46. Σ’ αυτά τα παραδείγματα λοιπόν πρέπει να προσκολληθούμε κι εμείς, αδελφοί. Διότι έχει γραφεί˙ «να προσκολλάσθε στους αγίους, διότι αυτοί που προσκολλώνται σ’ αυτούς θα αγιασθούν».1 Και πάλι σε άλλο χωρίο λέει˙ «πηγαίνοντας με άνδρα αθώο θα γίνεις αθώος, με εκλεκτό θα γίνεις εκλεκτός, και με διεστραμμένον θα διαφθαρείς».2 Ας προσκολληθούμε λοιπόν στους αθώους και δίκαιους διότι αυτοί είναι εκλεκτοί του Θεού. Γιατί υπάρχουν μεταξύ σας φιλονεικίες και θυμοί και διχόνοια και σχίσματα και πόλεμοι; Ή μήπως δεν έχουμε ένα Θεό και ένα Χριστό και ένα Πνεύμα της χάριτος που χύθηκε επάνω μας, και μια κλήση στο όνομα του Χριστού; Γιατί τραβάμε και αποσπούμε με βία τα μέλη του Χριστού και επαναστατούμε εναντίον του σώματός μας, και φτάνουμε σε τόση παρανοϊκότητα, ώστε να ξεχνάμε ότι είμαστε μέλη ο ένας των άλλων;
Θυμηθείτε τα λόγια του Κυρίου μας˙ γιατί είπε˙ «Αλλοίμονο στον άνθρωπο εκείνο˙ θα ήταν καλύτερα γι’ αυτόν να μην είχε γεννηθεί, παρά να σκανδαλίσει έναν από τους εκλεκτούς μου˙ ήταν καλύτερο γι’ αυτόν να δέσει γύρω του μια μυλόπετρα και να καταποντιστεί στη θάλασσα, παρά να διαφθείρει έναν από τους εκλεκτούς μου».3 Το σχίσμα σας διέφθειρε πολλούς, έβαλε πολλούς σε στενοχώρια, πολλούς σε δισταγμούς και όλους εμάς σε λύπη˙ και η στάση σας αυτή συνεχίζεται.
47. Πάρτε στα χέρια σας την επιστολή του μακάριου αποστόλου Παύλου. Με ποιό τρόπο σας έγραψε στην αρχή του ευαγγελίου; Σας έγραψε πράγματι την επιστολή κατά τρόπο πνευματικό για τον εαυτό του και τον Πέτρο και τον Απολλώ, επειδή και τότε κάνατε διακρίσεις. Αλλά η διάκριση εκείνη σας έφερε μικρότερη αμαρτία˙ γιατί αφοσιωθήκατε σε αποστόλους βεβαιωμένους και σε άνδρα δοκιμασμένο από αυτούς. Τώρα όμως σκεφθείτε ποιοι σας μετέστρεψαν και μείωσαν τη σεμνότητα της περιβόητης στοργής προς τους αδελφούς. Είναι αισχρά, αγαπητοί, και πολύ αισχρά, και ανάξια για τη χριστιανική αγωγή σας, να ακούεται ότι η πιο σταθερή και παλιά εκκλησία των Κορινθίων στασιάζει εναντίον των πρεσβυτέρων, εξαιτίας ενός ή δύο προσώπων. Και η φήμη αυτή δεν έφτασε μόνο σ’ εμάς, αλλά και σ’ εκείνους που έχουν αποσκιρτήσει από μας, ώστε να αποδίδεται και βλασφημία στο όνομα του Κυρίου εξαιτίας της δικής σας αφροσύνης, αλλά και για σας να αποτελεί κίνδυνο.
