Στις ημέρες του Σωτήρος Χριστού, συνέβησαν δύο περιπτώσεις θανάτου ανθρώπων τις οποίες ο ίδιος ο Σωτήρ ερμήνευσε ως σήματα. Ο Πιλάτος φόνευσε κάποιους Γαλιλαίους μέσα στην αυλή του ναού και ανέμιξε το αίμα τους με το αίμα των ζώων που οι ίδιοι προσέφεραν ως θυσία. Όταν το ανακοίνωσαν στον Ιησού, Εκείνος είπε: δοκείτε ότι οι Γαλιλαίοι ούτοι αμαρτωλοί παρά πάντας τους Γαλιλαίους εγένοντο ότι τοιαύτα πεπόνθασιν; Ουχί λέγω υμίν, αλλ’ εάν μη μετανοήτε, πάντες, ωσαύτως απολείσθε (Λουκ. 13, 1-3). Εκείνοι δηλαδή ήταν αμαρτωλοί και γι’ αυτό έπαθαν. Δεν ήταν όμως περισσότερο αμαρτωλοί από όλους εσάς και τούτο είναι σήμα από Θεού προς εσάς για να μετανοήσετε άμεσα. Εάν δεν συλλάβετε και δεν αποδεχτήτε τούτο το σήμα, όλοι σας θα χαθήτε με τον ίδιο τρόπο.
Το άλλο φονικό δεν συνέβη εξαιτίας ανθρώπων αλλά από την κατάρρευση του πύργου του Σιλωάμ κατά την οποία σκοτώθηκαν δεκαοχτώ Ιεροσολυμίτες. Θα ήταν λάθος να νομίσει κανείς, κατά τον λόγο του Χριστού, ότι εκείνοι ήταν οι αμαρτωλοί όλων των Ιεροσολυμιτών: ουχί, λέγω υμίν, αλλ’ εάν μη μετανοήσητε, πάντες ομοίως απολείσθε (Λουκ. 13,5). Και πάλι λοιπόν πρόκειται για σήμα προς τους ανθρώπους. Κατά τον Θεοφύλακτο Αχρίδος, «εκείνοι τιμωρούνται για να συμμορφωθούμε εμείς και εφόσον δεν συμμορφωθούμε θα μας βρει μεγαλύτερη συμφορά» Λόγος εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον).
Παρόμοιο σήμα για τους ανόμους είναι και ο θάνατος του Ηρώδου. Φορτωμένος από εγκλήματα ο Ηρώδης, αντί να κατευνάσει την υπεροψία του, ακόμη περισσότερο κόμπαζε με την υπερηφάνειά του. Έτσι κάποτε, ενώ κάθησε στο θρόνο του και μιλούσε με έπαρση προς το λαό, τον χτύπησε άγγελος Κυρίου επειδή δεν απέδωσε τη δόξα στο Θεό και γενόμενος σκωληκόβρωτος εξέψυξεν (Πρ. 12,23). Να σήμα Θεού προς κάθε υπερόπτη και άθεο. Ως, εσείς υπερόπτες άνθρωποι οι οποίοι δεν αποδίδετε τα του Θεού στον Θεό, όλοι σας έτσι θα χαθήτε εάν δεν μετανοήσετε.
Σήμα ήταν και ο αιφνίδιος θάνατος του Ανανίου και της Σαπφείρας οι οποίοι εξηπάτησαν τον Απόστολο Πέτρο. Με το σήμα τούτο θέλησε ο Ύψιστος να προειδοποιήσει την νεαρή τότε εκκλησία του Χριστού ότι οφείλει να βαδίζει την καθαρή οδό της αληθείας. (Πρ.κεφ. 5).
