Του οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου
Τω αυτώ μηνί (Απριλίω) ΚΕ΄, μνήμη του Αγίου ενδόξου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου.
Σύροντες εις γην Μάρκον οι μιαιφόνοι,
Πρός ουρανούς πέμποντες αυτόν ηγνόουν.
Εικάδι πέμπτη Μάρκον ενί χθονί άφρονες έλκον.
Ούτος ο πανεύφημος Απόστολος Μάρκος, εκήρυξε το Ευαγγέλιον του Χριστού εις όλην την Αίγυπτον και Λιβύαν και Βαρβαρίαν και Πεντάπολιν, κατά τους χρόνους Τιβερίου του βασιλέως εν έτει ξδ΄ [64]. Παρά δε τω Ωρολογίω γράφεται Nέρωνος. Έφθασεν όμως και έως του Nέρωνος, εις τον καιρόν του οποίου ήθλησεν εν έτει ξδ΄ [64]. Συμφώνως λέγει και ο Μελέτιος εν τω α΄ τόμω της Εκκλησιαστικής Ιστορίας. Όστις και ταύτα γράφει περί του Ευαγγελιστού τούτου Μάρκου, ήγουν ότι άρχισε να κηρύττη το Ευαγγέλιον εις Αίγυπτον, κατά το δέκατον τρίτον έτος μετά την του Χριστού Ανάστασιν, και πρώτος έκτισεν Εκκλησίας εις Αλεξάνδρειαν. Ότι ο Μάρκος ούτος ήτον μαθητής και υιός θετός του Πέτρου, ανεψιός δε Βαρνάβα, και υιός Μαρίας, οπού εδέχθη τους Αποστόλους, καθώς εις τας Πράξεις γράφεται· «Συνιδών δε (ο Πέτρος) ήλθεν επί την οικίαν Μαρίας της μητρός Ιωάννου, του επικαλουμένου Μάρκου» (Πράξ. ιβ΄, 12 και προς Kολασ. δ΄, 10) και αυτός δε ο Πέτρος γράφει· «Ασπάζεται υμάς Μάρκος ο υιός μου» (Α΄ Πέτ. ε΄, 13). Γράφει δε προς τούτοις ο Μελέτιος, ότι όταν ο Πέτρος επήγε το πρώτον εις Ρώμην κηρύττων το σωτήριον κήρυγμα, δεν ευχαριστήθησαν μόνον οι Ρωμαίοι εις την άγραφον διδασκαλίαν του κηρύγματός του, αλλ’ επαρακάλεσαν τον Απόστολον τούτον Μάρκον, ως μαθητήν του Πέτρου, να τους αφήση υπόμνημα έγγραφον της διδασκαλίας του Πέτρου, και έτζι έγιναν αίτιοι της συγγραφής του κατά Μάρκον Ευαγγελίου, καθώς ιστορεί ο Ευσέβιος (Εκκλησιαστική Ιστορία, βιβλ. β΄, κεφ. ιε΄) και Kλήμης ο Στρωματεύς εν τω ³΄ των υποτυπώσεων, και Παπίας ο Ιεραπολίτης. Ο Θεοφύλακτος όμως και Οικουμένιος και ο Μητροφάνης Σμύρνης εν τη ερμηνεία των Kαθολικών Επιστολών συμφώνως λέγουσιν, ότι ο Πέτρος επέτρεψε τον Μάρκον να υπάγη εις Αίγυπτον και να γράψη το Ευαγγέλιον. Ο δε θείος Αυγουστίνος περί συμφωνίας Ευαγγελιστών (βιβλ. α΄, κεφ. β΄) λέγει, ότι ο Μάρκος φαίνεται πως ακολουθεί τον Ματθαίον, και είναι ωσάν ένας επιτομεύς των του Ματθαίου ευαγγελικών διηγήσεων (όρα εις την Εκατονταετηρίδα, σελ. 173). Όρα περί του Αγίου Μάρκου τούτου και εις την ενδεκάτην του Ιουνίου, όπου ευρήσεις, ότι ούτος εσύναξε τα λείψανα του Αγίου Βαρνάβα, και τα απέθεσε μέσα εις ένα σπήλαιον. Σημείωσαι, ότι το όνομα Μάρκος, κατά τινας μεν, είναι εβραϊκόν. Όθεν ο Πηλουσιώτης Ισίδωρος είπεν, ότι αυτό ερμηνεύεται καθαρός ή υψηλός. Kατά τινας δε, είναι ελληνικόν. Πολλοί γαρ Έλληνες με το όνομα Μάρκος ωνομάζοντο. Kαι διά να ειπούμεν καθολικώς, πολλοί Εβραίοι συναναστρεφόμενοι με τους Έλληνας, είχον και τα ονόματα των Ελλήνων. Έτζι Φίλιππος ο Απόστολος Εβραίος ων, είχε το όνομα του Έλληνος βασιλέως Φιλίππου, του πρό Χριστού διακοσίων χρόνων όντος. Έτζι ο Nικόδημος ο εις της Συναγωγής των Εβραίων, όνομα είχεν ελληνικόν. Έτζι ο Τρύφων Εβραίος ων, προς τον οποίον εποίησε τον Διάλογον ο θείος Ιουστίνος ο Φιλόσοφος και Μάρτυς, με όνομα ελληνικόν ωνομάζετο, και άλλοι ομοίως.