48. Ας το απορρίψουμε λοιπόν αυτό το γρηγορώτερο και ας γονατίσουμε μπροστά στον Δεσπότη και ας κλάψουμε παρακαλώντας τον αφού μας λυπηθεί να συμφιλιωθεί μαζί μας και να μας αποκαταστήσει πάλι στη σεμνή και αγνή αγωγή της αγάπης προς τους αδελφούς. Διότι αυτή είναι πύλη της δικαιοσύνης που είναι ανοιγμένη για τη ζωή, όπως έχει γραφεί˙ «ανοίξτε μου τις πύλες της δικαιοσύνης μπαίνοντας σ’ αυτές θα δοξάσω τον Κύριο. Αυτή είναι η πύλη του Κυρίου, οι δίκαιοι θα μπουν σ’ αυτήν».4 Από τις πολλές λοιπόν πύλες που είναι ανοιγμένες, η πύλη της δικαιοσύνης είναι εκείνη του Χριστού, και είναι μακάριοι όλοι όσοι εισέρχονται σ’ αυτήν και βαδίζουν τον δρόμο τους με ευσέβεια και δικαιοσύνη, κάνοντας τα πάντα χωρίς ταραχή. Να είναι κανείς πιστός, να είναι ικανός να αποκαλύψει γνώση, να είναι σοφός στην ανάλυση των λόγων, να είναι αγνός στα έργα. Τόσο πιο πολύ όμως οφείλει να είναι ταπεινός, όσο νομίζει ότι είναι ανώτερος, και να αναζητεί εκείνο που ωφελεί όλους και όχι τον εαυτό του.
46. Τοιούτοις ουν υποδείγμασι κολληθήναι και ημάς δει, αδελφοί. Γέγραπται γαρ˙ «κολλάσθε τοις αγίοις, ότι οι κολλώμενοι αυτοίς αγιασθήσονται». Και πάλιν εν ετέρω τόπω λέγει˙ «μετά ανδρός αθώου αθώος έση, και μετ’ εκλεκτού εκλεκτός έση, και μετά στρεβλού διαστρέψεις». Κολληθώμεν ουν τοις αθώοις και δικαίοις˙ εισί δε ούτοι εκλεκτοί του Θεού. Ινατί έρεις και θυμοί και διχοστασίαι και σχίσματα, πόλεμός τε εν υμίν; Ή ουχί ένα Θεόν έχομεν και ένα Χριστόν και εν Πνεύμα της χάριτος το εκχυθέν εφ’ ημάς και μία κλήσις εν Χριστώ; Ινατί διέλκομεν και διασπώμεν τα μέλη του Χριστού και στασιάζομεν προς το σώμα το ίδιον, και εις τοσαύτην απόνοιαν ερχόμεθα, ώστε επιλαθέσθαι ημάς ότι μέλη εσμέν αλλήλων;
Μνήσθητε των λόγων του Κυρίου ημών˙ είπε γαρ˙ «ουαί τω ανθρώπω εκείνω˙ καλόν ην αυτώ ει μη εγεννήθη, ή ένα των εκλεκτών μου σκανδαλίσαι˙ κρείττον ην αυτώ τεθήναι μύλον και καταποντισθήναι εις την θάλασσαν, ή ένα των εκλεκτών μου διαστρέψαι» Το σχίσμα υμών πολλούς διέστρεψεν, πολλούς εις αθυμίαν έβαλεν, πολλούς εις δισταγμόν, τους πάντας ημάς εις λύπην, και επίμονος υμών εστίν η στάσις.
47. Αναλάβετε την επιστολήν του μακαρίου Παύλου του αποστόλου. Τίνα τρόπον υμίν εν αρχή του Ευαγγελίου έγραψεν; Επ’ αληθείας πνευματικώς επέστειλεν υμίν περί εαυτού τες και Κηφά τε και Απολλώ, δια το και τότε προσκλίσεις υμάς πεποιήσθαι. Άλλ’ η πρόσκλισις εκείνη ήττονα αμαρτίαν υμίν επίνεγκεν˙ προσεκλίθητε γαρ αποστόλοις μεμαρτυρημένοις και ανδρί δεδοκιμασμένω παρ’ αυτοίς. Νυνί δε κατανοήσατε τίνες υμάς διέστρεψαν και το σεμνόν της περιβοήτου φιλαδελφίας υμών εμείωσαν. Αισχρά, αγαπητοί, και λίαν αισχρά και ανάξια της εν Χριστώ αγωγής ακούεσθαι την βεβαιοτάτην και αρχαίαν Κορινθίων εκκλησίαν δι’ εν ή δύο πρόσωπα στασιάζειν προς τους πρεσβυτέρους. Και αύτη η ακοή ου μόνον εις ημάς εχώρησεν, αλλά και εις τους ετεροκλινείς υπάρχοντας αφ’ ημών, ώστε και βλασφημίας επιφέρεσθαι τω ονόματι Κυρίου δια την υμετέραν αφροσύνην, εαυτοίς δε κίνδυνον επεξεργάζεσθαι.