Αποστέλλοντας ο Χριστός τούς αποστόλους στον κόσμο για να κηρύξουν τούς είπε: σημεία δε τοις πιστεύσασι ταύτα παρακολουθήσει· εν τω ονόματί μου δαιμόνια εκβαλούσι, γλώσσαις λαλήσουσι καιναίς, όφεις αρούσι, καν θανάσιμόν τι πίωσιν, ου μη αυτούς βλάψει, επί αρρώστους χείρας επιθήσουσι, και καλώς έξουσιν (Μαρκ. 16,17). Όλα αυτά συνέβησαν και συνέβαιναν μέσα στην ιστορία της Εκκλησίας μέχρι τις μέρες μας, δια των αγίων και δικαίων ακολούθων του Χριστού. Τα σημεία τούτο-τούτα τα σήματα- μαρτυρούσαν και μαρτυρούν πως οα αναμενόμενος Μεσσίας ήρθε στ’ αλήθεια στον κόσμο και δεύτερο δεν πρέπει να περιμένουμε.
Όταν οι Εβραίοι απαιτούσαν σημείο εξ ουρανού ο Κύριος τούς απάντησε: όταν έρθει το βράδυ λέτε, θα έχουμε καλοκαιρία επειδή ο ουρανός είναι κόκκινος. Και το πρωί, θα κάνει κρύο επειδή ο ουρανός είναι κόκκινος και θολός. Υποκριτές, το πρόσωπο του ουρανού ξέρετε να το αναγνωρίζετε και τα σημεία των καιρών δεν γνωρίζετε; (Ματθ. 16, 2-3). Θέλησε να δείξει ότι οι πωρωμένοι αμαρτωλοί γνώριζαν να μαντεύουν τα σήματα της φύσης ενώ τα σήματα του Θεού- τα θαύματα του Χριστού- δεν τα κατείχαν.
Συκοφαντούσαν οι Εβραίοι τον Χριστό πως τάχα εκδιώκει τα δαιμόνια από τούς ανθρώπους με τη βοήθεια του Βεελζεβούλ, του άρχοντος των δαιμονίων. Αφού τούς απάντησε καθώς έπρεπε, ο Κύριος τούς είπε: αν εγώ δια του Αγίου Πνεύματος εκβάλω τα δαιμόνια, σημαίνει ότι έφτασε για σας η βασιλεία των ουρανών. Επειδή λοιπόν ο Κύριος όντως εξέβαλε τα δαιμόνια εν Αγίω Πνεύματι, οι θαυμαστές Του πράξεις ενεργούσαν ως σήματα για το ότι πραγματικά έφτασε στους ανθρώπους το βασίλειο των ουρανών (Ματθ. 12, 28).
Όλα τα θαύματα του Χριστού αποτελούσαν σημεία για την έλευση Εκείνου, που τόσοι είχαν προφητεύσει και άλλοι τόσοι προσδοκούσαν, σήματα για την έλευση της βασιλείας του Θεού μαζί Του και δι’ Εκείνου. Τα θαύματά του ως αξιόπιστα σημεία του μεσσιανικού Του προσώπου επικαλέστηκε ο Χριστός όταν ο Ιωάννης από την φυλακή του Ηρώδου έστειλε μαθητές του να Τον ρωτήσουν: συ εί ο ερχόμενος ή έτερον προσδοκώμεν; (Ματθ. 11,3). Αντί να απαντήσει με το εγώ είμαι ή δεν είμαι, ο Χριστός προτάσσει τα σημεία: τυφλοί αναβλέπουσι και χωλοί περιπατούσι, λεπροί καθαρίζονται και κωφοί ακούουσι, νεκροί εγείρονται και πτωχοί ευαγγελίζονται (Ματθ. 11,5).
Ακόμα και τα ζώα μπορούν να λειτουργήσουν ως σήματα για τον άνθρωπο, κατά την βαθυτάτη Πρόνοια του Θεού. Έτσι, όταν ο πετεινός ελάλησε, ο Πέτρος έκλαυσε. Η φωνή του πετεινού ήταν το σήμα της αμαρτίας του. Ο γάιδαρος χρησίμευε ως σήμα στον Βαλαάμ που ξεκίνησε να κηρύξει εναντίον του Μόνου και Αληθινού Θεού.
