Η Μεγάλη του Γένους Σχολή (τουρκικά: Fener Rum Erkek Lisesi) είναι το αρχαιότερο σε λειτουργία εκπαιδευτικό ίδρυμα του Ελληνισμού. Ιδρύθηκε μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, από τον Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο, ο οποίος κάλεσε τον φιλόσοφο Ματθαίο Καμαριώτη και του ανέθεσε την ανασυγκρότηση της διαλυμένης Πατριαρχικής Ακαδημίας. Από τότε, μέχρι και το 1821 (οπότε και έκλεισε για 4 συνεχόμενα έτη), άλλαξε αρκετές τοποθεσίες ως προς την έδρα της. Το 1825 ξεκινάει πάλι να λειτουργεί αλλάζοντας την ονομασία της, από «Πατριαρχική Ακαδημία» σε «Μεγάλη του Γένους Σχολή», την οποία και διατηρεί μέχρι σήμερα.
Από το 1454 λειτουργεί σχεδόν αδιαλείπτως, παρέχοντας υψηλού επιπέδου μόρφωση στους Έλληνες και όχι μόνο μαθητές της. Μεταξύ των αποφοίτων της περιλαμβάνονται οι γόνοι των διαπρεπών Φαναριώτικων οικογενειών, πλήθος πατριαρχών και Ορθοδόξων Ιεραρχών, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Υψηλής Πύλης (ακόμη και Τούρκοι), μέχρι και πολιτικοί του Νέου Ελληνικού κράτους. Σήμερα λειτουργεί ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Στα 500 χρόνια λειτουργίας της άλλαξε αρκετές φορές έδρα. Αρχικά λειτουργούσε εντός του Πατριαρχείου, που την εποχή εκείνη στεγαζόταν στον ναό των Αγίων Αποστόλων και στην Ι. Μ. Παμμακαρίστου. Κατά καιρούς λειτούργησε σε διάφορες οικίες στο Φανάρι ή στα χωριά του Βοσπόρου. Το 1661 ο Μανωλάκης Καστοριανός επανίδρυσε την Πατριαρχική Σχολή της Κωνσταντινούπολης, για την οποία όχι μόνο αγόρασε ειδικό κτίριο στο Φανάρι, αλλά ανέλαβε να χρηματοδοτεί και τρεις δασκάλους. [1] Επί πατριαρχίας Ιωακείμ Γ’ αποφασίστηκε η ανέγερση μεγαλοπρεπούς κτιρίου, κοντά στην έδρα του Πατριαρχείου, που θα φιλοξενούσε τη Σχολή. Υπό την διεύθυνση του Έλληνα αρχιτέκτονος Κωνσταντίνου Δημάδη οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μέσα σε μια διετία (1881-1883). Η κατασκευή του κόστισε 17.210 Οθωμανικές λίρες και το κτηριακό συγκρότημα αποτελεί σήμα κατατεθέν του Κερατίου κόλπου, σύμβολο της χρυσής περιόδου του Ελληνισμού της Πόλης. Αποκαλείται δε συχνά από τους ντόπιους Κόκκινο Κάστρο ή Κόκκινο Σχολείο, λόγω του χαρακτηριστικού σχεδίου και
χρώματός του. Σήμερα, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην περιοχή.
