Πρόσφατα επίσης στα μέρη της Καμπανίας ένας πολύ ευσεβής άνδρας, ονόματι Μαρτίνος,1 πέρασε ζωή ερημιτική στο όρος Μαρσικός2 και για πολλά χρόνια έμεινε κλεισμένος σε ένα στενότατο σπήλαιο. Αυτόν πολλοί από τους δικούς μας τον γνώρισαν και υπήρξαν παρόντες στα έργα του. Για τον ίδιο πάλι πολλά πληροφορήθηκα από διηγήσεις και του μακαρίου τη μνήμη πάπα Πελαγίου,3 του προκατόχου μου, και άλλων θεοσεβεστάτων ανδρών.
Πρώτο του θαύμα υπήρξε το εξής: Μόλις εγκαταστάθηκε στην κοιλότητα του όρους εκείνου, από τον βράχο αυτόν, ο οποίος αφήνοντας ένα άνοιγμα μέσα του σχημάτιζε ένα στενό σπήλαιο, ανέβρυσαν σταλαγματιές νερού, όσο για να επαρκεί στον δούλο του Θεού Μαρτίνο για την καθημερινή του χρήση, και ούτε περίσσευε παραπάνω, ούτε έλειπε παρακάτω από τις ανάγκες του. Με το περιστατικό αυτό κατεδείκνυε ο Παντοδύναμος Θεός πόση μέριμνα ελάμβανε για τον δούλο του, προσφέροντάς του την πόση του στην ερημιά από ένα βράχο, σύμφωνα με το παλαιό θαύμα.4
Αλλά ο αρχαίος εχθρός του ανθρωπίνου γένους, φθόνησε την προκοπή του και με την συνήθη του τέχνη αποπειράθηκε να τον εκδιώξει από το σπήλαιό του. Μπήκε μέσα στο ζώο που είναι φίλος του, σε ένα φίδι δηλαδή, και προσπάθησε με τον τρόμο να τον ρίξει έξω από την κατοικία του. Άρχισε να βρίσκει το φίδι μέσα στη σπηλιά μόνος εναντίον μόνου. Ενώ προσευχόταν, στρωνόταν αυτό μπροστά του˙ κατακλινόταν αυτός, μαζί κι αυτό. Αλλά ο άγιος άνδρας εντελώς ατρόμητος άπλωνε το χέρι ή το πόδι στο στόμα του, λέγοντας: «Εάν έχεις λάβει άδεια να με δαγκώσεις, εγώ δεν σε εμποδίζω».
Αφού γινόταν αυτό συνεχώς επί μια τριετία, κάποια μέρα ο αρχαίος εχθρός, νικημένος από την τόση ανδρεία του, έσκασε πια. Στην απότομη πλαγιά του βουνού το φίδι ρίχθηκε μόνο του στον γκρεμό, και όλα τα κατάφυτα από δάση μέρη του τόπου εκείνου έγιναν παρανάλωμα πυρός από τη φλόγα που έβγαινε από αυτό. Με την πυρπόληση της πλαγιάς ολόκληρης του βουνού, εξαναγκασμένος από τον Παντοδύναμο Θεό υποχρεώθηκε να αποκαλύψει ποια ήταν η δικιά του δύναμη, που νικημένος δραπέτευε. Βγάλε συμπέρασμα, παρακαλώ, σε ποια πνευματική κορυφή στάθηκε αυτός ο άνθρωπος του Κυρίου, ο οποίος για τρία χρόνια κοιμόταν ατάραχος μαζί με ένα φίδι.
ΠΕΤΡΟΣ. Ανατριχιάζω και που το ακούω.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Αυτός ο ευσεβούς ζωής άνδρας τον πρώτο καιρό του εγκλεισμού του είχε πάρει απόφαση να μην δει στο εξής γυναίκα, όχι γιατί καταφρονούσε το φύλο της, αλλά φοβόταν μήπως με την θεωρία του κάλλους παρεισέλθει η ενόχληση του πειρασμού. Ακούγοντάς το αυτό κάποια γυναίκα, με θράσος ανέβηκε στο βουνό και με αναίδεια όρμησε για το σπήλαιο. Αλλά εκείνος, αντικρύζοντάς την από λίγο πιο μακριά, αντιλήφθηκε από τα ρούχα πως γυναίκα ερχόταν προς αυτόν. Δόθηκε στην προσευχή, κόλλησε το πρόσωπό του στη γη, και εκείτετο στρωμένος κάτω, μέχρις ότου η αναιδής γυναίκα βαρέθηκε και αποχώρησε από το παράθυρο του κελλιού του.5 Αυτή την ίδια μέρα, μόλις κατέβηκε από το βουνό, τελείωσε τη ζωή της. Από την κρίση αυτή του θανάτου της δινόταν να εννοήσει κανείς, πως πολύ δυσαρέστησε τον Παντοδύναμο Θεό για το ότι με φαύλη τόλμη λύπησε τον δούλο του.