48. Εξάρωμεν ουν τούτο εν τάχει και προσπέσωμεν τω Δεσπότη και κλαύσωμεν ικετεύοντες αυτόν, όπως ίλεως γενόμενος επικαταλλαγή ημίν και εις την σεμνήν της φιλαδελφίας ημών αγνήν αγωγήν αποκαταστήση ημάς. Πύλη γαρ δικαιοσύνης ανεωγυία εις ζωήν αύτη, καθώς γέγραπται˙ «ανοίξατέ μοι πύλας δικαιοσύνης εισελθών εν αυταίς εξομολογήσομαι τω Κυρίω. Αύτη η πύλη του Κυρίου, δίκαιοι εισελεύσονται εν αυτή». Πολλών ουν πυλών ανεωγυιών, η εν δικαιοσύνη αύτη εστίν η εν Χριστώ, εν η μακάριοι πάντες οι εισελθόντες και κατευθύνοντες την πορείαν αυτών εν οσιότητι και δικαιοσύνη, αταράχως πάντα επιτελούντες. Ήτω τις πιστός, ήτω αγνός εν έργοις. Τοσούτω γαρ μάλλον ταπεινοφρονείν οφείλει, όσω δοκεί μάλλον μείζων είναι και ζητείν το κοινωφελές πάσι και μη το εαυτού.
Υποσημειώσεις.
1. Χωρίο που δεν ανιχνεύθηκε.
2. Ψαλμ. 17, 26-27
3. Ματθ. 26, 24 18, 6. Μάρκ. 17,2
4. Ψαλμ. 117, 19-20
***
49. Εκείνος που έχει αγάπη Χριστού να εκτελεί τις εντολές του Χριστού. Τον δεσμό της αγάπης του Θεού ποιός μπορεί να τον ερμηνεύσει; Ποιός είναι ικανός να εξαγγείλει το μεγαλείο της ωραιότητάς του; Το ύψος στο οποίο ανεβάζει η αγάπη είναι ανεκδιήγητο. Η αγάπη μας προσκολλά στον Θεό, η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών, η αγάπη ανέχεται τα πάντα, υπομένει τα πάντα˙ τίποτε το βάναυσο δεν υπάρχει στην αγάπη, τίποτε το υπερήφανο˙ η αγάπη δεν έχει σχίσμα, η αγάπη δεν επαναστατεί, η αγάπη κάνει τα πάντα με ομόνοια˙ μέσα στην αγάπη τελείωσαν τη ζωή τους όλοι οι εκλεκτοί του Θεού. Χωρίς αγάπη τίποτε δε είναι αρεστό στον Θεό. Με αγάπη μας έλαβε μαζί του ο Δεσπότης˙ εξαιτίας της αγάπης που είχε για μας, έδωσε το αίμα του για μας ο Ιησούς Χριστός ο Κύριός μας, με το θέλημα του Θεού, και τη σάρκα του για τη σάρκα μας και την ψυχή του για τις ψυχές μας.
50. Βλέπετε, αγαπητοί, πόσο μεγάλο και θαυμαστό πράγμα είναι η αγάπη, και ότι δεν είναι δυνατή η περιγραφή της τελειότητάς της. Ποιός είναι ικανός να βρεθεί μέσα σ’ αυτήν, εκτός από αυτούς που θα αξιώσει ο Θεός; Να παρακαλούμε λοιπόν και να ζητούμε από την καλωσύνη του, να βρεθούμε στην αγάπη, χωρίς ανθρώπινη κλίση, άψογοι. Όλες οι γενεές από τον Αδάμ μέχρι την ημέρα αυτή πέρασαν, εκείνοι όμως που πέθαναν με αγάπη, σύμφωνα με τη χάρη του Θεού, κατέχουν θέση των ευσεβών, και αυτοί θα εμφανισθούν κατά τον ερχομό της βασιλείας του Χριστού. Διότι έχει γραφεί˙ «μπείτε στα πιο εσωτερικά δωμάτια των σπιτιών σας για πολύ λίγο, μέχρι να ξεθυμάνει η οργή και ο θυμός μου, και θα θυμηθώ την ημέρα την καλή, και θα σας αναστήσω μέσα από τις κρυψώνες σας».1 Είμαστε μακάριοι, αγαπητοί, εάν εκτελέσαμε τις εντολές του Θεού με ομόνοια και αγάπη, για να συγχωρηθούν μέσω της αγάπης οι αμαρτίες μας.
