γήρας; κι αν εμείς δεν ειπούμε τίποτα, αυτό μόνο του κραυγάζει εδώ και εκεί σε όλους τα πάθη του και το βάρος του και την δυσκολίαν του• και ότι είναι φθηνότερο και ταπεινότερον από όλα.
Πως είναι λοιπόν δυνατόν να αποφύγωμε τις κακουχίες;
Στην παιδικήν ηλικίαν αν τύχωμεν ενάρετης αγωγής, συνετών παιδαγωγών, πράγμα που δεν εξαρτάται από μας τούς ίδιους, αλλά από τις φροντίδες των γονέων η των κηδεμόνων μας. Στην νεανικήν μας ηλικίαν, κατά την οποίαν αρχίζει και η ευθύνη μας, αποφεύγομε το κακόν με χαλινάρι πολύ δυνατόν και ακριβεστάτην εκπαίδευσιν και άσκησιν και συνάσκησιν. Κατά την μέσην ηλικίαν με την συνήθειαν που προκαταρτίσθηκε και προτυπώθηκε στην ψυχήν —πράγμα που έχει και την πιο μεγάλην δύναμιν για τα επόμενα κατορθώματα του ανθρώπου —αλλά και με την ίδια φροντίδα και επιμέλειαν, προκειμένου να τελειοποιηθή η αρετή.
Γι’ αυτόν λοιπόν που κατ’ αυτόν τον τρόπον οικονόμησε και διακυβέρνησε την ζωήν του, τα γηρατειά θα τον συναντήσουν σαν λιμάνι και ανάπαυσις από τούς κόπους• ενώ η ηδονή της ψυχής και η θεία ευφροσύνη σπρώχνουν μακρυά και κρύβουν τις σωματικές λύπες, και φανερώνουν πραγματικά μακάριον τον άνθρωπον.
Συ όμως, όχι μόνον να διαβάζης με προθυμίαν όσα γράφω, αλλά να τα καταλαβαίνης καλύτερα από τα δικά σου κατορθώματα».
Σοφά λόγια του Αγίου της σοφίας.
____________
* Φωτίου Επιστολαί. Εκδοσις Ιωάννου Ν. Βαλέττα. Εν Λονδίνω 1864 σελ. 256. Επιστολή Ι´-10. Τω αυτώ.
Από το περιοδικό: «η δράση μας», Φεβρουάριος 2006.
Παράβαλε και:
06 Φεβρουαρίου, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Φωτίου του Μεγάλου: Υμνολογική εκλογή, βίος, Παρακλητικός Κανών.
06 Φεβρουαρίου, μνήμη και του Οσίου Πατρός ημών Βουκόλου, επισκ. Σμύρνης: Συναξάριον, Ασματική ακολουθία.
