Στέφανος πρεσβύτερος στην επαρχία της Βαλερίας.
Μερικοί που είναι τώρα μαζί μας μαρτυρούν το γεγονός που διηγούμαι: Ένας άνδρας ευσεβούς ζωής, ονόματι Στέφανος, υπήρξε πρεσβύτερος στην επαρχία της Βαλερίας, κοντινός συγγενής του δικού μας Βονιφατίου1 του διακόνου και οικονόμου της εκκλησίας. Αυτός κάποια μέρα, επιστρέφοντας στην οικία του από οδοιπορία, μίλησε απρόσεκτα διατάσσοντας τον δούλο του και του είπε: «Έλα, διάβολε, βγάλε μου τα σανδάλια». Με την κουβέντα αυτήν αμέσως άρχισαν τα λουριά στα σανδάλια να λύνονται με μεγάλη ταχύτητα, για να φανερωθεί σαφώς, πως αυτός ο ίδιος, τον οποίο ονομάτισε για να του τραβήξει τα σανδάλια, δηλ. ο διάβολος, έκανε υπακοή.
Μόλις το είδε αυτό ο πρεσβύτερος, φοβήθηκε πολύ και με μεγάλες φωνές άρχισε να κραυγάζει: «Φύγε, άθλιε, φύγε. Δεν μίλησα εσένα, αλλά τον δούλο μου». Με την φωνή αυτήν αμέσως έφυγε. Τα λουριά έμειναν όπως βρέθηκαν, κατά μεγάλο μέρος ήδη λυμένα. Από αυτό το πράγμα να καταλάβεις για τον αρχαίο εχθρό, την στιγμή που τόσο πολύ παρευρίσκεται στα σωματικά γεγονότα, με πόσο υπερβολικά πολλές παγίδες παραμονεύει τους λογισμούς.
ΠΕΤΡΟΣ. Επίπονο πολύ και τρομερό είναι να είναι κανείς πάντοτε σε ετοιμότητα ενάντια στις παγίδες του εχθρού και συνεχώς να στέκεται σε θέση μάχης.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Δεν θα είναι επίπονο, εάν τη διαφύλαξή μας δεν την εμπιστευθούμε στον εαυτό μας αλλά στην άνωθεν Χάρη, έτσι όμως ώστε και εμείς, όσο μπορούμε, να είμαστε σε εγρήγορση κάτω από την σκέπη αυτήν. Κι αν αρχίσει ο αρχαίος εχθρός να εκδιώκεται από τον νου, καταλήγει τις περισσότερες φορές χάρις στη θεία γενναιοδωρία, όχι μόνο να μην τον φοβούνται πια, αλλά κι ο ίδιος να τρομοκρατείται από τη δύναμη όσων πολιτεύονται καλά.
Η αφιερωμένη παρθένος, που με μόνη τη διαταγή της
ελευθερώθηκε ένας άνθρωπος από δαιμόνιο.
Για το πράγμα που θα διηγηθώ είναι μάρτυρας ο αγιώτατος άνδρας Ελευθέριος, ο γέρων πατήρ, που μνημόνευσα παραπάνω,2 ο οποίος και φρόντισε να μου το μεταφέρει. Στην πόλη Σπολίτιο3 κάποια κοπέλλα σε ηλικία γάμου, κόρη ενός επίσημου, φλέχθηκε από τον πόθο της ουράνιας ζωής. Ο πατέρας της προσπάθησε να την εμποδίσει σε αυτήν την «οδόν ζωής»,4 αλλά αυτή δεν έδωσε σημασία και δέχθηκε το σχήμα της μοναχικής πολιτείας. Το αποτέλεσμα ήταν ο πατέρας της να την αποκληρώσει και να μην της αφήσει τίποτε άλλο παρά έξι ουγκιές5 σε ένα μικρό κτηματάκι. Παρακινημένες από το παράδειγμά της, άρχισαν να αποτάσσονται κοντά της πολλές κοπέλλες ευγενούς καταγωγής για να αφιερώσουν την παρθενία τους και να δουλεύσουν στον Παντοδύναμο Κύριο.