Συνέγραψε δε ο Μάρκος το εδικόν του άγιον Ευαγγέλιον, εξηγουμένου τούτο εις αυτόν, Πέτρου του Κορυφαίου Αποστόλου. Πηγαίνωντας δε ο Απόστολος εις την Κυρήνην της Πενταπόλεως, πολλά εκεί εποίησε θαύματα. Έπειτα αναχωρώντας εκείθεν, επήγεν εις Αλεξάνδρειαν, και από εκεί εις την Πεντάπολιν, εις κάθε δε μέρος ενεργούσε θαύματα. Εστόλιζε τας του Χριστού Εκκλησίας, εχειροτόνει Επισκόπους και κληρικούς, ύστερον δε πάλιν εγύρισεν εις την Αλεξάνδρειαν. Εκεί δε ευρίσκωντας μερικούς αδελφούς εις το μέρος της θαλάσσης, της καλουμένης του Βουκόλου, συνανεστρέφετο με αυτούς, ευαγγελιζόμενος και κηρύττων τον λόγον του Θεού. Όθεν οι προσκυνηταί των ειδώλων, μη φέροντες να βλέπουν την του Χριστού πίστιν αυξανομένην και προκόπτουσαν, έδεσαν τον Απόστολον με σχοινία, και έσυρον αυτόν επάνω εις πέτρας. Αι δε σάρκες του κτυπούμεναι εις τας πέτρας, κατεξεσχίζοντο, και το αίμά του την γην εκοκκίνιζεν. Έπειτα έβαλον αυτόν εις την φυλακήν, εις την οποίαν εφάνη ο Κύριος προς αυτόν, και του εφανέρωσε την μέλλουσαν δόξαν οπού έμελλε να λάβη εις τους Ουρανούς. Ύστερον δε από μίαν ημέραν, έδεσαν πάλιν αυτόν οι Έλληνες, και ετράβιζον μέσα εις τα παζάρια. Εκεί λοιπόν με το να εσπαράττοντο αι σάρκες του και να κατεκόπτοντο από τας πέτρας, παρέδωκε το πνεύμά του τω Κυρίω ο μακαριστός του Κυρίου Απόστολος.
Κατά δε τον χαρακτήρα του σώματος, τοιούτος ήτον ο θείος ούτος Ευαγγελιστής. Δέν ήτον ούτε πολλά υψηλός και μακρύς, ούτε πάλιν πολλά χαμηλός και κοντός, αλλά μαζί με το μέτριον μέγεθος, εστόλιζεν αυτόν και η επανθούσα λευκότης των μαλλίων του. Η μύτη του ήτον μακρά και ίσια, και όχι κοντή και πλατεία, ώστε οπού να δείχνη το πρόσωπόν του ωσάν κολοβόν. Τα οφρύδιά του ένευον εις το έσω, το γένειόν του ήτον δασύ και μακρύ, η κεφαλή του ήτον φαλακρή, και το χρώμα του προσώπου του ήτον άριστα συγκεκραμένον. Είχε δε ο Απόστολος συμπάθειαν πολλήν εις τους δεομένους, και το ευκολομίλητον προς τους αυτόν ανταμόνοντας, ώστε οπού αι αρεταί της ψυχής του, αντέλαμπαν με τας φυσικάς χάριτας του σώματός του. Τελείται δε η αυτού Σύναξις εις τον πάνσεπτον αυτού Ναόν, τον ευρισκόμενον κοντά εις τον τόπον τον λεγόμενον του Ταύρου.
Αξιόλογον επίσης είναι και το θαύμα οπού ιστορείται εν τη βιογραφία του Αγίου Μάρκου τούτου, τη παρά Βολλάνδω αναφερομένη, ήγουν ότι εις την Αλεξάνδρειαν ήτον ένας παπουτζής άπιστος, ο οποίος ράπτωντας μίαν φοράν το παπούτζιον το εσχισμένον και παλαιόν του Αγίου Μάρκου, ετρύπησε την χείρά του με την βελόνην. Πονέσας δε πολλά, ώ Θεέ μου! εφώναξεν. Όθεν ο Ευαγγελιστής εκ τούτου λαβών αφορμήν, εδίδαξεν αυτόν την του Χριστού πίστιν, και ευθύς τον ιάτρευσε με το πτύσμα του. Είτα βαπτίσας αυτόν, εχειροτόνησεν Επίσκοπον του εκεί θρόνου. Λέγουσι δε, και ότι ο Ευαγγελιστής ούτος παρών ευρεθείς εις Ρώμην, ότε εμαρτύρησεν ο Πέτρος και ο Παύλος, είτα γυρίσας εις την Αλεξάνδρειαν, εν αυτή έλαβε τον διά μαρτυρίου θάνατον εν έτει ξη΄ κατά τον Ευτύχιον Αλεξανδρείας εν τω χρονικώ. (Όρα εις την Εκατονταετηρίδα του κύρ Ευγενίου.)
Σημείωσαι δε, ότι εις τον Ευαγγελιστήν Μάρκον εγκώμιον έχει Nικήτας ο ρήτωρ, ου η αρχή· «Ώσπερ ουχ’ όμοιαι των σωμάτων πάντων». (Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη Μονή του Διονυσίου, και εν τη των Ιβήρων.)
*
Τη αυτή ημέρα τελείται η ανάμνησις των εγκαινίων του σεπτού Αποστολείου (ήτοι του Ναού) του Αγίου ενδόξου και πανευφήμου Κορυφαίου των Αποστόλων Πέτρου, του Συγκειμένου, ήτοι του όντος πλησίον εις την αγιωτάτην μεγάλην Εκκλησίαν.
*
Ο Άγιος Μακεδόνιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως εν ειρήνη τελειούται.
Εκστάς Μακεδόνιε του φθαρτού θρόνου,
Υμνείς το θείον συν Σεραφείμ και Θρόνοις.
Ο Μακεδόνιος ούτος ήτον κατά τους χρόνους του κακοδόξου Αναστασίου βασιλέως, του καλουμένου Δικόρου, εν έτει 495. Ο δε βασιλεύς έδωκε πρώτον ιδιόχειρον γράμμα, ότι να φυλάξη απαρασάλευτα τα της Ορθοδόξου πίστεως δόγματα. Ύστερον δε γενόμενος υπερασπιστής της κακοδοξίας του Ευτυχούς, εζήτει το γράμμα από τον τότε Πατριάρχην Ευφήμιον, εκείνος δε αρνείτο. Διά τούτο εξώρισε μεν εκείνον, έκαμε δε Πατριάρχην τον Μακεδόνιον τούτον, Πρεσβύτερον όντα της Εκκλησίας, και παρόμοιον κατά την αρετήν και οσιότητα με τον Ευφήμιον. Το γράμμα δε του βασιλέως το έδωκεν ο Ευφήμιος εις τον Μακεδόνιον τούτον, τον εμπεπιστευμένον τότε την φύλαξιν των ιερών κειμηλίων. Αφ’ ου δε έγινε Πατριάρχης ο Μακεδόνιος, και έμαθεν ο βασιλεύς πως έχει το γράμμα, το εζήτει από αυτόν. Ο δε Μακεδόνιος εναντιείτο σφοδρώς και δεν έδιδε το γράμμα. Όθεν ο βασιλεύς εκάθηρε πρώτον τον Άγιον, και έπειτα τον εξώρισεν εις την Χαλκηδόνα, και ύστερον εις τα Ευχάϊτα εν έτει 511. Τόσην πολλήν σύγχυσιν επροξένησεν η καθαίρεσις και εξορία του Αγίου τούτου Μακεδονίου, ώστε οπού ο λαός σύν γυναιξί και τέκνοις, και τοις Ηγουμένοις των Μοναχών, εφώναζον εις το μέσον της πόλεως, «Kαιρός Χριστιανοί διά μαρτύριον, ας μη αφήσωμεν τον Πατέρα μας, τον Πατριάρχην μας». Ύβριζαν δε και τον βασιλέα, Μανιχαίον αυτόν ονομάζοντες και της βασιλείας ανάξιον (τόμ. β΄, σελ. 58, του Μελετίου).
