Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου
Τω αυτώ μηνί (Μαϊω) Ε΄, μνήμη της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ειρήνης.
Ξίφει θανούσα και βιώσασα ξένως,
Ειρηνικώς τέθνηκας αύθις Ειρήνη.
Ειρήνη τμηθείσα ανέγρετο και θάνε πέμπτη.
Αύτη ήτον θυγάτηρ μονογενής Λικινίου βασιλίσκου και Λικινίας μητρός, καταγομένη από την πόλιν την καλουμένην Μαγεδώ, εν έτει τιε΄ [315], ωνομάσθη δε πρότερον από τους γονείς της, Πηνελόπη. Επειδή ήτον ωραία, και υπερέβαινε κατά το κάλλος όλας τας κόρας, οπού ήτον εις τον καιρόν της, διά τούτο διέτριβεν επάνω εις ένα υψηλόν πύργον, τον οποίον έκτισεν ο πατήρ της, ομού με δεκατρείς δουλεύτρας ωραίας, έχουσα πολύν πλούτον και θρόνον και τράπεζαν και λυχνίαν, τα οποία ήτον κατεσκευασμένα από χρυσάφι. Όταν δε εδιωρίσθη από τον πατέρα της να μένη μέσα εις τον πύργον, ήτον χρόνων εξ και επαιδαγωγείτο και εδιδάσκετο από ένα γέροντα, Απελλιανόν ονομαζόμενον, τον οποίον εδιώρισεν επάνω εις αυτήν ο πατήρ της Λικίνιος. Εν μιά δε των ημερών βλέπει η Αγία ένα περιστέρι, οπού εμβήκε μέσα εις τον πύργον, και εβάστα ένα κλαδί ελαίας εις το στόμα του, το οποίον έβαλεν επάνω εις την χρυσήν τράπεζαν. Ομοίως είδε και ένα αετόν, οπού εβάσταζεν ένα στέφανον πλεγμένον από άνθη, τον οποίον έβαλε και αυτόν επάνω εις την αυτήν τράπεζαν. Έπειτα είδεν ένα κόρακα, οπού εμβήκεν από το άλλο παράθυρον, και εβάσταζεν ένα οφίδι, το οποίον απόθεσεν επάνω εις την αυτήν τράπεζαν. Βλέπουσα δε ταύτα η κόρη, απορούσε και εσυλλογίζετο, τί άρά γε να δηλούσιν!
Ο δε γέρων Απελλιανός ο διδάσκαλός της, εξήγησε ταύτα εις την κόρην λέγων, ότι το μεν περιστέρι, δηλοί την παιδείαν της γνώμης, το δε κλαδί της ελαίας, δηλοί σφραγίδα πραγμάτων και άνοιγμα, και τύπον βαπτίσματος. Ο δε αετός, με το να είναι βασιλεύς των πουλίων, προεικονίζει διά μέσου του στεφάνου, την νίκην, οπού μέλλεις να κάμης διά εκλεκτά και αγαθά πράγματα. Ο δε κόρακας διά του οφιδίου, δηλοί, πως έχεις να δοκιμάσης θλίψιν και ταλαιπωρίαν. Και να ειπούμεν εν συντομία, με την εξήγησιν οπού έκαμεν ο Απελλιανός των οραθέντων πραγμάτων, εφανέρονε τον αγώνα του μαρτυρίου, τον οποίον έμελλεν η Αγία να τελειώση διά τον Θεόν. Τα δε εξής ρηθησόμενα, είναι παράδοξα και υπερφυσικά, τα οποία λέγονται περί της Αγίας ταύτης. Λέγουσι γάρ, ότι Άγγελος Κυρίου έβαλεν εις αυτήν το όνομα, και αντί Πηνελόπης, μετωνόμασεν αυτήν Ειρήνην, και ακολούθως, ότι Άγγελος Κυρίου εδίδαξεν αυτήν την του Χριστού πίστιν, και τη επροείπεν, ότι πολλαίς μυριάδες ψυχών έχουν να σωθούν διά μέσου της και ότι θέλει έλθη εις αυτήν παραδόξως, ο του Παύλου μαθητής Απόστολος Τιμόθεος, και θέλει την βαπτίσει. Ταύτα δε όλα, όταν διά των έργων ετελειώθησαν, τότε η μακαρία Ειρήνη εκρήμνισε κάτω τα είδωλα του πατρός της, και τα εσύντριψε.
