Από τον βίο του οσίου και ομολογητού Χαρίτωνος
Ο μοναχός πρέπει να τρώει μία φορά την ημέρα, το απόγευμα μετά την ενάτη ώρα, αν θέλει να τηρεί την ακρίβεια που τηρούσαν όλοι οι πατέρες, όχι μόνο όσοι έζησαν στην ησυχία, αλλά και οι περισσότεροι από τους κοινοβιάτες.
Ο μέγας Χαρίτων, ζώντας στη σπηλιά των ληστών1 και εφαρμόζοντα στην εντέλεια κάθε είδους άσκηση, προσέλκυε πολλούς κοντά του με τον τρόπο αυτό της ζωής του. Καθώς ο λαός έτρεχε προς αυτόν σαν ποτάμι και το πλήθος μετέτρεπε την έρημο σε πόλη, είδε ο μακάριος ότι ο θόρυβος από αυτούς του στερούσε την αγαπημένη του ησυχία. Από την άλλη πλευρά, φρόντιζε να αποφεύγει και τη δόξα των ανθρώπων, γιατί ήξερε ότι είναι δεινή στο να αλλοιώσει την ευταξία της ψυχής. Έδωσε λοιπόν στους μαθητές του εντολές σχετικές με όλα όσα ταιριάζουν στη μοναχική ζωή: όρισε πότε να τρώνε, προς το τέλος δηλαδή της ημέρας, και να μην τρώνε χορταστικά, αλλά να σταματούν ενώ η κοιλιά ζητά και άλλο, και η τροφή να είναι μόνο ψωμί, στο οποίο τη νοστιμιά θα την έδινε το αλάτι˙ ποτό τους να είναι το νερό, και αυτό με μέτρο και λιγοστό˙ τέλος, να μισούν την αργία ως αιτία πολλών κακών2 και να δίνουν στα χέρια εργασία που να συνοδεύεται3 με τους ιερούς ψαλμούς.4
Από το Γεροντικό.
Ο αββάς Αντώνιος επισκέφθηκε κάποτε τον αββά Αμμούν στο όρος της Νιτρίας και, αφού συζήτησαν, του είπε ο αββάς Αμμούν: «Επειδή με τις προσευχές σου έγιναν πολλοί οι αδελφοί και μερικοί από αυτούς θέλουν να χτίσουν κελλιά απομακρυσμένα, για να ζήσουν ησυχαστικά, πόση απόσταση προστάζεις να απέχουν τα κελλιά που θα χριστούν από τα εδώ;» Εκείνος αποκρίθηκε: «Ας φάμε την ενάτη ώρα και ας βγούμε να βαδίσουμε στην έρημο και να δούμε τον τόπο».
Περπάτησαν στην έρημο ώσπου πήρε να βασιλεύει ο ήλιος, και είπε ο αββάς Αντώνιος: «Ας κάνουμε προσευχή και ας στήσουμε εδώ έναν σταυρό, για να χτίσουν εδώ όσοι θέλουν. Έτσι και εκείνοι όταν επισκέπτονται αυτούς, και αυτοί εκείνους, θα μένουν απερίσπαστοι στις επισκέψεις αυτές».5
Από τη Φιλόθεη Ιστορία.
Ο μέγας Ιουλιανός έμενε πολύν καιρό σε κάποια φυσική σπηλιά και ζούσε με ακραία άσκηση: τροφή του ήταν το ψωμί από κεχρί, και μάλιστα με το πίτυρο, προσφάγι του το αλάτι και απολαυστικό πιοτό του το νερό της πηγής˙ απόλαυση και πλούσιο συμπόσιό του ήταν η αδιάκοπη συνομιλία με τον Θεό. Καθώς λοιπόν ζούσε με τέτοιον τρόπο, ήρθαν κοντά του πολλοί που έμαθαν αυτήν την κατά Χριστόν φιλοσοφία του, άλλοι από τα γειτονικά μέρη και άλλοι από μακριά, και ήθελαν να μείνουν μαζί του και να ζουν στο εξής κάτω από την καθοδήγησή του. Αυτός στην αρχή δεν ήθελε˙ έπειτα όμως πείστηκε ότι οι άνθρωποι κινούνταν από τον Θεό και τους δεχόταν με χαρά.