Άλλη πάλι φορά που πολλοί προσέτρεχαν σε αυτόν με θεοσεβή αφοσίωση, καθώς ήταν στενό το μονοπάτι στην απότομη πλαγιά του βουνού, από όπου έσπευδαν να οδηγηθούν στο κελλάκι του, ένα μικρό παιδάκι παραπάτησε απρόσεκτα και έπεσε από το ύφος του όρους, και καταποντίσθηκε μέχρι την κοιλάδα που βρίσκεται κάτω από το βουνό και την βλέπει κανείς σαν σε βυθό. Πράγματι στον τόπο εκείνο σε τόσο ύψος ορθώνεται το βουνό, που τα τεράστια δένδρα που φύονται στην κοιλάδα αυτήν, όταν τα αντικρύζεις από το βουνό, φαίνονται σαν μικρά θαμνάκια. Ταράχθηκαν όλοι όσοι ερχόντουσαν και με κάθε φροντίδα αναζήτησαν, μήπως και μπορούσαν να έβρισκαν πουθενά το σώμα του γκρεμισμένου παιδιού. Ποιος να πίστευε τίποτε άλλο, παρά ότι θα ήταν νεκρό; Ποιος να υποψιαζόταν πως θα έφτασε το σώμα ακέραιο στη γη, τη στιγμή που μπορούσε να διαμελιστεί σε κομματάκια από τους βράχους που παρεμβάλλονταν παντού; Ωστόσο μετά από κάποια αναζήτηση το παιδί βρέθηκε στην κοιλάδα όχι μόνο ζωντανό, αλλά και άθικτο. Τότε έγινε ξεκάθαρα αντιληπτό από όλους, πως γιαυτό κατέστη δυνατόν να μην πάθει καμμιά βλάβη, επειδή στο πέσιμό του τον κουβαλούσε η προσευχή του Μαρτίνου.
Πάνω από το σπήλαιό του εξείχε ένας μεγάλος βράχος. Καθώς ένα μόνο ελάχιστο μέρος του φαινόταν προσηρτημένο στο βουνό, το υπόλοιπο κρεμόταν πάνω από το κελλί του Μαρτίνου και απειλούσε καθημερινά να καταρρεύσει πέφτοντας πάνω του και σκοτώνοντάς τον. Ο Μασκάτωρ, ανεψιός του ιλλουστρίου6 Αρμενταρίου, ήλθε σε αυτόν με μεγάλο πλήθος χωρικών και ικέτευε τον άνθρωπο του Θεού να αξιώσει να βγει από εκείνο το σπήλαιο, για να μπορέσει να αποσπάσει από το βουνό τον ετοιμόρροπο βράχο και να κατοικήσει πια αμέριμνος στο σπήλαιό του ο δούλος του Θεού. Δεν το έστερξε καθόλου αυτό ο άνθρωπος του Θεού, αλλά παρήγγειλε να κάνει εκείνος ό,τι μπορεί. Ο ίδιος αποτραβήχτηκε στο πιο απομονωμένο μέρος του κελλιού του. Αν κατέρρεε ο ογκόλιθος, δεν υπήρχε αμφιβολία πως μαζί και το σπήλαιο θα γκρέμιζε και τον Μαρτίνο θα σκότωνε.