Διότι είναι γραμμένο˙ «είναι εκείνοι των οποίων καλύφθηκαν οι αμαρτίες˙ είναι μακάριος ο άνθρωπος, στον οποίο ο Κύριος δεν θα καταλογήσει αμαρτία, ούτε υπάρχει στο στόμα του δόλος».2 Ο μακαρισμός αυτός έγινε για εκείνους που είχαν εκλεγεί από τον Θεό δια του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας, στον οποίο ανήκει η δόξα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
51. Ας ζητήσουμε λοιπόν να μας συγχωρηθούν όσα σφάλαμε και φταίξαμε εξαιτίας κάποιων παρεισδύσεων του διαβόλου˙ ακόμα και εκείνοι που έγιναν αρχηγοί της στάσεως και της διχόνοιας οφείλουν να στοχεύουν στην κοινή ελπίδα.
Διότι εκείνοι που πολιτεύονται με φόβο και αγάπη προτιμούν να πέσουν οι ίδιο σε βασανιστήρια μάλλον, παρά οι πλησίον τους. Και υπομένουν καλύτερα την περιφρόνηση του εαυτού τους, παρά την περιφρόνηση της ομόνοιας που μας έχει παραδοθεί καλώς και δικαίως. Διότι είναι καλό στον άνθρωπο να ομολογεί τα παραπτώματά του, παρά να σκληραίνει την καρδιά του, όπως σκλήρυνε η καρδιά εκείνων που στασίασαν εναντίον του δούλου του Θεού Μωυσή, των οποίων η καταδίκη έγινε φανερή. Διότι κατέβηκαν στον Άδη ζωντανοί και «θα τους φροντίζει ο θάνατος».3 Ο Φαραώ και η στρατιά του και όλοι οι άρχοντες της Αιγύπτου και τα άρματα και οι αναβάτες τους δεν βυθίστηκαν για καμμιά άλλη αιτία στην Ερυθρά θάλασσα και χάθηκαν, αλλά επειδή σκλήραναν οι απερίσκεπτες καρδιές τους ύστερα από τα θαύματα και τα σημεία που έγιναν στην Αίγυπτο μέσω του υπηρέτου του Θεού Μωυσή.
49. Ο έχων αγάπην εν Χριστώ ποιησάτω τα του Χριστού παραγγέλματα. Τον δεμόν της αγάπης του Θεού τις δύναται εξηγήσασθαι; Το μεγαλείον της καλλονής αυτού τις αρκετός εξειπείν; Το ύψος εις ο ανάγει η αγάπη ενεκδιήγητόν εστίν. Αγάπη κολλά ημάς τω Θεώ, αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών, αγάπη πάντα ανέχεται, πάντα μακροθυμεί˙ ουδέν βάναυσον εν αγάπη, ουδέ υπερήφανον˙ αγάπη σχίσμα ουκ έχει, αγάπη ου στασιάζει, αγάπη πάντα ποιεί εν ομονοία˙ εν τη αγάπη ετελειώθησαν πάντες οι εκλεκτοί του Θεού. Δίχα αγάπης ουδέν ευάρεστόν εστί τω Θεώ. Εν αγάπη προσελάβετο ημάς ο Δεσπότης˙ δια την αγάπην ην έσχε προς ημάς το αίμα αυτού έδωκεν υπέρ ημών Ιησούς Χριστός ο Κύριος ημών εν θελήματι Θεού και την σάρκα υπέρ της σαρκός ημών και την ψυχήν υπέρ των ψυχών ημών.
