(Μια αληθινή ιστορία για όλες τις εποχές)
Από το 284μΧ που πήρε τον θρόνο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ο Διοκλητιανός, κατάλαβε πως ήταν δύσκολο να διοικήσει μόνος του το αχανές αυτό κράτος, κι έτσι διόρισε βοηθούς. Για τον εαυτό του στην Ανατολή, και για τον Μαξιμιανό στη Δύση, κράτησε τον τίτλο του «Αυγούστου». Διόρισε όμως και βοηθούς που τους ονόμασε «καίσαρες». Αυτοί ήταν στην αρχή, ο Κωνστάντιος ο Χλωρός στη Δύση, και ο Γαλέριος στην Ανατολή.
Η βασιλεία του Διοκλητιανού ήταν άγρια. Ήταν ματαιόδοξος, αλαζόνας, σκληρός και τρομερά φιλάργυρος, σε βαθμό που ερήμωσε την αυτοκρατορία από τους πόρους της, και δεν έμεινε πολίτης που να μην χάσει την περιουσία του, είτε από τους αβάσταχτους φόρους, είτε από τα λαίμαργα μάτια του αυτοκράτορα, αν τύχαινε κι έπεφταν επάνω της. Αυτή η ακόρεστη φιλαργυρία και αλαζονεία του ήταν και η αιτία που ξεκίνησε τον τεράστιο διωγμό κατά των Χριστιανών, τον μεγαλύτερο που γνώρισε η Χριστιανοσύνη μετά τον Νέρωνα. Φοβόταν, λέει, μην επικαλεστούν το αφορολόγητο που ίσχυε για τους Εβραίους, και το πλήθος των Χριστιανών ήταν ανυπολόγιστα μεγάλο. Έφτιαξε και μια αφορμή: μια και δυό πυρκαγιές, που τις έβαλαν τάχα οι Χριστιανοί…
Έχτισε για τον εαυτό του τεράστια και πολυτελή ανάκτορα, και στην πατρίδα του στη Δαλματία (όπου και πέθανε), αλλά και στη Νικομήδεια της Βιθυνίας. Αυτό το ανάκτορο στον όμορφο κόλπο της Νικομήδειας, απέναντι σχεδόν από την Κωνσταντινούπολη, ήταν το πιο όμορφο και το πιο πολυτελές, κι όμως μέσα του σχεδιάστηκαν οι μεγαλύτερες αγριότητες. Κι επειδή ήταν θρασύδειλος και πονηρός, όταν διόρισε τον Κωνστάντιο τον Χλωρό «Καίσαρα» της Γαλατίας (Βρεττανίας, Γαλλίας, και Ισπανίας), ανάγκασε την αγαπημένη του σύντροφο, Ελένη, μαζί με τον μικρό του γιό τον Κωνσταντίνο, να μείνουν εκεί στα ανάκτορα της Νικομήδειας μαζί του, σαν όμηροι ανομολόγητοι, για μην τολμήσει ποτέ ο Κωνστάντιος να επαναστατήσει, από φόβο για τη ζωή της οικογένειάς του.
Σ’ αυτά τα ανάκτορα της Νικομήδειας, βασιλικός προστατευόμενος-όμηρος, μεγάλωσε ο Μέγας Κωνσταντίνος, μέχρι που έγινε παλληκάρι, κι έφυγε τρέχοντας ένα βράδυ του 306μΧ, να πάει να προλάβει ζωντανό, και να διαδεχτεί τον ετοιμοθάνατο πατέρα του, ξεγλιστρώντας σχεδόν, από τα δολοφονικά χέρια του Γαλέριου πού ‘χε στο μεταξύ διαδεχτεί τον Διοκλητιανό, και τον είχε ξεπεράσει σε αγριότητα.
Εκεί στ’ ανάκτορα της Νικομήδειας, ο Μέγας Κωνσταντίνος, μεγάλωσε με τη στοργή, τη νουθεσία και την προστασία της Χριστιανής, γλυκειάς, σοφής και ψυχικά δυνατής μητέρας του, της Αγίας Ελένης. Κι όσο εκείνη του ψιθύριζε λόγια αγάπης, ηπιότητας, λόγια του Χριστού, τόσο εκείνος έβλεπε με τα μάτια του το κακό που γινόταν. Έβλεπε τους Χριστιανούς να καίγονται τη νύχτα σαν πυρσοί στους κήπους του ανακτόρου. Τους έβλεπε να περνούν τα πιο φρικτά βασανιστήρια, αγόγγυστα, κι ας ήταν παιδιά, κι ας ήταν γέροντες ασπρομάλληδες και αποστεωμένοι. Τα μάτια του είδαν την πιο μεγάλη ανθρώπινη αγριότητα κι απέναντί της την πιο μεγάλη, υπεράνθρωπη πίστη. Έβλεπε, και περίμενε…
Πριν τον «αιχμαλωτίσει» ο Διοκλητιανός(και μετά ο Γαλέριος) στη Νικομήδεια, όσο ήταν ακόμη παιδάκι στην αγκαλιά του πατέρα του, γνώρισε και τη δική του ηπιότητα, καθώς και τη δική του πίστη, σ’ έναν μόνο Θεό, που ήταν το καλό, και πάλευε με το κακό, και που στο τέλος θα έβγαινε νικητής. Μπορεί να μην ήταν Χριστιανός ο πατέρας του, όμως ήταν ο μόνος που δεν υπάκουσε στο διάταγμα των διωγμών, και στις δικές του επαρχίες δεν σκοτώθηκε ποτέ κανένας για την πίστη του. Εκεί, στη μακρυνή Νικομήδεια, τα νέα έφθαναν για τη συμπεριφορά του πατέρα του, κι όσο πιο πολύ μεγάλωνε γι’ αυτόν ο κίνδυνος εξ αιτίας της, τόσο πιο αποφασισμένος γινόταν ο ίδιος να του μοιάσει.