Ενώ λοιπόν όλο το πλήθος που είχε έρθει προσπαθούσε, ει δυνατόν, χωρίς κίνδυνο του ανθρώπου του Θεού να ανασηκώσει τον βράχο που έγερνε από πάνω του, μπροστά στα μάτια όλων ξαφνικά συνέβη κάτι το εξαιρετικά αξιοθαύμαστο: Τον ογκόλιθο εκείνο που προσπαθούσαν να αποσπάσουν, κάποια στιγμή τον ξερρίζωσαν οι εργάτες που κοπίαζαν, και αυτός, για να μην αγγίξει τη σκεπή του σπηλαίου του Μαρτίνου, έδωσε ένα πήδημα και, σαν να προσπαθούσε να αποφύγει να βλάψει τον υπηρέτη του Θεού, έπεσε μακρύτερα. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτό διαπράχθηκε με αγγελική διακονία κατά προσταγήν του Παντοδύναμου Θεού, εφόσον κανείς πιστεύει με βαθιά πίστη πως όλα ρυθμίζονται από τη θεία Πρόνοια.
Αυτός, όταν στην αρχή αποσύρθηκε στο όρος αυτό και δεν κατοικούσε ακόμα σε κλειστό σπήλαιο, έδεσε το πόδι του με σιδερένια αλυσίδα και αυτήν από το άλλο άκρο την προσέπηξε στον βράχο, για να μην μπορεί να προχωράει πιο έξω από όσο έφθανε το μήκος της αλυσίδας τεντωμένης. Ακούγοντάς το αυτό ο ευσεβούς ζωής Βενέδικτος, που μνημόνευσα παραπάνω,7 φρόντισε να του μηνύσει με μαθητή του: «Εάν είσαι υπηρέτης του Θεού, να μην σε κρατάει αλυσίδα σιδήρου, αλλά η αλυσίδα του Χριστού». Με την κουβέντα αυτή αμέσως ο Μαρτίνος έλυσε τα δεσμά εκείνα, αλλά ποτέ στο εξής δεν άπλωσε το πόδι του λυμένο, πέρα από το σημείο που συνήθισε να το απλώνει δεμένο. Και κατέκλεισε τον εαυτό του δίχως αλυσίδα σε τόσο χώρο, σε όσο και πριν δεμένος έμεινε.
Αφού αργότερα ενέκλεισε τον εαυτό του στο σπήλαιο του τόπου εκείνου, άρχισε να κρατάει και μαθητές, οι οποίοι κατοικούσαν παραέξω από το σπήλαιό του. Για τις βιοτικές τους ανάγκες συνήθιζαν να αντλούν νερό από ένα πηγάδι. Αλλά το σχοινί, στο οποίο κρεμόταν ο κουβάς για να αντλείται το νερό, πολύ συχνά κοβόταν. Γι’ αυτό τελικά οι μαθητές του ζήτησαν την αλυσίδα εκείνη, που ο άνθρωπος του Κυρίου είχε λύσει από το πόδι του, την ένωσαν με το σχοινί και σε αυτήν έδεσαν τον κουβά. Από τότε πια συνέβη το σχοινί αυτό καθημερινά να μουσκεύει στο νερό και με κανένα τρόπο να μην κόβεται. Έπειτα δηλαδή το σχοινί άγγιξε την αλυσίδα του ανθρώπου του Θεού, είλκυσε και το ίδιο στον εαυτό του την δύναμη του σιδήρου στο να αντέχει στο νερό.
ΠΕΤΡΟΣ. Ευχαρίστηση μου προκαλούν τα περιστατικά αυτά, γιατί είναι και θαυμαστά, και κυρίως, είναι και πρόσφατα.
Υποσημειώσεις.
1. Martinus: αναφέρεται στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο στις 24 Οκτωβρίου.
2. Marsicus και Μασσικός, όρος στα όρια Λατίου και Καμπανίας, κοντά στο Τυρρηνικό πέλαγος, μεταξύ των ποταμών Βολτούρνου και Λείριος.
3. Πελάγιος Β’ 579-590, επομένως ο Μαρτίνος ζούσε και μετά το 579
4. Βλ. Αριθμ. 20, 7-11
5. Κελλί νοείται το σπήλαιο, κτισμένο στην μπροστινή του μερι΄πα, έχοντας αφήσει μόνο ένα παράθυρο για την αναγκαία επικοινωνία, τροφοδοσία κλπ.
6. Βλ. ΙΙ, 26.
7. Σε όλο το ΙΙ βιβλίο.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