50. Οράτε, αγαπητοί, πώς μέγα και θαυμαστόν εστίν η αγάπη και της τελειότητος αυτής ουκ έστιν εξήγησις. Τίς ικανός εν αυτή ευρεθήναι, ει μη ους αν καταξιώση ο Θεός; Δεώμεθα ουν και αιτώμεθα από του ελέους αυτού, ίνα εν αγάπη ευρεθώμεν δίχα προσκλίσεως ανθρωπίνης, άμωμοι. Αι γενεαί πάσαι από Αδάμ έως τήσδε της ημέρας παρήλθον, άλλ’ οι εν αγάπη τελειωθέντες κατά την του Θεού χάριν έχουσι χώρον ευσεβών,οι φανερωθήσονται εν τη επισκοπή της βασιλείας του Χριστού. Γέγραπται γαρ˙ «εισέλθετε εις τα ταμεία μικρόν όσον όσον, έως ου παρέλθη η οργή και ο θυμός μου, και μνησθήσομαι ημέρας αγαθής και αναστήσω υμάς εκ των θηκών υμών». Μακάριοί εσμέν, αγαπητοί, ει τα προστάγματα του Θεού εποιούμεν εν ομονοία αγάπης, εις το αφεθήναι ημίν δι’ αγάπης τας αμαρτίας. Γέγραπται γαρ˙ «μακάριοι ων αφέθησαν αι ανομίαι και ων επεκαλύφθησαν αι αμαρτίαι˙ μακάριος ανήρ ω ου μη λογίσηται Κύριος αμαρτίαν, ουδέ εστίν εν τω στόματι αυτού δόλος».
Ούτος ο μακαρισμός εγένετο επί τους εκλελεγμένους υπό του Θεού δια Ιησού Χριστού του Κυρίου ημών, ω η δόξα εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
51. Όσα ουν παρεπέσαμεν και επταίσαμεν δια τινάς παρεμπτώσεις του αντικειμένου, αξιώσωμεν αφεθήναι ημίν˙ και εκείνοι δε οίτινες αρχηγοί στάσεως και διχοστασίας εγενήθησαν, οφείλουσι το κοινόν της ελπίδος σκοπείν. Οι γαρ μετά φόβου και αγάπης πολιτευόμενοι εαυτούς θέλουσι μάλλον αικίαις περιπίπτειν ή τους πλησίον˙ μάλλον δε εαυτών κατάγνωσιν φέρουσιν ή της παραδεδομένης ημίν καλώς και δικαίως ομοφωνίας. Καλόν γαρ ανθρώπω εξομολογείσθαι περί των παραπτωμάτων ή σκληρύναι την καρδίαν αυτού, καθώς εσκληρύνθη η καρδία των στασιασάντων προς τον θεράποντα του Θεού Μωϋσήν, ων το κρίμα πρόδηλον εγενήθη. Κατέβησαν γαρ εις άδου ζώντες και «θάνατος ποιμανεί αυτούς». Φαραώ και η στρατιά αυτού και πάντες οι ηγούμενοι Αιγύπτου, τα τε άρματα και οι αναβάται αυτών, ου δι’ άλλην τινά αιτίαν εβυθίσθησαν εις θάλασσαν ερυθράν και απώλοντο, αλλά δια το σκληρυνθήναι αυτών τας ασυνέτους καρδίας μετά το γενέσθαι τα σημεία και τα τέρατα εν γη Αιγύπτου δια του θεράποντος του Θεού Μωϋσέως.
Υποσημειώσεις.
1. Ησ’. 26, 20
2. Ψαλμ. 31, 1-2
3. Ψαλμ. 48, 15
Από την συλλογή: Αποστολικοί Πατέρες, άπαντα τα έργα (3).
Κλημέντια Β’: Προς Κορινθίους Α’ – Β’, Μαρτύριον Κλήμεντος.
Εκδότης ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Σειρά: ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 118
Χρονολογία Έκδοσης, Δεκέμβριος 1994
Μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση), Παπαευαγγέλου Παναγιώτης.
Επιμέλεια, ΜΕΡΕΤΑΚΗΣ Γ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ
Η/Υ επιμέλεια: Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Εισαγωγή της πρώτης προς Κορινθίους επιστολής:
