1. Πέμπτη ἀρετή εἶναι ἡ ἀγρυπνία.
• Οἱ ἀρχάριοι μοναχοί ἔχουν χρέος, τήν μισή νύκτα νά ἀγρυπνοῦν‧ καί τήν ἄλλή μισή, μέχρι τό πρωΐ, νά κοιμοῦνται. Δηλαδή ἕξι ὧρες νά ἀγρυπνοῦν‧ καί ἕξι ἤ πέντε ὧρες‧ νά κοιμοῦνται. Μέ διάκριση. Καί μέ μέτρο.
• Οἱ μεσαῖοι σάν μέτρο τους πρέπει νά ἔχουν, νά κοιμοῦνται τέσσερεις ἤ τρεῖς ὧρες‧ καί νά ἀγρυπνοῦν ὀκτώ.
• Οἱ τέλειοι, πρέπει μία ὧρα νά κοιμοῦνται‧ καί ὅλες τίς ἄλλες νά ἔχουν ὁλονύκτια ἀγρυπνία (πάννυχη στάση σέ προσευχή) μέ νήψη καί προσοχή.
Τό μεσημέρι ὀφείλουν ὅλοι νά κοιμοῦνται μιά ὥρα.
2. ῾Η μέ διάκριση ἀγρυπνία καθαρίζει τόν νοῦ ἀπό τήν διάσπαση τῶν λογισμῶν‧ τόν κάνει ἐλαφρό‧ καί τόν εἰσάγει στήν προσευχή.
Ὅπως τά αἰσθητά μάτια εἶναι γιά τό σῶμα φῶς, καί φωτίζουν ὅλα τά μέλη τοῦ ἀνθρώπου, ἔτσι καί ἡ ἀνύστακτη νήψη, ἡ προσοχή, φωτίζει τήν ψυχή. Τήν φωτίζει μέ τήν ὅραση τήν πνευματική, πού ὑπενθυμίζει στον μοναχό τά ἄρρητα ἐκεῖνα ἀγαθά, «ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν Αὐτόν» (=πού ἑτοίμασε ὁ Θεός γιά ἐκείνους πού Τόν ἀγαποῦν). Καί τοῦ παρουσιάζει τά αἰώνια βάσανα, πού εἶναι προετοιμασμένα γιά τούς ἁμαρτωλούς.
‛Ο ἄνθρωπος πού νήφει, μένει καθώς περνοῦν οἱ ἡμέρες καί οἱ νύκτες ἡ μία μετά τήν ἄλλη, μπροστά στόν Κτίστη, ἐκστατικός. Γιατί βλέπει, πῶς λάμπουν ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, τά ἄστρα‧ πῶς ἐναλλάσσονται ἡ παγωνιά, τό χιόνι, ἡ ὀμίχλη, οἱ βροντές, οἱ βροχές. Καί βλέποντάς τα, τό καταλαβαίνει, ὅτι ὅλα αὐτά ὑπενθυμίζουν στόν ἄνθρωπο κάτι: ὅτι ἡ ζωή τοῦ παρόντος αἰῶνος εἶναι περαστική‧ ὅτι ο θάνατος τοῦ προκαλεῖ πολλά δάκρυα‧ και ὅτι σάν φρουρός, πού στέκει σέ μέρος ὑψηλό, βοηθεί τόν ἄνθρωπο νά ἰδεῖ (μέ τά πνευματικά του μάτια!) τήν κατάστασή του‧ καί νά καταλάβει, πῶς ζεῖ: δίκαια; ἤ ἄδικα;
3. ‛Η ἐν μέτρῳ ἀγρυπνία κάνει τήν καρδιά νά γεμίζει χαρά.
Από το βιβλίο: Τα Κρίνα τοῦ Ἀγροῦ, του Αγίου Παισίου Βελιτσκοφσκι.
Ἔκδοση Ιερᾶς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης. Α’ έκδοση, Πρέβεζα 1996.
Μετάφραση:
† Ὁ Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης Μελέτιος.
• Τίτλος τοῦ πρωτοτύπου:
• Κρίνι σέλ’νιε ἤλη τσβετί πρεκράσνιε. ’Αρχιμανδρίτα Παΐσια Βελιτσκόβσκογο
• Μετάφραση ἀπό το ρωσσικό πρωτότυπο
• Ἡ μετάφραση ἔγινε ἐπί τῇ βάσει τοῦ κειμένου πού δίδει το περιοδικό: Πραβοσλάβναγια Ζίζν’ (Orthodox Life) 30, (1979)• τεύχη 350-354, σελ.3-34, 18-24, 21-28, 19-34, 23-34 ἀντιστοίχως•