Κάποια μέρα αυτός ο αββάς Ελευθέριος, άνδρας ευσεβούς ζωής, την επισκέφθηκε χάριν παραινέσεως και οικοδομής. Καθόταν συζητώντας μαζί της για τον λόγο του Θεού, όταν ξαφνικά ήρθε από το κτήμα, το μισό στρέμμα, που είχε λάβει από τον πατέρα της, ένας χωρικός κρατώντας δώρο. Αυτός όταν παρουσιάσθηκε μπροστά τους, προσεβλήθη από πονηρό πνεύμα, έπεσε κάτω κι άρχισε να καταπονείται με φοβερές στριγγλιές και βελάσματα.
Τότε η μονάστρια σηκώθηκε και με οργισμένη όψη και μεγάλες κραυγές πρόσταξε: «Βγες απ’ αυτόν»,6 άθλιε. Βγες απ’ αυτόν, άθλιε». Με την κουβέντα αυτήν αμέσως ο διάβολος μέσα από το στόμα του πάσχοντος απάντησε: «Και αν βγω από αυτόν, σε ποιόν θα μπώ;» Κατά τύχην εκεί κοντά έβοσκε ένα γουρουνάκι. Τότε η μονάστρια παρήγγειλε: «Βγες απ’ αυτόν και πήγαινε μπες σε αυτόν τον χοίρο». Αμέσως βγήκε από τον άνθρωπο, εισέβαλε στον χοίρο που είχε διαταχθεί, τον σκότωσε και έφυγε.
ΠΕΤΡΟΣ. Ήθελα να ξέρω, εάν είχε το δικαίωμα να παραχωρήσει έστω κι έναν χοίρο στο ακάθαρτο πνεύμα.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ο κανόνας που προβάλλεται στις πράξεις μας είναι τα έργα της Αληθείας Χριστού. Στον Ίδιο τον Σωτήρα μας ειπώθηκε από τη λεγεώνα, που κατείχε τον άνθρωπο: «Ει εκβάλλεις ημάς, επίτρεψον ημίν απελθείν εις την αγέλην των χοίρων».7 Αυτός και από τον άνθρωπο την έβγαλε, και παραχώρησε να πάει στους χοίρους και να ρίξει αυτούς στην άβυσσο. Από αυτό το επεισόδιο συνάγεται ακόμη, πως δίχως παραχώρηση του Παντοδύναμου Θεού το πονηρό πνεύμα δεν έχει καμμία εξουσία εις βάρος του ανθρώπου, εφόσον δεν μπόρεσε να μπει ούτε στους χοίρους, παρά μόνο αφού πήρε άδεια. Επομένως είναι ανάγκη να υποτάξουμε εκούσια τον εαυτό μας σε Αυτόν, στον Οποίο υπόκεινται και παρά τη θέλησή τους όλα τα εναντία, για να είμαστε τόσο ισχυρότεροι εναντίον των εχθρών μας, όσο γινόμαστε ένα δια της ταπεινώσεως με τον Ποιητή των πάντων.
Τι το θαυμαστό λοιπόν, εάν οι εκλεκτοί, όσο βρίσκονται ακόμα μέσα σε αυτή τη σάρκα, μπορούν να κάνουν πολλά κατά θαυμαστό τρόπο, όταν και τα ίδια ακόμα τα οστά τους πολλές φορές ζουν με πολλαπλά θαύματα.
Σημεία μετά θάνατον.
Ο πρεσβύτερος στην επαρχία Βαλερίας, που κράτησε
τον κλέφτη στον τάφο του.
Στην επαρχία της Βαλερίας συνέβη το γεγονός που θα διηγηθώ, το οποίο το γνώρισα από διήγηση του μακαρία τη μνήμη αββά μου Βαλεντίωνος:8 Ήταν εκεί ένας ιερεύς, ο οποίος μαζί με τους κληρικούς του9 ήταν προσηλωμένος στην αίνεση του Θεού και τα καλά έργα και περνούσε ζωή μοναστικής πολιτείας. Όταν έφθασε η ημέρα της κλήσεώς του, τελείωσε τη ζωή του και θάφτηκε μπροστά στην εκκλησία. Κολλητά με την εκκλησία υπήρχαν μανδριά προβάτων, και ο ίδιος ο τόπος, όπου ήταν θαμμένος, ήταν πάνω στο δρόμο των προβάτων όταν περνούσαν.
