Τα δεδομένα – Στέλλας Ν. Αναγνώστου-Δάλλα.

Δυστυχώς, το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό μ’ αυτήν την λέξη, είναι…το κινητό μας τηλέφωνο. Η μικρότερη ή μεγαλύτερη δυνατότητα χρήσης του Διαδικτύου, η συνεχής πρόσβαση και καταφυγή στο οποίο, μας έχει γίνει, πλέον, εξάρτηση. Ακόμη και για όσους δεν παρασύρθηκαν στην υπόθεση ότι πρόκειται ν’ αναφερθώ στο Διαδίκτυο, η έννοια της λέξης παραπέμπει αυτόματα σε κάτι σαν θεσμοθετημένο δικαίωμα, κάτι που θεωρείται σίγουρο, κάτι κεκτημένο, κάτι που λαμβάνεται ως ισχύον αξιωματικά, και πάνω στο οποίο μπορεί να στηριχθεί κάθε περετέρω έρευνα ή δημιουργία, αλλά κυρίως και συνήθως, απόλαυση.

Η λέξη είναι μετοχή Παρακειμένου Παθητικής Φωνής, του ρήματος δίδωμι, και σημαίνει «αυτά που έχουν δοθεί». «Αυτά που έχουν δοθεί» μπορεί να είναι δικαιώματα χρήσης του Διαδικτύου, μπορεί να είναι υλικά πράγματα, αλλά μπορεί να είναι και δικαιώματα, ελευθερίες, δυνατότητες, παροχές, που κάποτε δεν υπήρχαν. Που κάποια στιγμή δόθηκαν, που συνέχισαν να δίνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι που κατέληξε η παροχή τους να είναι μια πάγια τακτική. Μετά από αρκετό χρονικό διάστημα, κατέληξε να γίνει καθεστώς το να τα δίνει ο πάροχος, ο δε δέκτης να τα περιμένει. Ακόμη και να τα απαιτεί, να τα διεκδικεί.

Τέτοια δικαιώματα είναι πολλά που έχουμε κληρονομήσει από τους Βυζαντινούς χρόνους. Το δικαίωμα στην Δικαιοσύνη, στην Παιδεία, στην ασφάλεια, στην νομιμότητα, στην ελευθερία έκφρασης, στην Πίστη και την Λατρεία, στην αυτοδιάθεση, στην ισότητα, την ιδιοκτησία, την υγεία, την περίθαλψη, στην κρατική πρόνοια, ακόμη και στην ίδια την ζωή.

Αυτά τα δικαιώματα δεν υπήρχαν πάντα. Δεν υπήρχαν σε κανέναν πολιτισμό της αρχαιότητας στο σύνολο και την σημερινή μορφή τους, κι αν υπήρχαν κάποια, σίγουρα δεν υπήρχαν παρά μόνον για τους ελευθέρους, κι αυτοί δεν ήταν παρά μια μικρή μειοψηφία. Δεν υπήρχαν ούτε στους Ελληνιστικούς χρόνους, παρά την επικράτηση ανά την τότε Οικουμένη του φιλελεύθερου Ελληνικού πνεύματος, ούτε και στους Ρωμαϊκούς, παρ’ όλο που τότε άρχισαν να κωδικοποιούνται και να παγιώνονται κάποιες ενιαίες αρχές Δικαίου για τους Ρωμαίους πολίτες.

Αυτά τα δικαιώματα δόθηκαν προοδευτικά, με συνέπεια και ομοιομορφία, από την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που σήμερα την λέμε Βυζάντιο. Πρώτος διδάξας ήταν ο Μέγας Κωνσταντίνος με την παραχώρηση της ανεξιθρησκείας. Ακολούθησαν πολλοί αυτοκράτορες, όχι αυτοβούλως, αλλά μετά τις προτροπές, παραδείγματα, συχνά και επιθετικό εξαναγκασμό, από τους Πατέρες της Εκκλησίας, με πρωτοστάτες τους Τρείς Ιεράρχες. Η Παιδεία, η κρατική Πρόνοια, η ισότητα η ισονομία, η επιβίωση της Ορθοδοξίας, οφείλονται σε μεγάλο ποσοστό στους δικούς τους αγώνες, στο δικό τους παράδειγμα, στις δικές τους προσωπικές θυσίες, μέχρι θανάτου.

Σήμερα, κανείς δεν σκέπτεται με ευγνωμοσύνη τους Τρείς Ιεράρχες, ή οποιονδήποτεάλλον Πρόγονο που έβαλε το λιθαράκι του, για όσα απολαμβάνουμε ως «δεδομένα», ως κατακτημένα, ως αδιαπραγμάτευτες απαιτήσεις, και ως πάγια «περιουσιακά» μας στοιχεία. Δεν σκεπτόμαστε ότι θα μπορούσαν και να μην υπάρχουν σχολεία, νοσοκομεία, δικαστήρια, ίσα δικαιώματα, κρατική δικαιοσύνη. Δεν σκεπτόμαστε ότι θα μπορούσαμε να μην διδασκόμαστε την γλώσσα μας, ή τους αρχαίους μας ποιητές, ιστορικούς και φιλοσόφους. Ότι δίπλα στις εκκλησίες μας θα μπορούσαν να υπάρχουν ειδωλολατρικοί ναοί, και σήμερα, τζαμιά. Ότι δεν θα είχαμε καμπάνες να κτυπούν, κι ότι στα σχολεία μας και στα δικαστήριά μας, δεν θα υπήρχαν εικόνες και σταυροί να μας θυμίζουν σε ποιάς θρησκείας την ελευθερία και την φιλανθρωπία χρωστούμε αυτά που σήμερα έχουμε. Αυτά που δεν είχε το μεγαλύτερο ποσοστό της ανθρωπότητας, για το μεγαλύτερο ποσοστό της Ιστορίας, και που δεν ξέρουμε για πόσο ακόμη θα τα έχουμε και στο μέλλον.

Αυτά που σήμερα είναι δεδομένα, από κάποιους δόθηκαν, και σε κάποιους τα οφείλουμε. Κι όσο δύσκολα δόθηκαν, μέσα σε αιώνες και ποταμούς αίματος, τόσο εύκολα μπορούν να καταργηθούν. Κι αν θέλουμε να τα έχουμε, ή τουλάχιστον, να ελπίζουμε ότι θα συνεχίσουμε να τα έχουμε, δεν έχουμε παρά να γονατίσουμε μπροστά στις εικόνες των ευεργετών Πατέρων μας. Να ευχαριστήσουμε, και να προσευχηθούμε.
Στέλλα Ν. Αναγνώστου-Δάλλα.

Κατηγορίες: Άρθρα. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.