Το άστρο της ανατολής ήταν το σήμα των σοφών Μάγων για τη γέννηση του νέου βασιλέως.
Συχνά συναντάμε έναν καλό άνθρωπο στην πιό κατάλληλη στιγμή, ο οποίος άθελά του διώχνει κάθε σύννεφο από τη ψυχή μας, λύνοντας κάθε προσωπικό μας πρόβλημα. Συχνά, ακούμε στη συζήτηση έναν λόγο που μας αρέσει, εκφέρουμε ξαφνικά κάποια λέξη που αναπαύει τον ακροατή. Άλλοτε πάλι, λαμβάνουμε γράμμα από κάποιον τη στιγμή ακριβώς που πρέπει. Ή πάλι, μπλεγμένοι μέσα στη βιοτική φροντίδα, συλλογιζόμαστε απελπισμένοι μέσα στη μικρή μας διάνοια για το πως θα βρεθεί λύση όταν ξαφνικά, συμβαίνει κάτι το οποίο ξεκαθαρίζει τη δύσκολη θέση. Η συνάντηση, ο λόγος, το γράμμα, το γεγονός-όλα αυτά σήματα, είτε για τιμωρία, είτε για προειδοποίηση, είτε για συνετισμό, είτε για ενθάρρυνση, είτε για ξεκίνημα, είτε πάλι μετάνοια.
Οι σκέψεις και τα συναισθήματα ως σημεία
Ο άνθρωπος δέχεται συνήθως ότι όλες οι σκέψεις μέσα του αποτελούν κτήμα του, δική του παραγωγή, αφ’ εαυτού και δικές του, αυτό όμως είναι λάθος γιατί με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος ανάγει το πνεύμα του σε κάποια απόλυτη μονάδα, που δεν υποτάσσεται στην επίδραση πνευματικών δυνάμεων, είτε αγαθών είτε και κακών. Στην πραγματικότητα, το πνεύμα του ανθρώπου υπόκειται σε πολυάριθμες επιρροές των πνευματικών δυνάμεων, οι οποίες διασταυρώνονται μέσα του σαν τα ρεύματα, όπως ακριβώς και το σώμα υπόκειται σε επιρροές πολλών και διαφόρων φυσικών δυνάμεων.
Αποστέλλοντας ο Χριστός τούς μαθητές Του στον κόσμο τούς προείπε ότι θα τούς παραδώσουν σε συνέδρια ενώπιον των ηγεμόνων και βασιλέων του κόσμου τούτου. Παράλληλα τούς έδωσε ξεκάθαρη εντολή να μην νοιάζονται από πριν για το πως θα αμυνθούν και τι θα απαντήσουν: μη μεριμνήσητε πως ή τι αλλήσετε. Δοθήσεται γαρ υμίν εν εκείνη τη ώρα τι λαλήσετε (Ματθ.10,19). Ποιός θα τούς δώσει και με ποιό τρόπο; Απαντά πάλι ο Κύριος: ου γαρ υμείς εστέ οι λαλούντες αλλά το Πνεύμα του πατρός υμών το λαλούν εν υμίν (Ματθ. 10,20). Πραγματικά, οι απλοϊκοί ψαράδες και εργάτες μιλούσαν και έγραφαν τόσο υψηλά και υπέροχα νοήματα, τα οποία ποτέ τους δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι νόες των διανοουμένων και των φιλοσόφων. Εκείνα τα νοήματα δεν ήταν εξ ανθρώπων αλλά από Θεού, ήταν σήματα πως μιλά ο ζωντανός Θεός.