Κάποια νύχτα, ενώ οι κληρικοί έψαλλαν μέσα στην εκκλησία, ένας κλέφτης ήρθε με σκοπό να μπει στα μανδριά και να διαπράξει ληστεία. Φορτώθηκε ένα κριάρι και γρήγορα βγήκε. Κι όταν έφθασε στον τόπο, όπου ήταν θαμμένος ο άνθρωπος του Κυρίου, ξαφνικά κόλλησε και δεν μπορούσε να κάνει βήμα. Απέθεσε λοιπόν το κριάρι από τον αυχένα του και ήθελε να το απολύσει, αλλά δεν μπόρεσε να χαλαρώσει το χέρι του. Στεκόταν λοιπόν εκεί ελεεινός μαζί με την λεία του, ένοχος πιασμένος. Ήθελε να απολύσει το κριάρι, και δεν του ήταν δυνατόν. Ήθελε να βγει μαζί με το κριάρι, και δεν μπορούσε. Έτσι κατά θαυμαστό τρόπο τον κλέφτη που φοβόταν μη τον δουν οι ζωντανοί, τον κρατούσε ένας πεθαμένος, και καθώς είχαν κοκκαλώσει πόδια και χέρια, παρέμεινε ακίνητος.
Σαν ήρθε το πρωί και ολοκληρώθηκαν οι αίνοι στον Θεό, βγήκαν οι κληρικοί από την εκκλησία και βρίσκουν έναν άγνωστο άνθρωπο να κρατάει με το χέρι του ένα κριάρι. Το πράγμα ήταν αμφίβολο: το κριάρι το έπαιρνε, ή το έφερνε προσφορά; Όμως ο ένοχος σύντομα μαρτύρησε την τιμωρία του πταίσματός του. Θαύμασαν όλοι που ο κλέφτης μέσα στο μανδρί, χάρις στην αξία του ανθρώπου του Κυρίου, στεκόταν δεμένος στη λεία του. Αυτοί αμέσως δόθηκαν σε ευχή υπέρ αυτού και την ίδια ώρα μπόρεσαν με τις ευχές τους να πετύχουν, ώστε αυτός που είχε έρθει για να αρπάξει τα δικά τους πράγματα, να κερδίσει το να φύγει με άδεια χέρια. Έτσι ο κλέφτης, που για πολλή ώρα στάθηκε μαζί με την λεία του αιχμάλωτος, κάποτε τελικά βγήκε έξω άδειος, μα ελεύθερος.
ΠΕΤΡΟΣ. Φαίνεται καθαρά πόση γλυκύτητα κρατάει ο Παντοδύναμος Θεός απέναντι σε εμάς, τη στιγμή που γίνονται για μας τόσο χαριτωμένα θαύματα.
Ο αββάς του όρους της Πραινέστου και ο πρεσβύτερός του.
Πάνω από την πόλη Πραίνεστο10 εξέχει ένα βουνό, στο οποίο βρίσκεται ένα μοναστήρι ανδρών του Θεού στο όνομα του μακαρίου Αποστόλου Πέτρου.11 Από διήγηση αυτών, ενόσω ακόμη βρισκόμουν στο μοναστήρι, συνέβη να ακούσω αυτό το μεγάλο θαύμα που θα διηγηθώ, το οποίο μαρτυρούσαν πως το ξέρουν οι μοναχοί αυτού του μοναστηριού: Υπήρξε σε αυτό ένας πατήρ ευσεβούς ζωής, ο οποίος ανάθρεψε κάποιον μοναχό και τον προήγαγε σε ήθη αξιοσέβαστα. Και όταν τον είδε να έχει προκόψει στον φόβο του Θεού, κανόνισε τότε να χειροτονηθεί πρεσβύτερος στο μοναστήρι.
Αυτός μετά την χειροτονία του είχε πληροφορία δι’ αποκαλύψεως, πως δεν απείχε πολύ η έξοδός του. Ζήτησε από τον πατέρα εκείνο του μοναστηριού, να του παραχωρήσει την άδεια να ετοιμάσει τον τάφο του. Εκείνος του απάντησε: «Πριν από σένα πρόκειται εγώ να πεθάνω». Ωστόσο πήγαινε και ετοίμασε τον τάφο σου όπως θέλεις». Έφυγε λοιπόν και τον ετοίμασε. Μετά από όχι πολλές ημέρες πυρετός πρόλαβε τον γέροντα πατέρα κι έφθασε στα τελευταία του. Εκεί που τον παραστεκόταν ο πρεσβύτερος, τον διέταξε: «Βάλε με στον δικό σου τάφο». Εκείνος του απάντησε: «Ξέρεις πως εγώ σε λίγο πρόκειται να σε ακολουθήσω, και δεν μας χωράει και τους δύο». Ο αββάς αμέσως του απάντησε: «Κάνε όπως σου είπα, γιατί το μνήμα σου μας χωράει και τους δύο».
