Ακούστε το κατωτέρω κείμενο, όπως αυτό «δημοσιεύθηκε» στο 177-ο τεύχος (Μαϊου – Ιουνίου του 2019) του ηχητικού περιοδικού μας, Ορθόδοξη Πορεία.
Άγιοι Φανέντες οι εν Κεφαλληνία.mp3
Τη αυτή ημέρα [Κυριακή των Αγίων Πάντων], μνείαν ποιούμεθα της θαυμασίας ευρέσεως των χαριτοβρύτων και ιερών σκηνωμάτων των αγίων ενδόξων ομολογητών Γρηγορίου, Θεοδώρου και Λέοντος, των εν Κεφαλληνία καταφυγόντων, ασκησάντων, κοιμηθέντων, πεφανερωθέντων και διαλαμψάντων.
Φανέντες θαυμαστώς αθληταί κεκρυμμένοι,
καρδίας πιστών σπεύδετε κατευφραίνειν.
Η ψηλάφηση της ιστορικής διαδρομής των αγίων της Εκκλησίας μας, αποτελεί για κάθε πιστό, σημείο πραγματικής ψυχικής ωφελείας και συντελεί ουσιαστικά στο μυστήριο της σωτηρίας μας. Εμείς οι χοϊκοί, που απαρτίζουμε την στρατευομένη Εκκλησία, προσεγγίζουμε με δέος και απέραντο σεβασμό την επίγεια πορεία Αυτών, τους οποίους ο Θεός εχαρίτωσε και έθεσε ως πρότυπά μας.
Μεταξύ των μυριάδων Αγίων Του, συγκαταλέγονται και τρεις Άγιοι του 4ου μ. Χ. αι., από τους λιγότερο γνωστούς στο πλήρωμα της Εκκλησίας, οι συνασκητές Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων. Ο βίος τους, ξεχασμένος κατ επανάληψιν και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, προβάλλει πάλι στις μέρες μας διδακτικός και ουρανοδρόμος, φωτίζοντας με το μεστό σε ορθοπραξία περιεχόμενό του, την ομιχλώδη και απατηλή εγωκεντρική θεωρήση του κόσμου, απελευθερώνοντας το νου και την καρδία προς την μοναδική Αλήθεια της ζωής, που είναι ο γλυκύτατος και περιπόθητος Χριστός μας.
Σύμφωνα με το συναξάρι τους, οι Άγιοι Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων, κατάγονταν από το Ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ήταν στρατιωτικοί και υπηρετούσαν στον αυτοκρατορικό στρατό. Με την καρδία τους να είναι προσηλωμένη στο Θεό, διακρίνονταν για τις πολλές αρετές τους.
Όταν στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνστάντιου (337-361) εκδόθηκε διάταγμα, που όριζε πως όλοι οι υπήκοοι του κράτους όφειλαν να ασπασθούν την αίρεση του Αρειανισμού, οι τρεις Άγιοι φοβήθηκαν μήπως εξαναγκασθούν στην αιρετική κακοδοξία. Διέφυγαν έτσι από την Σικελία, όπου την εποχή εκείνη στρατοπέδευαν, και μαζί με άλλους Έλληνες στρατιώτες έφθασαν στην Κεφαλλονιά.
Παραμένοντας ακλόνητοι στην πιστή τους, όταν έμαθαν ότι τελικά το διάταγμα τέθηκε σε ισχύ και στον τόπο όπου μέχρι πρότινος υπηρετούσαν, τους κατέλαβε τρόμος. Ενώ λοιπόν υπήρχε η σκέψη να επιστρέψουν στην Ιταλία, αυτοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν οριστικά το στράτευμα και αφού αποχωρίσθηκαν από τους υπολοίπους συστρατιώτες τους, έμειναν στο νησί, όπου είχαν καταπλεύσει. Ο Γρηγόριος ήταν τότε ηλικιωμένος με άσπρα μαλλιά και γεμάτος σοφία, ο Θεόδωρος είχε ηλικία περίπου τριάντα ετών, ενώ ο Λέων έλαμπε μέσα στη νιότη του.