*
Η Αγία Μάρτυς Νίκη ξίφει τελειούται.
Νίκης βραβεία τη τετμημένη Νίκη,
Νίκης βραβεύς δίδωσιν ως νικηφόρω.
*
Οι Άγιοι οκτώ Οσιομάρτυρες και Αναχωρηταί ξίφει τελειούνται.
Οκτώ συνεκκόπτουσιν ανδρών αυχένας,
Υπό ζυγόν σον τους δαμασθέντας Λόγε.
Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.
* *
Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Εκδόσεις Δόμος, 2005.
Τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της Θείας Λειτουργίας.
Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα.
Α. Καθολικής επιστολής Πέτρου: Ε.6 – 14.
Αδελφοί, ταπεινώθητε υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, ίνα υμάς υψώση εν καιρώ. Πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ’ αυτόν, ότι αυτώ μέλει περι υμών. Νήψατε, γρηγορήσατε. Ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί, ζητών τίνα καταπίη. Ω αντίστητε, στερεοί τη πίστει, ειδότες τα αυτά των παθημάτων τη εν κόσμω υμών αδελφότητι επιτελείσθαι.
Ο δέ Θεός πάσης χάριτος, ο καλέσας υμάς εις την αιώνιον αυτού δόξαν εν Χριστώ Ιησού, ολίγον παθόντας, αυτός καταρτίσει υμάς, στηρίξει, σθενώσει, θεμελιώσει. Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων, αμήν.
Δια Σιλουανού υμίν του πιστού αδελφού, ως λογίζομαι, δι’ ολίγων έγραψα, παρακαλών και επιμαρτυρών ταύτην είναι αληθή χάριν του Θεού, εις ήν εστήκατε. Ασπάζεται υμάς η εν Βαβυλώνι συνεκλεκτή και Μάρκος ο υιός μου. Ασπάσασθε αλλήλους εν φιλήματι αγάπης.
Ειρήνη υμίν πάσι τοις εν Χριστώ Ιησού, αμήν.
Απόδοση.
Αδελφοί, ταπεινώστε τους εαυτούς σας κάτω από τη δύναμη του Θεού, για να σας εξυψώσει την ώρα της κρίσεως. Αφήστε όλες σας τις φροντίδες σ’ αυτόν, γιατί αυτός φροντίζει για σας.
Να είστε νηφάλιοι κι άγρυπνοι. Ο αντίπαλός σας ο διάβολος περιφέρεται σαν το λιοντάρι που βρυχάται, ζητώντας κάποιον να καταβροχθίσει. Αντισταθείτε σ’ αυτόν, μένοντας ακλόνητοι στην πίστη σας. Να ξέρετε πως τις ίδιες δοκιμασίες υπομένουν κι οι αδελφοί σας χριστιανοί σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ο Θεός όμως, ο οποίος σας μοι¬ράζει τα κάθε λογής χαρίσματα και σας καλεί να πάρετε μέρος στην παντοτινή δόξα του δια του Ιησού Χριστού, μετά την παροδική σας δο¬κιμασία θα σας αποκαταστήσει και θα σας δυναμώσει πνευματικά, θα σας στηρίξει και θα σας στεριώσει πάνω σε σωστή βάση. Σ’ αυτόν ανήκει η δόξα και η δύναμη παντοτινά. Αμήν.