Δεν θα πούμε για τα περιστατικά που οδήγησαν τον μικρό αιχμάλωτο της Νικομήδειας, να γίνει ο πρώτος Χριστιανός αυτοκράτορας, και στα χέρια του να γίνει η αυτοκρατορία Χριστιανική. Αυτά είναι γνωστά από την Ιστορία. Θα πούμε μόνο μερικές ημερομηνίες:
Το διάταγμα που ξεκίνησε τον μεγάλο διωγμό του Διοκλητιανού, εκδόθηκε το 303. Όταν τον διαδέχτηκε ο Γαλέριος, ο Διωγμός συνεχίστηκε ακόμη πιο άγριος, τόσο άγριος που νόμιζε κανείς πως δεν θα μείνει ούτε ένας Χριστιανός στην «Οικουμένη» (όπως ονομαζόταν τότε η αυτοκρατορία). Κι όμως…το 311 αρρωσταίνει ο Γαλέριος με μια αρρώστεια τόσο φρικτή, που αναγκάζεται να παραδεχτεί πως μπορεί και να είναι ένα είδος θεϊκής τιμωρίας. Εκδίδει τότε ένα διάταγμα, το περίφημο «Διάταγμα της Νικομήδειας». Μ’ αυτό σταματούσε κάθε διωγμός για θρησκευτικούς λόγους, μόνο χρέος του πολίτη παρέμενε η πίστη στους νόμους και τον αυτοκράτορα, και παρακαλούνταν κιόλας οι Χριστιανοί να προσευχηθούν για την υγεία του! Οκτώ μόλις χρόνια μετά το 303 που ξεκίνησε ο διωγμός, άνοιξαν οι πόρτες των φυλακών, και οι τελευταίοι υποψήφιοι μάρτυρες, είδαν ξανά το φως του ήλιου…
Αυτά, παντού στην αυτοκρατορία, εκτός από τις επαρχίες της Αιγύπτου- Μεσοποταμίας- Συρίας, όπου βασίλευε ο ακόμη αγριότερος ανεψιός του Γαλέριου, ο ΜαξιμίνοςΔάϊα, που συνέχισε ακόμη αγριότερους διωγμούς, μέχρι τον θάνατό του, το 313μΧ.
Τώρα πια ο μικρός Κωνσταντίνος δεν ήταν ένας ανήμπορος θεατής μέσα στο παλάτι της Νικομήδειας. Τώρα, νίκησε με τη βοήθεια του Σταυρού τον αντίπαλό του τον Μαξέντιο στη Μουλβία γέφυρα το 312. Το 313 υπέγραψε μαζί με τον Λικίνιο, τον διάδοχο της Ανατολής το περίφημο «Διάταγμα των Μεδιολάνων», με το οποίο κατοχυρώθηκε οριστικά η ανεξιθρησκεία. Το 324 νίκησε και τον Λικίνιο στη Χρυσούπολη της Βιθυνίας, κι έμεινε μονοκράτορας σ’ όλην την αυτοκρατορία.
Ούτε 20 χρόνια μετά την κήρυξη του Διωγμού, γίνεται η Α’ Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια της Βιθυνίας. Δυό βήματα από κει που ο μικρός Κωνσταντίνος παρακολουθούσε με φρίκη τα εγκλήματα, και μόλις18 χρόνια μετά, έρχεται τώρα σαν αυτοκράτορας αλλά και ταπεινός παρών, να επικυρώσει την απόλυτη νίκη του Χριστού…
Τα λόγια της Πίστης μας, είναι διαχρονικά:
«…καθείλενδυνάστας από θρόνων και ύψωσεν ταπεινούς. Πεινώντας ενέπλησεν αγαθών και πλουτούνταςεξαπέστειλεν κενούς…».
Ο Κύριος χθες και σήμερον ο αυτός, και εις τους αιώνας των αιώνων.
Να μην το ξεχνούμε….
Στέλλα Ν. Αναγνώστου-Δάλλα.