Όταν αποβιβάστηκαν από το πλοίο, άρχισαν να εξερευνούν την κοιλάδα που βρίσκεται στο ανατολικό μέρος της Κεφαλονιάς και ονομάζεται Σάμη, δίπλα στο νησί της Ιθάκης. Καθώς περπατούσαν διερευνητικά στην κοιλάδα της Σάμης, επεσήμαναν μια λόχμη, δηλαδή κάποιο μικρό αλλά πολύ πυκνό δάσος από χαμηλά δένδρα και θάμνους, που επέλεξαν για καταφύγιό τους. Γεμάτοι από χαρά, παρεκάλεσαν τον Θεό να τους αξιώσει να ζήσουν εκεί για το υπόλοιπο του βίου τους.
Πράγματι στον τόπο αυτό, κατοίκησαν με τρόπο ασκητικό, ως στρατιώτες Χριστού, μέχρι το τέλος της ζωής τους: αφού γονάτισαν, προσευχήθηκαν μαζί και στη συνέχεια παρέδωσαν στον ουρανό τις πανάγιες ψυχές τους.
Τα ένδοξα σώματά τους, ήταν για παρά πολλά χρόνια άγνωστα σε όλους, ώσπου φανερώθηκαν ως εξής: Κατοικούσε κάποτε στο νησί, ένας πλούσιος και εξέχων πολίτης, ο Μιχαήλ, ο οποίος έπασχε από μία μορφή λέπρας. Αν και είχε δαπανήσει μεγάλο μέρος της περιουσίας του στους ιατρούς, επειδή δεν αισθανόταν καμία βελτίωση στην υγεία του, εναπέθεσε τις ελπίδες του στο Θεό. Κάποιο βράδυ παρουσιάσθηκαν στον ύπνο του τρεις άνδρες με αγγελική μορφή, λέγοντάς του, πως θα θεραπευθεί μόνο εάν βρει τα σώματά τους, που παρέμεναν άταφα και εκτεθειμένα.
Μόλις ξημέρωσε και ενώ έβγαινε προς αναζήτηση τους, ένας βοσκός έφθασε τρέχοντας και του διηγήθηκε, πως καθώς έβοσκε τους χοίρους, ένας απ’ αυτούς ξέφυγε από το κοπάδι και απομακρυνόταν διαρκώς. Στην αγωνία του μήπως τον χάσει, τον ακολούθησε μέχρις ότου εισχώρησε και ο ίδιος σε πυκνό δάσος θάμνων, όπου υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος ναός. Εκεί, αντίκρισε τρία άταφα σώματα, από τα οποία αναδιδόταν μία υπέροχη ευωδία.
Ακούγοντας ο Μιχαήλ, κατάλαβε ότι πρόκειται για τους Αγίους που είχαν εμφανισθεί σ’ αυτὸν την νύκτα. Έτσι δίχως καθυστέρηση ανέβηκε στο άλογό του και με γρήγορο καλπασμό έσπευσε στη Σάμη. Αφού ξεπέζεψε, προχώρησε μέχρι το πυκνοδασωμένο σημείο, όπου κείτονταν τα τρία ιερά λείψανα φεγγοβολώντας. Παρακαλώντας με δάκρυα τους Αγίους για την θεραπεία της ασθένείας του, με μιας, η λέπρα εξαφανίσθηκε. Εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του προς τους τρεις Αγίους όταν επέστρεψε στο σπίτι του εντελώς υγιής, διέταξε τους υπηρέτες του να καθαρίσουν τον τόπο, στη συνέχεια δε, ίδρυσε εκεί Μονή προς τιμήν τους.
Μετά την ανεύρεση των Ιερών σκηνωμάτων (από το γεγονός αυτό προήλθε και η ονομασία Άγιοι Φανέντες), οι Άγιοι φανερώθηκαν και πάλι στον πλούσιο άρχοντα, αποκαλύπτοντας τα ονόματά τους και εξιστορώντας αναλυτικά την επίγεια διαδρομή τους. Εκείνος τα κατέγραψε συστηματικά, συνθέτοντας το πρώτο συναξάρι τους.
Την καταγραφή του βίου των Αγίων Φανέντων από τον Μιχαήλ στην αρχική της μορφή, δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια. Διατηρήθηκε όμως σε λατινικό συναξάρι του 14ου αι. (από το οποίο παρατέθηκε η περίληψη που προηγήθηκε) γραμμένο από Δομηνικανό μοναχό (+1348), που σώζεται σε τρία μόνο χειρόγραφα: στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού στη Ρώμη, στην Εθνική Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας και στη Βιβλιοθήκη του Καθεδρικού Ναού της Υόρκης στην Αγγλία (Δύο συναξάρια του 14ου αιώνα αναφέρονται στην Κεφαλονιά, περ. Κυμοθόη, τευχ. 14-15, Αργοστόλι 2005, σσ. 77-105).
