Σχολιάζει ο Αθ. Κοτταδάκης
Ο Κυπριος ασκητής και όσιος του 12ου αιώνα Νεόφυτος, από δεκαοκτώ χρονών ασκήτεψε στην Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, κοντά στη Λευκωσία. Εκεί, όντας αγράμματος, ανέλαβε το διακόνημα της καλλιέργειας του αμπελώνα. Αργότερα, χάρη στην επιμέλεια και επιμονή του, έμαθε γράμματα, αναχώρησε για προσκύνημα στούς Αγίους Τοπους, επέστρεψε στην Κυπρο, αποσύρθηκε σε απομακρυσμένη και έρημη σπηλιά, όπου ίδρυσε την περίφημη Εγκλείστρα του, στην ομώνυμη πηγή της απόκρημνης περιοχής του Μελισσόβουνου, κοντά στην Παφο. Εκεί έζησε αυστηρό ασκητικό βίο μέχρι το θάνατό του — 1219. Στο τοίχωμα του βράχου του σπηλαίου είναι σκαμμένος από τον ίδιο ο τάφος του, που είναι σήμερα αδειανός, γιατί τα λείψανά του έχουν μεταφερθεί στην εκεί ονομαστή Μονή του. Η μνήμη του τιμάται στις 27 Σεπτεμβρίου.
Εγραψε την περίφημη «Τυπική Διαθήκη», «Βιους Αγίων», « Ερμηνεία στούς Ψαλμούς» και Ομιλίες, ανάμεσα στις οποίες και το Εγκώμιο στον Αγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, μια ευλαβική κατάθεση στο βίο του Μεγάλου Ιεράρχη, από όπου και το μικρό απόσπασμα που ακολουθεί.
«Γλώσσα χρυσό ποταμό, και χρυσή λόγου πλοκή, πως να εγκωμιάσει επάξια, πήλινη γλώσσα σαν τη δική μου και φτωχή; Νου με σκέψη υψιπετή, περίβλεπτο, ουράνιο όντως, ισάξιο σε αντίληψη, οξεία με την αγγελική, πως να επαινέσει, πως τον πρέποντα λόγο να πει, σκιώδης και χθαμαλός νους, ικανός το πολύ για μυκηθμούς;… Σε αστέρι ολόλαμπρο, θεϊκό, και ήλιο πολύφωτο, τι να προσφέρει μια σπίθα μικρή;…
Κι εμείς που μετά τόσους χρόνους συναντήσαμε την αγιοσύνη σου, Πατέρα των Πατέρων εσύ, και των διδασκάλων έξαρχε και ταξίαρχε, τι τάχα μπορούμε να σου προσφέρουμε; Εκφράσεις και διατυπώσεις με επαίνους σε λόγους εγκωμίων; Αλλά, θα έπρεπε να διαθέτει τη δική σου σκέψη, γλώσσα και φωνή, όποιος τολμούσε εγκώμιο για σε να πει! Ωστόσο, παρότι πόρρω απέχουμε από αυτά, δε θα διστάσουμε να σου απευθύνουμε μικρό από καρδίας χαιρετισμό και να ολοκληρώσουμε το λόγο μ’ αυτόν…
Χαίρε, πάτερ ιεράρχα, θείε Χρυσόστομε, του αγίου Πνεύματος κατοικία και καταφυγή, των θείων δογμάτων καθηγητή, κόσμημα του θρόνου της Βασιλεύουσας.
Χαίρε… της Αγίας Τριάδος υπέρμαχε, της οικουμένης διδάσκαλε, της θείας χάρης μυσταγωγέ.
Χαίρε… της ελεημοσύνης εισηγητή, της πλεονεξίας αντίπαλε, των όσων αδικούνται υπερασπιστή.
Χαίρε… πατέρα των ορφανών, προστάτη των χηρών, αγκάθι της βασιλικής καρδιάς.
Χαίρε… χορηγέ των φτωχών, τροφοδότη των πεινασμένων, σκεπαστή των γυμνών.
Χαίρε… βρύση των διδαχών, ποταμέ της Χαρης, βυθέ της θάλασσας του πνεύματος, η άβυσσος των νοημάτων.
Χαίρε… ουρανέ λογικέ που διηγείσαι τη δόξα του Θεού, πολύφωτε ήλιε που καταυγάζεις την οικουμένη με των διδαχών σου τις μαρμαρυγές, και ένα λόγο που φτάνει στα πέρατα της οικουμένης.
Χαίρε… συ, που ως μιμητής του Χριστού έθεσες την ψυχή σου υπέρ των προβάτων, για τη σωτηρία τους εξορίστηκες και πέθανες εκεί…
Χαίρε, πάτερ Χρυσόστομε, όνομα και πρόσωπο γλυκό, που ως ισαπόστολο σε τίμησε ο Χριστός…
Μην παραλείπεις να πρεσβεύεις για την ποίμνη σου, παμμακάριστε, για τούς αμαρτωλούς, για όλο τον κόσμο, όπως το συνήθιζες, τώρα που έχεις παρρησία στο Δεσπότη πιο πολλή από όση τότε εδώ στη γη, που σαν από καθρέφτη τον έβλεπες, ενώ τώρα πρόσωπο με πρόσωπο τον Ποθούμενο θωρείς…
Από το περιοδικό: “Η δράσις μας”, τεύχος Ιανουαρίου 2008.
__________
Υ. Γ.
Το όλο Εγκώμιο, μαζί με ανάλογα των αυτοκρατόρων Λεοντος Στ´ του Σοφού και Κωνσταντίνου Ζ´ του Πορφυρογέννητου κλπ. πρόκειται να εκδοθούν από την Ι. Μητρόπολη Υδρας, Σπετσών, Αιγίνης… με τον τίτλο, «Μεγαλυνάρια στον Αγιο Ιωάννη Χρυσόστομο», για τα 1600 χρόνια από την κοίμησή του.
Παράβαλε και:
27 Ιανουαρίου, ανάμνησις της ανακομιδής του Ιερού Λειψάνου του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου: Δύσις και ανατολή (κείμενο, αρχείο ήχου, mp3) Υμνολογική Εκλογή.
Εγκώμιο στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο – από τον Όσιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό.
13 Νοεμβρίου: Βίος, ήθος και επιστολή – άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (αρχεία κειμένου και ήχου, mp3).
Η Θεία Λειτουργία του Οσίου Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου – το πρωτότυπο Λειτουργικό Κείμενο και η Νεοελληνική του απόδοση, από την Αδελφότητα Θεολόγων Η Ζωή .
Συνοπτικός βίος και εγκώμιον του εν αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως – Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου.