Τελείωσε λοιπόν τη ζωή του και τοποθέτησε στο μνήμα, που είχε ετοιμάσει για τον εαυτό του ο πρεσβύτερος. Σε λίγο πάλι και τον πρεσβύτερο τον έπιασε ατονία του σώματος, η οποία όλο και αυξανόταν, και σύντομα τερμάτισε τη ζωή του. Όταν μεταφέρθηκε το σώμα του από τους αδελφούς στο μνήμα, που ο ίδιος είχε ετοιμάσει για τον εαυτό του, άνοιξαν το μνήμα και τότε είδαν όλοι όσοι παρευρισκόντουσαν πως δεν υπήρχε τόπος, όπου να μπορούσαν να τον βάλουν, γιατί το σώμα του πατρός της μονής, που είχε τοποθετηθεί εκεί πρωτύτερα, κατείχε ολόκληρο εκείνο τον τάφο. Όταν οι αδελφοί, που είχαν κουβαλήσει το σώμα, είδαν τη δυσκολία που παρουσιάσθηκε για τον ενταφιασμό του, ένας από αυτούς φώναξε: «Ε, πάτερ, που είναι που έλεγες, πως το μνήμα αυτό και τους δυο θα σας χωρέσει;».
Με την κουβέντα αυτήν αμέσως μπροστά στα μάτια όλων το σώμα του αββά, που είχε θαφτεί εκεί πρωτύτερα και εκείτετο ανάσκελα, έστριψε στο πλευρό και έκανε κενό χώρο για να θαφτεί το σώμα του πρεσβυτέρου, και αυτό που ζωντανός υποσχέθηκε, πως δηλ. ο τόπος εκείνος θα χωρούσε και τους δύο, το εκπλήρωσε πεθαμένος.
Αλλά μια και αυτό, που μόλις διηγήθηκα, συντελέσθηκε στην πόλη Πραίνεστο στο μοναστήρι του μακαρίου αποστόλου Πέτρου, θέλεις μήπως να ακούσεις κάτι και στην πόλη μας για τους φύλακες της εκκλησίας του,12 όπου κείται το αγιώτατο σώμα του;
ΠΕΤΡΟΣ. Θέλω και εκ βάθους παρακαλώ να γίνει αυτό.
Υποσημειώσεις.
1. Πιθανόν ο μετέπειτα πάπας Βονιφάτιος Δ’ (608-615)
2. Στο 14, 1
3. Βλ. επίσης 14, 1
4. Ψαλμ. 15, 10
5. Μισό στρέμμα (δωδεκατημόριο).
6. Λουκ. 4, 35
7. Ματθ. 8, 31.
8. Βλ. Ι, 4, 20 και IV 22,1
9. Δηλ. άλλους νεώτερους ιερείς και κατώτερους κληρικούς. Φαίνεται πως σχημάτιζαν μια μικρή αδελφότητα που κρατούσε μέσα στον κόσμο το μοναχικό τυπικό.
10. Praeneste, αρχαία πόλις του Λατίου, 21 μίλια Α της Ρώμης, κτισμένη παλιά πάνω στο βουνό και, μετά την καταστροφή της από τον Σύλλα, στους πρόποδες. Εκεί σήμερα κτίσθηκε η πόλις Παλεστρίνα.
11. Γνωστό μοναστήρι στον Μεσαίωνα, καταστράφηκε στα τέλη του ΙΓ’ αιώνα στον πόλεμο του πάπα Βονιφατίου Η’ κατά της οικογενείας των Κολόννα, και ανακαινίσθηκε μετά.
12. Δηλ. της Βασιλικής του αγίου Πέτρου του Βατικανού, που έκτισε ο Μ. Κωνσταντίνος, στη θέση της οποίας κτίσθηκε στον ΙΣΤ’ αι. ο σημερινός ναός του Αγίου.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