Σας έγραψα τούτη τη σύντομη επιστολή με τη βοήθεια του Σιλουανού, που τον θεωρώ πιστό αδελφό, για να σας διαβεβαιώσω πως αυτά που σας έγραψα είναι η αληθινή χάρη του Θεού, στην οποία έχετε μείνει σταθεροί.
Σας στέλνει χαιρετίσματα η εκκλησία από τη Βαβυλώνα, που τη διάλεξε, όπως κι εσάς, ο Θεός. Σας στέλνει χαιρετίσματα ο Μάρκος, ο πνευματικός μου γιος. Χαιρετήστε ο ένας τον άλλο με το αδελφικό φίλημα της αγάπης.
Εύχομαι, όσοι ανήκετε στον Ιησού Χριστό να ειρηνεύετε. Αμήν.
***
Η Ευαγγελική Περικοπή της Θείας Λειτουργίας.
Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον: Ι.16 – 21.
Είπεν ο Κύριος: «Ο ακούων υμών, εμού ακούει, και ο αθετών υμάς, εμέ αθετεί. Ο δέ εμέ αθετών, αθετεί τον αποστείλαντά με.»
Υπέστρεψαν δέ οι εβδομήκοντα μετά χαράς, λέγοντες: «Κύριε, και τα δαιμόνια υποτάσσεται ημίν εν τω ονόματί σου.» Είπε δέ αυτοίς: «εθεώρουν τον σατανάν ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα. Ιδού δίδωμι υμίν την εξουσίαν του πατείν επάνω όφεων και σκορπίων και επι πάσαν την δύναμιν του εχθρού, και ουδέν υμάς ου μή αδικήση. Πλήν εν τούτω μή χαίρετε, ότι τα πνεύματα υμίν υποτάσσεται. Χαίρετε δέ ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοις ουρανοίς.» Εν αυτή τη ώρα ηγαλλιάσατο τω πνεύματι ο Ιησούς και είπεν: «εξομολογούμαί σοι, πάτερ, κύριε του ουρανού και της γής, ότι απέκρυψας ταύτα απο σοφών και συνετών, και απεκάλυψας αυτά νηπίοις. Ναί, ο πατήρ, ότι ούτως εγένετο ευδοκία έμπροσθέν σου.»
Απόδοση.
Είπε ο Κύριος: «όποιος ακούει εσάς, ακούει εμένα• όποιος απορρίπτει εσάς, απορ¬ρίπτει εμένα• κι όποιος απορρίπτει εμένα, απορρίπτει αυτόν που μ’ έστειλε».
Όταν γύρισαν πίσω οι εβδομήντα μαθητές, έλεγαν γεμάτοι χα¬ρά: «Κύριε, ακόμη και τα δαιμόνια μας υπακούν όταν τα προ¬στάζουμε στο όνομά σου». Κι ο Ιησούς τους είπε: «Εγώ έχω δει το σατανά να πέφτει από τον ουρανό σαν αστραπή. Σας έχω δώσει εξουσία να πατάτε πάνω σε φίδια και σκορπιούς, και να κυριαρχείτε πάνω σ’ όλη τη δύναμη του εχθρού• τίποτε δε θα σας βλάψει. Μη χαίρεστε όμως γιατί σας υπακούν τα δαιμονικά πνεύματα• μάλλον να χαίρεστε που το ονόματά σας έχουν γραφτεί στον ουρανό».
Εκείνη τη στιγμή ο Ιησούς ένιωσε μέσα του αγαλλίαση, και είπε: «Σ’ ευχαριστώ Πατέρα, Κύριε του ουρανού και της γης, γιατί αυτά που απέκρυψες από τους σοφούς και τους συνετούς τα φανέρωσες στους ταπεινούς. Ναι, Πατέρα μου, αυτό έγινε γιατί έτσι το θέλησες».
***
Σημείωση. Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα και η Ευαγγελική Περικοπή της Θ. Λ. της εορτής του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου, διαβάζονται αναλόγως των διατάξεων του Τυπικού της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Επιμέλεια κειμένων, Ιωάννης Τρίτος.
Παράβαλε και:
Η θεία λειτουργία η φερομένη υπό το όνομα του αγίου αποστόλου και ευαγγελιστού Μάρκου.
Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιον: Το Πρωτότυπο κείμενο και η Νεοελληνική ερμηνευτική απόδοσή του από τον Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα (κείμενον και αρχεία ήχου, mp3).