Οι Απόστολοι, οι Προφήτες και οι Άγιοι ονομάζονται όργανα του Αγίου Πνεύματος. Ονομάστηκαν έτσι επειδή ο Θεός –Άγιο Πνεύμα έχυσε στη ψυχή τους τις προσωπικές Του σκέψεις και τη δύναμη που εκείνοι φανέρωναν στους ανθρώπους. Τούς ήταν αδύνατο με τις σκέψεις τους να αντισταθούν στη σκέψη του Αγίου Πνεύματος και με τη δύναμή τους στη δύναμή Του καθώς το μαρτυρεί ο προφήτης Ιερεμίας όταν λέγει ότι επιθυμούσε να διακόψει την από του Θεού προφητεία προς τον λαό για να αποφύγει τις θλίψεις και τις κακουχίες: και είπα, ου μη ονομάσω το όνομα Κυρίου και ου μή λαλήσω έτι επί τω ονόματι αυτού (Ιερ. 20,9). Αυτά έλεγε εκείνος. Και εγένετο ως πυρ καιόμενον φλέγον εν τοις οστέοις μου, και παρείμαι πάντοθεν και ου δύναμαι φέρειν. Αναγκάστηκε έτσι να ξαναρχίσει το κήρυγμα, όχι αφ’ εαυτού αλλά από το Άγιον Πνεύμα.
Οι κακοί λογισμοί της ανηθικότητας και της πτώσεως από το Θεό, προέρχονται συνήθως από το πνεύμα του κακού και του ψεύδους. Εξαιτίας των αμαρτιών μας και κατά παραχώρησιν Θεού, το πνεύμα του κακού επιτίθεται στο πνεύμα μας με τα βέλη των λογισμών του ψεύδους, των εμπαθών εικόνων των κακών ενθυμήσεων και των φαντασιών. Στον ασεβή βασιλιά Αχαάβ, ο οποίος πιό εύκολα άκουγε τα ευχάριστα ψεύδη παρά την πικρή αλήθεια, είπε ο προφήτης Μιχαίας τα εξής: και νυν ιδού έδωκε Κύριος πνεύμα ψευδές εν στόματι των προφητών σου τούτων, και Κύριος ελάλησεν επί σε κακά (Παρλ. Β΄18,22). Επέτρεψε λοιπόν ο Θεός στο κακό πνεύμα να ενεργήσει στη διάνοια και τη σκέψη εκείνων, που με τις αμαρτίες εμόλυναν εαυτούς και ετοιμάστηκαν για τον τόπο του κακού. Αυτό ήταν το σήμα της απωλείας σε περίπτωση που δεν θα σταματήσουν, που δεν θα αποδεχτούν δηλαδή το σήμα προειδοποίησης του Θεού δια του αληθινού Του αγγελιοφόρου. Όμως ο Αχαάβ άκουσε τα ψεύδη των ψευδοπροφητών που του υποσχόταν νίκη, ξεκίνησε για τον πόλεμο και σκοτώθηκε στη μάχη.
Όταν συμβαίνει ξαφνικά και επίμονα να σκεφτόμαστε κάποιον άνθρωπο που βρίσκεται μακριά, αυτό είναι σήμα πως εκείνος νοιάζεται και μιλά για μας ή εργάζεται υπέρ ή εναντίον μας, ή πάλι πλησιάζει κοντά μας ή φτάνει κάποιο γράμμα του. Όταν ο Χριστός εθεράπευσε τον παραλυτικό στη Καπερναούμ, οι παρόντες γραμματείς διαλογιζόταν μέσα τους: ούτος βλασφημεί. Ο Κύριος είδε τούς λογισμούς τους και τούς είπε: ίνα τι υμείς ενθυμήσθε πονηρά εν ταις καρδίαις υμών; (Ματθ. 9,4).
Πιό ισχυρά από τις σκέψεις ως σήματα, αποδεικνύονται τα ανθρώπινα συναισθήματα. Ο Ισαάκ και ο Ιακώβ και ο Δαυίδ αισθάνθηκαν τον θάνατο που τους πλησίαζε και κάλεσαν τους υιούς τους για να ευλογήσουν.