Και λοιπόν πρώτον εξετάσθη, από τον ίδιόν της πατέρα, ο οποίος ευρών αυτήν μένουσαν εις την του Χριστού πίστιν, επρόσταξε να την δέσουν, και ούτω δεμένην, να καταπατήσουν αυτήν τα άλογα. Ένα δε άλογον, αντί να κάμη εις την Αγίαν κανένα κακόν, αγριώθη κατά του πατρός της, και τούτον κατά γης ρίψαν, εσύντριψε το δεξιόν χέρι του, και αυτόν μεν εθανάτωσε, την δε Αγίαν εμακάρισε με ανθρωπίνην φωνήν. Λυθείσα δε η Μάρτυς από τα δεσμά, παρεκαλέσθη από τους παρεστώτας, και διά προσευχής της ανέστησε τον πατέρα της, ο οποίος επίστευσεν εις τον Χριστόν, ομού με την γυναίκά του, και με άλλας τρεις χιλιάδας ανθρώπων, οίτινες όλοι εδέχθησαν το Άγιον Βάπτισμα. Ο δε πατήρ της, αφήσας μετά ταύτα την βασιλείαν, εκατοίκησεν εις τον πύργον εκείνον, τον οποίον έκτισε διά την θυγατέρα του, και εκεί εν μετανοία διεπέρασε το υπόλοιπον της ζωής του. Αποθανόντος δε του πατρός της, έγινεν άλλος βασιλεύς, Σεδεκίας ονομαζόμενος, ο οποίος ηνάγκασε την Αγίαν διά να θυσιάση εις τα είδωλα. Και επειδή δεν επείσθη, διά τούτο ερρίφθη κατακέφαλα η μακαρία μέσα εις ένα λάκκον βαθύτατον, εις τον οποίον ήτον διάφορα ερπετά και οφίδια φαρμακερά. Ποιήσασα δε εκεί δεκατέσσαρας ημέρας, ευγήκεν αβλαβής, όθεν επριόνισαν μεν αυτής τα ποδάρια, διά επιστασίας όμως θείου Αγγέλου κατεστάθη πάλιν υγιής.
Μετέπειτα έδεσαν αυτήν εις τροχόν, το δε ύδωρ, οπού εκίνει τον τροχόν, κάτω φερόμενον, εστάθη παρευθύς, και λοιπόν η Αγία έμεινεν αβλαβής. Διά δε το τοιούτον θαύμα, επίστευσαν εις τον Χριστόν ψυχαί ανθρώπων χιλιάδες οκτώ. Αφ’ ου δε ο βασιλεύς Σεδεκίας εξέπεσεν από την βασιλείαν, και ο υιός του Σαβώρ επολέμει εκείνους, οπού εύγαλαν τον πατέρα του από την βασιλείαν. Τότε η Αγία Ειρήνη απάντησεν έξω της πόλεως Μαγεδών, τον Σαβώρ και το στράτευμα, οπού είχε μαζί του. Προσευξαμένη λοιπόν, επάταξεν αυτούς όλους με τύφλωσιν και αορασίαν, όθεν πού να υπάγουν δεν έβλεπον, και πάλιν προσευξαμένη, έδωκεν εις αυτούς το φως των ομμάτων τους. Διά τούτο εκάρφωσαν οι αχάριστοι τας πτέρνας της Αγίας, και εφόρτωσαν αυτήν με ένα σάκκον γεμάτον από άμμον, και έτζι φορτωμένην εδίωξαν αυτήν με βίαν, τρία μίλια τόπον.