Τα ιερά λείψανα των τριών Αγίων, μετά από την εύρεση τους φυλάσσονταν στην προς τιμήν τους καθιερωμένη μονή, την παλαιά και σπουδαία Μονή των Αγίων Φανέντων, μέχρι την περίοδο της Φραγκοκρατίας, οπότε, σύμφωνα με τον ζωντανό προφορικό λόγο της Κεφαλονιάς, Λατίνοι άρπαγες τα πήραν από την Σάμη και τα φυγάδευσαν προς Βορρά, ίσως προς την Ιταλία. Όμως χάθηκαν παντοτινά, όταν το πλοίο που τα μετέφερε, βυθίστηκε κοντά σε ακτή του Φισκάρδου και αυτά καταποντίστηκαν στο βυθό της θάλασσας (Οι προφορικές παραδόσεις περί των Αγίων Φανέντων και η τεκμηρίωσή τους, Πρακτικά Συνεδρίου για τήν Λαογραφία και την Εθνογραφία στα Επτάνησα, Κεφαλονιά 2005, στο τυπογραφείο). Κατόπιν συνεκτιμήσεων διαφόρων στοιχείων, είχε γραφεί παλαιοτέρα πως αυτή η διήγηση περί καταποντισμού, φέρει τα στοιχεία μιας παράδοσης-θρύλου, που πλάσθηκε από το λαό για να ανακουφίζεται με την παρηγορητική ερμηνεία, πως τα Άγια λείψανα παρέμειναν για πάντα ασύλητος θησαυρός στον θαλάσσιο πυθμένα των υδάτων της Κεφαλονιάς (Οι φανέντες άγιοι μάρτυρες στην
Κεφαλονιά Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων, Κεφαλληνιακά Χρονικά, τομ. 8, Αργοστόλι 1999, σσ. 186-187).
Η έρευνα των Βενετσιάνικων Αρχείων, η μελέτη της πλούσιας βιβλιογραφίας, αλλά και η αυτοψία στη φημισμένη πολιτεία της Αδριατικής έδειξαν, πως στη Βενετία είχαν φθάσει όχι μόνο τα ιερά λείψανα των αγίων Γρηγορίου και Θεοδώρου, αλλά και, ενωρίτερα, το λείψανο του αγίου Λέοντος: εντοπίζονται στο ναό του Προφήτη Ζαχαρία, ενός μεγαλοπρεπούς οικοδομήματος πολύ κοντά στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Μετά την πτώση της Γαληνότατης και την εφαρμογή των Ναπολεόνειων Διαταγμάτων, οι πληροφορίες για τα ιερά λείψανα των τριών αγίων παραδίδονται συγκεχυμένες και χρήζουν ιδιαίτερης ερευνάς (Άγιοι της Κεφαλονιάς στη Βενετία, Κεφαλληνιακά Χρονικά, τομ. 10, Αργοστόλι 2005, σσ. 435-457)…
Παράβαλε και:
Κυριακή των Αγίων Πάντων, Α. Ματθαίου: Η Ευαγγελική περικοπή της Θ. Λ., λόγος Αρχ. Ιουστίνου Πόποβιτς, υμνολογική εκλογή.
Κυριακή των Αγίων Πάντων: Το Αποστολικό Ανάγνωσμα της Θ. Λ, κήρυγμα του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Κυριακή των Αγίων Πάντων – Ιωάννου Φουντούλη, αειμνήστου καθηγητού του Α.Π.Θ.: Παρακλητικός Κανών, Χαιρετισμοί, Ικετήριος Κανών.
Κυριακή των Αγίων Πάντων – ηχογραφημένη ομιλία του Αρχιμ. Αθανασίου Μυτιληναίου (αρχείον ήχου, mp3).
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – κοντάκιον εις τους Αγίους Πάντας.
Κυριακή των Αγίων Πάντων: Εγκώμιο στους Αγίους Πάντες, που μαρτύρησαν σ’ όλο τον κόσμο – ΑΓ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Η Θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας, της επονομαζομένης, η Απαλύνουσα τις κακές καρδιές, στην Ρωσσία.