Σε λίγον καιρό αυτοί που έρχονταν συμπλήρωσαν τους εκατό, και όλοι έμεναν σε εκείνη τη σπηλιά. Τρέφονταν και αυτοί όπως ο παιδαγωγός τους με ψωμί από κεχρί νοστιμισμένο με αλάτι. Εκείνος τους δίδαξε, τη νύχτα να προσφέρουν την υμνωδία στον Θεό όλοι μαζί μέσα στη σπηλιά, και μετά την ανατολή να βγαίνουν δύο δύο στην έρημο˙ ο ένας να γονατίζει και να προσφέρει στον Θεό την οφειλόμενη προσκύνηση, ο άλλος όρθιος να ψάλλει δεκαπέντε ψαλμούς του Δαβίδ, και στη συνέχεια να αλλάζουν˙ ο πρώτος να σηκώνεται και να ψάλλει, ο άλλος να γονατίζει και να προσκυνά. Αυτό το έκαναν από το πρωί μέχρι το δειλινό. Πριν να δύσει ο ήλιος έρχονταν όλοι από παντού και πρόσφεραν όλοι μαζί στον Θεό την εσπερινή υμνωδία. Έπειτα κάθονταν στη σπηλιά, άλλοι εδώ και άλλοι εκεί, και έτρωγαν την ευτελή τροφή τους.
Του αββά Ησαΐα
Όταν ησυχάζεις μέσα στο κελλί σου, κανόνισε το θέμα της τροφής σου, ώστε να δίνεις στο σώμα σου αυτό που έχει ανάγκη, για να σε βαστά να κάνεις τις προσευχές σου και να μη θελήσει να βγεις έξω. Να τρώς μία φορά την ημέρα, και δώσε στο σώμα σου αυτό που χρειάζεται, έτσι που να σηκωθείς ενώ θέλεις να φας και άλλο.
Του αγίου Γρηγορίου του Διαλόγου.
Στη μονή του οσίου πατρός Βενεδίκτου υπήρχε παράδοση νομοθετημένη από τον ίδιο, όταν στέλνονταν αδελφοί σε κάποια υπηρεσία, να μην τρώνε ούτε να πίνουν μέχρι να επιστρέψουν στη μονή. Τον κανόνα αυτόν τον τηρούσαν με ακρίβεια όλοι στη μονή.
Μια μέρα κάποιοι αδελφοί αυτής της μονής στάλθηκαν σε υπηρεσία από τον όσιο και, αφού περπάτησαν πολύν δρόμο, βραδιάστηκαν, χωρίς να προλάβουν να φτάσουν στη μονή. Αναγκάστηκαν λοιπόν λόγω της ώρας να καταλύσουν στο κελλί κάποιας πολύ ευλαβούς μοναχής, όπου και έφαγαν. Έπειτα έστειλαν έναν από αυτούς στον όσιο, για να ζητήσουν κατά τη συνήθεια την ευχή του ώστε να φάνε. Όταν τον είδε ο μέγας Βενέδικτος να έρχεται μέσα στη νύχτα, τον ρώτησε: «Πού φάγατε;» Εκείνος απάντησε: «Πουθενά, πάτερ». «Γιατί λες ψέματα;» τον μάλωσε ο άγιος. «Δεν καταλύσατε στο κελλί της τάδε μοναχής και δεν φάγατε; Δεν ήπιατε από τόσα ποτήρια;».
Με το που ξεσκεπάστηκε, ο αδελφός έπεσε στα πόδια του και ζητούσε συγγνώμη, και ο σπλαχνικός πατέρας του συγχώρησε το αμάρτημα. Και τους υπόλοιπους που ήραν την άλλη μέρα τους έλεγξε με παρόμοιο τρόπο και τους επέπληξε πολύ αυστηρά. Καθώς όμως και αυτοί ομολόγησαν ότι αμάρτησαν και έπεσαν στο έδαφος παρακαλώντας να συγχωρηθούν, χάρισε και σε αυτούς τη συγγνώμη για το σφάλμα τους, αφού πήρε τη διαβεβαίωσή τους, ότι από εκεί και πέρα δεν θα παραβούν ποτέ την εντολή που τους παρέδωσε, μέχρι την τελευταία τους αναπνοή.
Υποσημειώσεις.
1. Όσιος Χαρίτων είχε αιχμαλωτιστεί από ληστές, οι οποίοι έμεναν σε μια σπηλιά. Όταν αυτοί πέθαναν πίνοντας κρασί, στο οποίο μια οχιά είχε βγάλει το δηλητήριό της, ο όσιος έμεινε να ασκητεύει στη σπηλιά τους.
2. Πρβ. Σ. Σειρ. 33, 28.
3. Στο κείμενο: κατά το αδόμενον. Διόρθωση: καταδόμενον.
4. Μετά τις διατάξεις αυτές, ο όσιος άφησε κάποιον αδελφό στη θέση του και έφυγε σε αναζήτηση ησυχία (ό.π.).
5. Δηλαδή θα προλαβαίνουν, μετά το φαγητό την ενάτη ώρα, να επιστρέφουν στο κελλί τους πριν νυχτώσει.
Από το βιβλίο: Ευεργετινός: “Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.”
Τόμος 2-ος. μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση): Δ. Χρισταφακόπουλος
Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