Επειδή δε η γη εσχίσθη εις δύω και εδέχθη μέσα δέκα χιλιάδας από τους απίστους, τούτου χάριν προσήλθον εις την πίστιν του Χριστού έως τριάντα χιλιάδες άνθρωποι, αλλ’ ο βασιλεύς πάλιν έμεινεν εις την απιστίαν. Όθεν ελθών Άγγελος Κυρίου, εκτύπησεν αυτόν, και τον εθανάτωσε. Τότε η Αγία λαβούσα άδειαν και ελευθερίαν, επεριπάτει μέσα εις την πόλιν, και εποίει πολλά θαυμάσια. Πηγαίνουσα δε και εις τον πύργον, όπου ήτον ο πατήρ της ομού με τον Ιερέα Τιμόθεον, κάμνει με την διδασκαλίαν της να προσέλθουν εις την πίστιν του Χριστού πέντε χιλιάδες Έλληνες. Μαζί δε με αυτούς επίστευσαν και άνδρες τριαντατρείς, οι οποίοι ήτον διωρισμένοι να φυλάττουν τον πύργον, αυτοί δε όλοι έλαβον και το Άγιον Βάπτισμα. Ελθούσα δε εις την πόλιν την ονομαζομένην Καλλίνικον, όπου ήτον ο βασιλεύς Νουμεριανός ο συγγενής ων των πρώην βασιλέων, επαραστάθη εις αυτόν, και ωμολόγησε τον Χριστόν. Όθεν βάλλουσιν αυτήν εις τρία χαλκωματένια βόδια πεπυρωμένα, μεταθέττοντές την από το πρώτον εις το δεύτερον, και από το δεύτερον εις το τρίτον. Το δε τρίτον βόδι άψυχον όν, παραδόξως επεριπάτησεν, έπειτα εσχίσθη, όθεν ευγήκεν η Αγία από αυτό άφλεκτος και αβλαβής. Πολλοί δε άπιστοι ιδόντες το τοιούτον θαυμάσιον, επίστευσαν εις τον Χριστόν, έως δέκα μυριάδες άνθρωποι, ήτοι εκατόν χιλιάδες. Όταν δε ο βασιλεύς έμελλε να αποθάνη, παρήγγειλεν εις τον έπαρχον να τιμωρήση με διάφορα βάσανα την Αγίαν. Ο δε έπαρχος δέσας την Μάρτυρα με αλυσίδας, άναψεν υποκάτω αυτής πυρκαϊάν. Άγγελος δε Κυρίου κατελθών, και την φωτίαν έσβεσε, και την Αγίαν αβλαβή διεφύλαξεν. Όθεν ο έπαρχος βλέπων τούτο, επίστευσεν εις τον Χριστόν με τους ανθρώπους του. Επειδή δε η φήμη της Αγίας διεδόθη, διά τούτο ήκουσε ταύτην και Σαβώριος ο των Περσών βασιλεύς, (όστις ήτον κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου εν έτει τλ΄ [330]), όθεν επρόσταξε να αποκεφαλίσουν την Μάρτυρα. Αποκεφαλισθείσα λοιπόν η του Χριστού καλλίνικος Ειρήνη, εβάλθη εις τάφον, αλλά πάλιν υπό θείου Αγγέλου ανασταίνεται, ο οποίος και εμακάρισεν αυτήν, διατί εμαρτύρησεν υπέρ του Χριστού. Εμακάρισε δε και εκείνους, οπού επίστευσαν εις τον Χριστόν διά μέσου της. Εμακάρισε και τρίτον εκείνους, οπού θέλουν μνημονεύουν το όνομά της, εορτάζοντες την ημέραν του μαρτυρίου της. Αφ’ ου δε ανέστη, λέγεται, ότι εμβήκεν εις την πόλιν την καλουμένην Μεσημβρίαν, κρατούσα εις τας χείράς της ένα κλαδί ελαίας, και έτζι παρεστάθη εις τον βασιλέα. Ο δε βασιλεύς ιδών αυτήν, επίστευσε τω Χριστώ, και εβαπτίσθη από τον Πρεσβύτερον Τιμόθεον, μαζί με ένα πλήθος ανθρώπων μυριάδων πολλών. Έπειτα επήγεν η Αγία εις την εδικήν της πόλιν Μαγεδών προς τους γονείς της, και τον μεν πατέρα της επένθησεν, ως προαποθανόντα, την δε μητέρα της ιδούσα και αποχαιρετήσασα, ανελήφθη από μίαν νεφέλην, και επήγεν εις την Έφεσον, και εκεί διέτριψε καιρόν, επιτελούσα πάμπολλα θαύματα και τιμωμένη εξίσου με ένα Απόστολον, μετά ταύτα αδέώ αντάμωσε τον διδάσκαλόν της Απελλιανόν.