Το 1952 και 1958 η Μεγάλη του Γένους Σχολή απέκτησε δύο ακίνητα, ένα μέσω δωρεάς και ένα μέσω αγοράς. Η απόκτηση του ακινήτου αμφισβητήθηκε από το Δημόσιο Ταμείο (Hazine) της Τουρκίας το οποίο και, μέσω Τουρκικού δικαστηρίου, δικαιώθηκε, επικαλούμενο απόφαση του Ανώτερου Ακυρωτικού Δικαστηρίου το 1974 κατά την οποία ιδρύματα της μειονότητος δεν μπορούν να αποκτούν ακίνητα. Το 1996 έγινε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Μεγάλη του Γένους Σχολή δικαιώθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007. Με την απόφαση αυτή η Τουρκία υποχρεώθηκε να επιστρέψει τα ακίνητα και να καταβάλει αποζημίωση 890.000 ευρώ και 20.000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα.[2]
Διευθυντές της Μεγάλης του Γένους Σχολής
Ματθαίος Καμαριώτης 1454 – 1489
Δημήτριος Καστρινός 1489 – 149;
Μανουήλ Κορίνθιος 1494 – 152;
Θεοφάνης Ελεαβούλκος ο Νοταράς 1543 – 1551
Μιχαήλ Ερμάδωρος 1547 – ;
Ιωάννης Ζυγομαλάς 1555 – 1580
Θεοδόσιος Ζυγομαλάς 1580 – 1600
Φραγκίσκος Κόκκος 1600 – 1621;
Θεόφιλος Κορυδαλλεύς 1621 – 1623, 1629 – 1639
Νικηφόρος ιερομόναχος ο Κρής 1639 – 1641
Ιωάννης Καριοφύλλης 1641 – 1665
Γερμανός Αιτωλός 1663 – 1665
Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος 1665 -1671
Σεβαστός Κυμινήτης 1671 -1681
Γεράσιμος Ακαρνάν 1681 – 1683 κ. εξ. – 1702
Διαμαντής Ρύσιος 1702 – 1704
Καλλίνικος Νάξιος 1704 – 1707
Ιάκωβος Μάνος Αργείος 1707 – 1720
Σπανδώνης Βυζάντιος 1720 – 1726
Δωρόθεος Λέσβιος 1726 – ;
Ιωάννης Τζανή Λέσβιος ; – 1744
Ναθαναήλ Καλλονάρης 1744 – 1749
Προκόπιος Βυζάντιος 1749 – 1752
Νικόλαος Κριτίας 1752 – 1760
Ανανίας Αντιπάριος 1752; – 1760;
Ευγένιος Βούλγαρης 1760 – 1761
Γεώργιος Βυζάντιος 1761 – 1763
Ιωακείμ Πάριος 1763 – 1767
Γεράσιμος μητροπολίτης Βιζύης 1767 – 1769
Χρύσανθος Αιτωλός 1769 – 1774
Ηλίας Κύπριος 1774 – 1777
Σέργιος Μακραίος 1777 – 1793 και 1798 – 1801
Φώτιος Κύπριος 1793 – 1795
Μακάριος 1795 – 1798
Ματθαίος, ίσως ο εξ Αίνου 1801 – 1803
Δωρόθεος Πρώιος 1803 – 1807
Πλάτων Φραγγιάδης 1807 – 1809
Παΐσιος, πρώην Σταγών 1809 – ;
Κωνσταντίνος Κούμας 1814 – 1815
Σέργιος Μυστάκης 1817 – 1820
Σαμουήλ ο Κύπριος 1820 – 1830
Νικόλαος Λογάδης 1830-1835
Παραπομπές
1. Ματθαίος Παρανίκας, Σχεδίασμα περί της εν τω ελληνικώ έθνει καταστάσεως των γραμμάτων από αλώσεως μέχρι των αρχών της ενεστώσης (ΙΘ) εκατονταετηρίδος σσ. 53 – 54, εν Κωνσταντινοπόλει 1867
2. Μεγάλη του Γένους Σχολή – Προσφυγή στο ΕΔΑΔ. Ιστοσελίδα Υπουργείου Εξωτερικών. 2011-08-28.
Πηγές:
• Παπαγεωργίου, Στέφανος. Έλληνες Ευεργέτες. «Άξιοι της Εθνικής Ευγνωμοσύνης». «Γεώργιος Ζαρίφης» σσ. 125-127, Δήμος Αθηναίων, 20012
Εξωτερικοί σύνδεσμοι:
• Μανουήλ Γεδεών, «Χρονικά Πατριαρχικής Ακαδημίας», 1883
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.