Πολλοί άνθρωποι είναι εκείνοι οι οποίοι προαισθάνονται τον θάνατό τους. Κάποιοι αξιωματικοί και στρατιώτες στον πόλεμο είχαν ξεκάθαρη τη διαίσθηση του θανάτου τους κατά την ημέρα που επρόκειτο να πεθάνουν. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που είπαν: σήμερα θα σκοτωθώ! Αυτό το αίσθημα –προαίσθημα, δεν μπορούν να το γνωρίζουν όσοι δεν το έχουν νιώσει. Το ότι αυτό σαν σήμα έχει εμφανιστεί σε πολλά πρόσωπα, είναι πράγμα που αποδεικνύεται πολυτρόπως. Μακάριος εκείνος που δια της διαισθήσεως λαμβάνει το σήμα του επικείμενου θανάτου και εγκαίρως μετανοεί ενώπιον του Θεού μα και δια προσευχής, αφέσεως και ελεημοσύνης ετοιμάζεται για τον άλλο κόσμο!
Υπάρχει και η παρουσία του Χριστού ως σήμα. Όταν ο Κλεόπας και ο φίλος του οδοιπορούσαν προς Εμμαούς, τους ακολούθησε ο αναστημένος Χριστός συζητώντας μαζί τους αλλά εκείνοι δεν Τον αναγνώρισαν. Όταν Εκείνος εξαφανίστηκε από μπροστά τους, είπαν μεταξύ τους: ουχί η καρδία ημών καιομένη ήν εν ημίν ως ελάλει ημίν εν τη οδώ και ως διήνοιγεν ημίν τα γραφάς; (Λουκ. 24,32).
Οι Ρώσοι άγιοι Σέργιος και Σεραφείμ, προαισθάνθηκαν την εμφάνιση της Αγίας Θεοτόκου: «σήμερα θα έχουμε υψηλή επίσκεψη», έλεγαν στους μοναχούς τους. Παρόμοιο σήμα δια της προαισθήσεως έλαβαν και πολλοί άλλοι άγιοι.
Η προαίσθηση ως σήμα εμφανίζεται συχνά και στα ζώα, ιδίως πριν από κάποια καταστροφή όπως είναι ο σεισμός. Είναι γνωςτό πως όταν τον οικοδεσπότη περιμένει κάποια συμφορά, το άλογο χλιμιντρίζει ενώ ο σκύλος ουρλιάζει. Όταν επρόκειτο να μαρυτήρσει ο άγιος Αρτέμιος, το εξημερωμένο του ελάφι άρχισε να χαϊδεύτεται πάνω του, να του γλύφει τα χέρια και να κλαίει.
Κάποιες φορές, βρίσκουν τον άνθρωπο αιφνίδιες συμφορές και θλίψεις χωρίς φαινομένη αιτία. Εκ των υστέρων αποδεικνύεται ότι αυτές ήταν σήματα για τον θάνατο ή το μεγάλο χτύπημα που βρήκε το σπιτικό, τούς συγγενείς ή και τούς φίλους του.
Το αίσθημα της άκρας απογοήτευσης που κατευθύνει το λογισμό στην αυτοκτονία αποτελεί ξεκάθαρο σήμα πως το κακό πνεύμα- το πνεύμα της απόγνωσης και απαισιοδοξίας- κατέλαβε την ψυχή του ανθρώπου.
Η χαρά ως σήμα: Μεγάλοι πνευματικοί τονίζουν ότι, εφόσον ένας ειλικρινά μετανοών προσεύχεται ολόκαρδα στο Θεό, θα νοιώσει μεγάλη χαρά και θέρμη στην καρδιά του. Αυτό το ερμηνεύουν ως σημείο του ότι ο Θεός έχει συγχωρέσει το αμάρτημα για το οποίο εν μετανοία προσευχήθηκε.
Από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτσ: «ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ». Τόμος Α’
Εκδόσις Ορθόδοξος Κυψέλη: Δεκέμβριος 2014.
Η/Υ επιμέλεια Αικατερίνας Κατσούρη.