Αφ’ ου δε η Αγία εδίδαξε τους εν Εφέσω ευρισκομένους, επήρε μαζί της μόνους εξ και τον Απελλιανόν, και ευγήκεν έξω από την πόλιν της Εφέσου, και εκεί ευρίσκουσα ένα καινούργιον τάφον, μέσα εις τον οποίον κανένας δεν εβάλθη, εμβήκεν εις αυτόν, επάνω δε του τάφου έβαλεν ο Απελλιανός μίαν πέτραν. Επρόσταξε δε η Αγία έτι ζώσα, ότι έως εις τέσσαρας ημέρας, να μη κινήση τινάς την πέτραν οπού έμελλε να βάλη επάνω εις τον τάφον ο διδάσκαλός της. Αφ’ ου δε επέρασαν δύω ημέραι, επήγεν εις τον τάφον ο Απελλιανός, και ω του θαύματος! εύρε σηκωμένην την πέτραν από εκεί, ομοίως εύρε παρμένον και το σώμα της Μάρτυρος. Ταύτα, κατά μεν τους ταπεινούς και ασθενείς λογισμούς των ανθρώπων, άπιστα ίσως θέλουν φανούν και απίθανα, εις δε τον Θεόν, είναι όλα δυνατά τα εις τους ανθρώπους αδύνατα. Παρεστάθη δε η Αγία εις κρίσιν, πρώτον μεν από τον πατέρα της Λικίνιον, δεύτερον δε, από τον Σεδεκίαν, και Σαβώρ, και Νουμεριανόν υιόν Σεβαστιανού, και από τον έπαρχον Βαύδωνα, και Σαβώριον Περσών βασιλέα. Αι δε πόλεις εις τας οποίας εμαρτύρησεν είναι αύται. Μαγεδών η πατρίς της, Καλλίνικος, Κωνσταντίνα, και Μεσημβρία. Τα δε του Μαρτυρίου αυτής υπομνήματα συνέγραψεν Απελλιανός ο ταύτης διδάσκαλος, ων η αρχή εστιν αύτη· «Κατά τους προλαβόντας χρόνους γέγονέ τις βασιλεύς». (Σώζονται δε ελληνιστί εν τη Λαύρα, και εν τη Ιερά Μονή των Ιβήρων και εν άλλαις. Εν δε τη Λαύρα σώζεται το Μαρτύριον αυτής, ου η αρχή· «Κατ’ εκείνον τον καιρόν».)
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Εις τιμήν και μνήμην της ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Ειρήνης της θαυματουργού: Ακολουθία, Εγκώμια.rar
Παρακλητικός Κανών εις την Μεγαλομάρτυρα Ειρήνην – Μητροπ. Ρόδου Κυρίλλου Κογεράκη.
Έτερος παρακλητικός Κανών εις την Μεγαλομάρτυρα Ειρήνην.
Χαιρετισμοί και εγκώμια εις την Μεγαλομάρτυρα Ειρήνην – Μητροπ. Ρόδου Κυρίλλου Κογεράκη.
